Βιομηχανία πλαστικών: Κομβικός ο ρόλος της στη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας - Οι προοπτικές και οι προκλήσεις

Κυβερνητική στήριξη προσδοκά η ελληνική βιομηχανία πλαστικών μέσω πολιτικών που θα προωθούν την καινοτομία, την βιώσιμη ανάπτυξη και την επιτάχυνση της υιοθέτησης της κυκλικής οικονομίας.

Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος, Βασίλης Γούναρης, «οι προκλήσεις που εγείρονται έπειτα από τις εθνικές εκλογές, απαιτούν την συνεργασία με την πολιτεία και όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για να αναπτυχθούν βιώσιμες λύσεις και να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα του κλάδου που συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας».

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΒΠΕ, μεγάλη πρόκληση για τον κλάδο των πλαστικών αποτελεί η προσαρμογή στις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως για παράδειγμα η αναθεώρηση της οδηγίας για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας με στόχο όλες οι συσκευασίες που βρίσκονται στην ευρωπαϊκή αγορά να είναι επαναχρησιμοποιήσιμες ή ανακυκλώσιμες (με οικονομικά βιώσιμο τρόπο) έως το 2030.

Στο πλαίσιο αυτό, της προσαρμογής στις νομοθετικές ρυθμίσεις, είναι επιτακτική η επίσπευση των αλλαγών στο σύστημα ανακύκλωσης των πλαστικών, δεδομένων των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί για τα επόμενα έτη από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για να εκπληρωθούν οι στόχοι αυτοί, όμως, είναι απαραίτητη η δημιουργία μιας αγοράς αναγεννημένων πλαστικών, μιας και οι ανάγκες για την χρήση τους θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια και θα κορυφωθούν έως το 2030, όπως υποστηρίζει ο κ. Γούναρης.

Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι η δημιουργία αυτής της αγοράς αφενός υπαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προωθήσει μια κυκλική οικονομία για τα πλαστικά και αφετέρου θα έχει σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη για την κοινωνία. «Φυσικά, εκτός από την προσαρμογή, όμως, σε νομοθετικές ρυθμίσεις θα πρέπει να υπάρξει και εφαρμογή τους» επισημαίνει ο κ. Γούναρης και συμπληρώνει:

«Για παράδειγμα, ακόμη και σήμερα, παρότι έχει υπερψηφιστεί ο τον Ν.4819/2021 δεν έχει εφαρμοστεί. Με την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου θα είχαμε την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών με την απόρριψη στον καφέ κάδο των οργανικών υπολειμμάτων και την ξεχωριστή διαλογή των βιοαποβλήτων. Αποτέλεσμα της μη εφαρμογής του είναι να είμαστε ευθυγραμμισμένοι με τον ευρωπαϊκό κανονισμό, αλλά ουσιαστικά να γεμίζουν οι χώροι υγειονομικής ταφής με οργανικά απορρίμματα (40-60% κατά βάρος στο σύνολο των απορριμμάτων). Αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση της νέας κυβέρνησης να κάνει βήματα προς την κατεύθυνση καθολικής εφαρμογής του νόμου».

Μια ακόμη πρόκληση, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η λύση του κεφαλαιώδους ζητήματος της έλλειψης εργατικού δυναμικού, που απειλεί την βιωσιμότητα όλης της βιομηχανίας. Οι ελλείψεις και η δυσκολία εύρεσης προσωπικού σε κλάδους - πυλώνες της ελληνικής οικονομίας (τάση που σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της ΤτΕ αναμένεται να ενταθεί στο εγγύς μέλλον) θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εύρυθμη λειτουργία της ελληνικής βιομηχανίας και στην υγιή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Εξάλλου, σε συνάντηση που είχε ο ΣΒΠΕ πριν από λίγες εβδομάδες στο υπουργείο Μετανάστευσης είχε ζητήσει την άμεση αναθεώρηση της μεταναστευτικής πολιτικής προς μια κατεύθυνση που θα διευκολύνει περαιτέρω την απασχόληση (εξειδικευμένου και μη) εργατικού δυναμικού αλλοδαπών πολιτών. Ο ΣΒΠΕ εκτιμά ότι θα είναι από τα πρώτα θέματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και επιλυθούν από τη νέα κυβέρνηση.

Στο επίκεντρο ενεργειακό κόστος και κυκλική οικονομία

Το ενεργειακό κόστος, παρά την αποκλιμάκωση που έχει υπάρξει το τελευταίο χρονικό διάστημα στις τιμές, «παραμένει ένα ''βαρίδι'' που αποτρέπει τις επιχειρήσεις να καταγράψουν την οικονομική ανάπτυξη, που στόχευαν», σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΒΠΕ. Όπως επισημαίνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «είναι ένα ζήτημα που αναφέρεται συχνά από τα μέλη μας. Η ένταση με το βάθος των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης αποτρέπουν την ανάπτυξη των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων επιχειρηματικών σχεδίων της βιομηχανίας. Αυτός είναι ένας κοινός τόπος. Η ενεργειακή κρίση έπληξε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τις βιομηχανίες των πλαστικών και απείλησε σε υπαρξιακό βαθμό την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων αλλά και την βιωσιμότητά τους, σε σημείο που στο αποκορύφωμα της εξετάστηκε από επιχειρήσεις η μείωση παραγωγής τους ή ακόμη και η αναστολή λειτουργίας ορισμένων μονάδων».

