Βιώσιμη ανἀπτυξη: Δάνεια με πράσινα και κοινωνικά κριτήρια

Μέχρι πρόσφατα οι ερωτήσεις των τραπεζών προς τους υποψηφίους δανειολήπτες αφορούσαν στην οικονομική τους κατάσταση και τους χρηματοοικονομικούς δείκτες της επιχείρησης.

Όσοι επαγγελματίες και επιχειρήσεις ζητούν, πλέον, δάνειο πρέπει να απαντήσουν και σε άλλα ερωτήματα του τύπου: πόσους ρύπους εκπέμπει η επιχείρηση; Έχετε εντοπιστεί σε ελέγχους να απασχολείτε ανασφάλιστο προσωπικό ή ανηλίκους; Τι ποσοστό γυναικών απασχολείται στην επιχείρησή σας; Πώς παράγονται οι πρώτες ύλες; Κατά πόσον η επιχείρηση γειτνιάζει με περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές και τι μέτρα λαμβάνετε για την αποφυγή της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος;

Πρόκειται για στοιχεία που υποχρεωτικά θα πρέπει να συλλέγουν οι τράπεζες, προκειμένου να ελέγξουν τον βαθμό προσαρμογής όλων των επιχειρήσεων στα αποκαλούμενα ESG κριτήρια, αυτά που πιστοποιούν τη βιώσιμη παρουσία τους και την οικονομική τους σταθερότητα, με βάση περιβαλλοντικά (E – enviroment), κοινωνικά (S – social) και εταιρικής διακυβέρνησης (G – governance) κριτήρια.

Στόχος είναι να διαπιστωθεί τι επίδραση έχουν αυτοί οι κίνδυνοι, π.χ. στον τζίρο μιας επιχείρησης, την αξία ενός ακινήτου ή την ικανότητά της να διαχειριστεί έκτακτα γεγονότα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία της και να διασφαλιστεί, έτσι, η εξυπηρέτηση του δανείου τους.

Βιώσιμη ανάπτυξη

Η προσαρμογή των επιχειρήσεων στη βιώσιμη ανάπτυξη δεν αποτελεί πλέον μια θεωρητική άσκηση. Έχει ενσωματωθεί ήδη στην πιστοδοτική πολιτική των τραπεζών και μπαίνει σταδιακά και στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων, κάθε φορά που απαιτείται η προσφυγή σε δανεισμό, ανεξάρτητα από το μέγεθός της, δηλαδή αν είναι μικρή, μεσαία ή μεγάλη.

Στην ίδια λογική θα μπουν σταδιακά και τα φυσικά πρόσωπα ή οι επαγγελματίες που θέλουν να προχωρήσουν, π.χ., στην αγορά ενός ακινήτου, το οποίο θα πρέπει να είναι συμβατής ενεργειακής απόδοσης με τις επιταγές του κλιματικού νόμου, έτσι ώστε να δανειοδοτηθούν από την τράπεζα.

Στις δανειοδοτήσεις κατοικιών οι μελέτες δείχνουν ότι τα ενεργειακής κλάσης ακίνητα έχουν καλύτερη συμπεριφορά εξυπηρέτησης από ό,τι τα στεγαστικά, που είναι μικρότερης ενεργειακής απόδοσης. Αυτό μεταφράζεται σε ένα χρήσιμο στοιχείο κατά το στάδιο αξιολόγησης στις νέες χρηματοδοτήσεις και οι τράπεζες με μεγαλύτερη ένταση θα ζητούν πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, το οποίο είναι υποχρεωτικό από τη νομοθεσία σε κάθε μεταβίβαση.

Μολονότι οι τράπεζες δεν βρίσκονται σε στάδιο που απορρίπτουν ένα δάνειο γιατί η δραστηριότητα της επιχείρησης παρεκκλίνει από τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές της υποχρεώσεις, η εποχή που θα συμβεί αυτό δεν είναι μακριά.