Ο ΣΒΠΕ έχει επιχειρήσει τόσο στην Ελλάδα με συναντήσεις και επιστολές προς την Πολιτεία να εκπέμψει κραυγή αγωνίας για την βιωσιμότητα των εταιρειών όσο και στην Ευρώπη σε συνεργασία με τους εταίρους του, την «Plastics Europe» και την «EuPC» να συνδιαμορφώσει την ατζέντα των αιτημάτων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση έτσι ώστε να δημιουργηθεί το πλαίσιο μιας βιομηχανικής αναγέννησης της Ευρώπης.

Σε μια περίοδο που Κίνα και ΗΠΑ οδεύουν προς την διαμόρφωση ενός διπολικού βιομηχανικού κόσμου, στην Ευρώπη οι υψηλότερες τιμές ενέργειας αυξάνουν το κόστος παραγωγής και μειώνουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της. Η νέα κυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Γούναρη, καλείται να εξετάσει το πλέγμα των μέτρων για την υποστήριξη της βιομηχανίας πλαστικών μέσω πολιτικών που θα προωθήσουν την ενεργειακή αποδοτικότητα και τη χρήση βιώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, μπορεί να εξετάσει την εφαρμογή κινήτρων ή φορολογικών παροχών για τη μείωση του ενεργειακού κόστους των επιχειρήσεων.

Την ίδια στιγμή, ο κλάδος των πλαστικών είναι ένας από αυτούς που πρέπει να πρωτοστατήσουν στον μετασχηματισμό του γραμμικού υποδείγματος της ευρωπαϊκής οικονομίας σε κυκλικό, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, που υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η επιτάχυνση της μετάβασης στην κυκλική οικονομία με διατήρηση και ενίσχυση της εγχώριας παραγωγικής δραστηριότητας απαιτεί να γίνουν σημαντικές βελτιώσεις στο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων και παραγωγής δευτερογενών υλικών στην Ελλάδα. Με ένα αναποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων, θα εξακολουθούν να απορρίπτονται υλικά υψηλής εμπορικής αξίας.

Ακόμα και σε περίπτωση επίτευξης των στόχων για την κυκλική οικονομία, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος αυτό το αποτέλεσμα να συνοδεύεται με εξαγωγή ανακυκλώσιμων υλών στο εξωτερικό και την εισαγωγή ακριβών δευτερογενών υλικών εάν δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς η δραστηριότητα παραγωγής δευτερογενών υλικών στην Ελλάδα, επιβαρύνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα της εγχώριας βιομηχανίας πλαστικών

Σύμφωνα με τον κ. Γούναρη, για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις, η ελληνική βιομηχανία πλαστικών αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης του υποδείγματος της κυκλικής οικονομίας και επενδύει, ιδιαίτερα στον επανασχεδιασμό των συσκευασιών, με στόχους: να κάνει ευκολότερη την ανακύκλωση με τη χρήση λιγότερων υλικών, να εξοικονομήσει πόρους και ενέργεια, να συμπεριλάβει υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση στις νέες συσκευασίες, να βοηθήσει στην επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων από πλαστικά, να προστατεύσει το περιβάλλον αυξάνοντας τα ποσοστά ανακύκλωσης με καλύτερο σχεδιασμό. Οι παραπάνω πρωτοβουλίες ισχυροποιούν την δέσμευση της ελληνικής βιομηχανίας πλαστικών να προωθήσει μια βιώσιμη και κυκλική προσέγγιση στην παραγωγή και χρήση των πλαστικών υλικών.

Σημειώνεται ότι ο κλάδος των πλαστικών είναι έντονα εξωστρεφής και το 2021 περίπου το 1,2% του ΑΕΠ της χώρας (2,2 δισ. ευρώ σε απόλυτους όρους) στηρίχθηκε άμεσα ή έμμεσα στον ευρύτερο κλάδο πλαστικών, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του «ΙΟΒΕ».

Στην Ελλάδα, η αξία παραγωγής πλαστικών σε πρωτογενείς μορφές και προϊόντων από πλαστικά υποχώρησε σταδιακά την περίοδο 2018-2020 (από 2,1 δισ. ευρώ το 2018 σε 2 δισ. ευρώ το 2020), ωστόσο η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του κλάδου ενισχύθηκε σημαντικά την ίδια περίοδο (από 560 εκατ. ευρώ σε 644 εκατ. ευρώ).

Η αξία εξαγωγών του κλάδου αυξήθηκε κατά 34,6% το 2021, σε 1,6 δισ. ευρώ (από 1,2 δισ. ευρώ που είχε παρουσιάσει, τόσο το 2020 όσο και το 2019). Το 57,9% της συνολικής αξίας εξαγωγών του κλάδου καταλαμβάνουν τα προϊόντα από πλαστικό, με τα πλαστικά σε πρωτογενείς μορφές να ακολουθούν με περίπου 39,4%.

Σύμφωνα με τις στατιστικές διάρθρωσης επιχειρήσεων, η απασχόληση στην παραγωγή πλαστικών αυξήθηκε το 2020 κατά 1,5%, ενώ με βάση την έρευνα εργατικού δυναμικού η απασχόληση στην παραγωγή προϊόντων από πλαστικό και ελαστικό καταγράφει αύξηση και το 2021. Με 3,7% των εργαζομένων της εγχώριας μεταποίησης το 2021, η παραγωγή πλαστικών προϊόντων βρίσκεται στην 8η θέση της σχετικής κατάταξης των εγχώριων βιομηχανικών κλάδων.