Η αρχή θα γίνει για συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα που απαγορεύεται από τα τέλη του 2028 ή η χρηματοδότηση της αγοράς συμβατικών αυτοκινήτων, που θα απαγορευθούν καθολικά από τις αρχές του 2030. Η προσαρμογή ξεκινά από τις αρχές του 2024 για τα ταξί ή τα νέα εταιρικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης. «Ενας επαγγελματίας οδηγός ταξί μπορεί να μην μπορεί να λάβει ένα καταναλωτικό δάνειο, όταν οι χρηματοροές από το ταξί θα μειωθούν μέσα από μέτρα, όπως η απαγόρευσή του να κινείται στο κέντρο της πόλης του, εάν δεν φροντίσει να αντικαταστήσει το πετρελαιοκίνητο όχημά του» εξηγούν αρμόδια στελέχη από τα πιστοδοτικά τμήματα των τραπεζών.

Κλιματικό στρες τεστ

Επίσης, πιθανό είναι το ενδεχόμενο αυτό το δάνειο να δίνεται με δυσμενέστερους όρους, όπως π.χ. ένα υψηλότερο επιτόκιο ή με αυξημένες προϋποθέσεις προσαρμογής της επιχείρησης στα περιβαλλοντικά κριτήρια ή τα κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης. Το ενδεχόμενο αυτό έχει αφήσει ανοιχτό, εμμέσως πλην σαφώς, η ΕΚΤ μέσω του SMM, προειδοποιώντας τις τράπεζες που έχουν έκθεση σε περιβαλλοντικά ευαίσθητα χαρτοφυλάκια για μεγαλύτερες κεφαλαιακές υποχρεώσεις.

Το κλιματικό στρες τεστ, που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2022 και το οποίο θα επαναληφθεί το 2024, θα θέσει τις τράπεζες προ των ευθυνών τους, καθώς θα πρέπει να είναι σε θέση να «στρεσάρουν» το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο σε όρους ενεργειακής επιβάρυνσης. Αυτό σημαίνει ότι σταδιακά θα πρέπει να είναι σε θέση να αποτιμήσουν σε τιμές CO2 τις εκπομπές ρύπων κάθε δανείου που έχουν χορηγήσει.

Στην ίδια λογική και παράλληλα με τα κλιματικά στρες τεστ οι τράπεζες θα πρέπει να είναι σε θέση να αξιολογήσουν τη λειτουργία μιας επιχείρησης με όρους βιωσιμότητας σε ό,τι αφορά το κοινωνικό της αποτύπωμα και την τήρηση υψηλών στάνταρ εταιρικής διακυβέρνησης.

«Οι μεγάλες εταιρείες διαθέτουν τους πόρους για να αντιμετωπίσουν τις net zero υποχρεώσεις τους, κάτι που δεν συμβαίνει πάντα με τις μικρές επιχειρήσεις και ως εκ τούτου πολλές από αυτές καθυστερούν τη δράση τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή», επισήμανε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Κώστας Βασιλείου, σε πρόσφατη τοποθέτησή του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

«Ως εκ τούτου, τόσο οι τράπεζες όσο και οι μεγάλες εταιρείες καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην παροχή κυρίως κινήτρων και καθοδήγησης για την πράσινη μετάβαση των μικρότερων εταιρειών, χωρίς βεβαίως να αποκλείονται και πιθανά αντικίνητρα για όσους αρνούνται την απαιτούμενη μετάβαση».

«Η συλλογή οικονομικών δεδομένων αποτελεί μια δύσκολη άσκηση για τις τράπεζες στην προσπάθειά τους να τεκμηριώσουν τις αποφάσεις τους για την υποστήριξη των σχεδίων ενεργειακής μετάβασης των πελατών τους» επισημαίνει η γενική διευθύντρια της Τράπεζας Πειραιώς, Χρυσάνθη Μπερμπάτη.

Ο όμιλος «έχει αναπτύξει υπόδειγμα υπολογισμού (Climabiz), το οποίο εκτιμά σε νομισματικούς όρους τους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή για τους οικονομικούς τομείς και τις επιχειρήσεις, που θεωρούνται ευάλωτοι στην κλιματική αλλαγή και στους οποίους η τράπεζα έχει έκθεση» σημειώνει η κ. Μπερμπάτη.

Στα διαθέσιμα εργαλεία, τα οποία επιστρατεύουν οι τράπεζες για την αξιολόγηση της προσαρμογής μιας επιχείρησης στα ESG κριτήρια –εκτός από τις περιβαλλοντικές μελέτες που είναι το ων ουκ άνευ εργαλείο που πρέπει να συνοδεύει κάθε επένδυση– είναι πιστοποιητικά για συστήματα διασφάλισης ποιότητας (ISO), έλεγχοι τυχόν καταγγελιών ή παραβάσεων της εργασιακής νομοθεσίας, η ενεργειακή κλάση του κτιρίου, επιτόπιοι έλεγχοι, ενώ αναπτύσσονται σκοροκάρτες (αντίστοιχη πρωτοβουλία έχει αναλάβει η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ), προκειμένου οι επιδόσεις να ποσοτικοποιηθούν.

«Στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο, π.χ., ένα σύστημα διασφάλισης ποιότητας σημαίνει ότι η επιχείρηση έχει καταγεγραμμένες διαδικασίες ακόμη και αν η τράπεζα δεν μπορεί να κάνει επιτόπιους ελέγχους, η πιστοποίηση της αγοράς διασφαλίζει ότι αυτές τηρούνται» επισημαίνουν αρμόδια στελέχη, σημειώνοντας ότι για τις μικρές επιχειρήσεις έχει σημασία η σύνθεση του διοικητικού συμβουλίου να μην αποτελείται από μέλη της οικογένειας ή να υπάρχει εξωτερικός ελεγκτής.

Mετρώντας τον κλιματικό κίνδυνο

Η μέτρηση της βιωσιμότητας μιας επιχείρησης με μαθηματικούς όρους μπορεί να καλύψει από μια μικρή ατομική επιχείρηση της γειτονιάς έως μια μεγάλη ενεργοβόρο βιομηχανία, διαβεβαιώνουν οι ειδικοί. Oπως εξηγεί ο συνιδρυτής και Managing Director της ResNovae, Νικόλας Χρ. Κακογιάννης, o oποίος έχει αναπτύξει την πλατφόρμα ESGenius, «η ποσοτικοποίηση του κλιματικού κινδύνου διευκολύνεται με τη χρήση της τεχνολογίας.

Εφαρμόζοντας μαθηματικά μοντέλα και τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), αναπτύξαμε την πιο προηγμένη πλατφόρμα ESG σε εθνικό επίπεδο» μέσω της οποίας παρακολουθούνται περίπου 1.000 δείκτες μέτρησης της βιωσιμότητας μιας επιχείρησης».

Με την υποστήριξη της πλατφόρμας, δημιουργήθηκε πρόσφατα σε συνεργασία με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα το HDB ESG Tracker, που αποτελεί ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα συλλογής, επεξεργασίας και παρουσίασης συγκεντρωτικών δεδομένων ESG σε ζητήματα βιώσιμης επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης σε εθνικό, περιφερειακό αλλά και με βάση την οικονομική δραστηριότητα.

Μέσω του εργαλείου αυτού, όπως εξηγεί η διευθύνουσα σύμβουλος της της HDB, Αθηνά Χατζηπέτρου, «οι ΜμΕ κυρίως εταιρείες θα μπορούν να καταγράφουν βάσει ESG κριτηρίων το στάδιο βιώσιμης ανάπτυξης που βρίσκονται, να απαντούν σε επιλεγμένα κριτήρια ESG και να συγκρίνουν την επίδοσή τους σε θέματα ESG με αυτήν των άλλων εταιρειών του ίδιου κλάδου».

Πηγή: Kαθημερινή