Το Ταφικό Έθιμο των Ποντίων στα Σούρμενα μπαίνει στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα προστεθεί το Ταφικό Έθιμο των Ποντίων στα Σούρμενα Αττικής, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού. 

H Ένωση Ποντίων Σουρμένων, έχοντας τον Πολιτισμό ως θεμέλιο της κοινωνίας, επιδιώκει τη δύναμη της Ελληνικής Παράδοσης να τη μετασχηματίσει σε αναπτυξιακή δύναμη για τη χώρα, δημιουργώντας πολλαπλά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
Στο πλαίσιο αυτό, με απόφαση του Τμήματος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού, εντάχθηκε το Ταφικό Έθιμο των Ποντίων στα Σούρμενα Αττικής, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.

Η Ένωση Ποντίων Σουρμένων, θεματοφύλακας του Ταφικού Εθίμου που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων, το ανέδειξε ως μέρος της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς μας, τρόπος ζωής και χρέος των Ποντίων.

Το Ταφικό Έθιμο μεταβιβάζεται βιωματικά στις επόμενες γενιές χωρίς να χάσει την ταυτότητά του και νοηματοδοτείται εκ νέου μέσω κοινωνικών και πολιτισμικών διαδικασιών.

«Η Ελλάδα μια χώρα με μεγάλη Ιστορία και σπουδαίο Πολιτισμό, οφείλει να ακολουθήσει στοχευμένη περιφερειακή πολιτιστική πολιτική και μέσω συνεργειών να εξάγει Πολιτισμό έχοντας όλα τα εχέγγυα μέσω της δημιουργίας σύγχρονων προγραμμάτων, της ανάπτυξης ψηφιακών εφαρμογών, της διαμόρφωσης του κατάλληλου θεσμικού και διαχειριστικού πλαισίου, ώστε να στηρίξει, τη διαφύλαξη και ανάδειξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς» αναφέρει ο Πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων, Γιώργος Σαραφίδης.

Εξάλλου, όπως είπε η μεγάλη Μελίνα Μερκούρη, η οποία σημάδεψε με το έργο και την προσωπικότητά της τον Πολιτισμό, «Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστήσει για τον Πολιτισμό. Η Ελλάδα, αυτό είναι η κληρονομιά της, αυτό είναι η περιουσία της και αν το χάσουμε αυτό δεν είμαστε κανείς».

Η ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού

Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώνει την εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, επτά νέων στοιχείων, εφαρμόζοντας ήδη από το 2006, την σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μεταξύ των οποίων, το Ταφικό Έθιμο των Ποντίων, στα Σούρμενα Αττικής.

Ο φάκελος για την ένταξη στο ευρετήριο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, που υποβλήθηκε το 2022, έτυχε συστηματικής επεξεργασίας από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) με τη συνεργασία των κοινοτήτων των φορέων, αποσκοπώντας στη διαφύλαξη των παραδόσεων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές.

Στο πλαίσιο της εφαρμογής της Σύμβασης της UNESCO, η χώρα μας δημιούργησε και εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο οποίο κοινότητες φορέων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν σημαντικά, για την ταυτότητά τους.

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με την αποδοχή της εισήγησης της Επιτροπής, για την εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο, δήλωσε: «Η εγγραφή στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελεί μια σημαντική προσθήκη στο πολιτιστικό αποτύπωμα της χώρας μας. Κάθε στοιχείο που καταγράφεται δεν είναι απλώς ένα κομμάτι της παράδοσής μας, αλλά μια ζωντανή έκφραση της ταυτότητας, της δημιουργικότητας και της συλλογικής μνήμης των κοινοτήτων μας.

Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά είναι η ψυχή του πολιτισμού μας. Είναι τα τραγούδια, οι χοροί, τα έθιμα, οι τεχνικές και οι γνώσεις που περνούν από γενιά σε γενιά, χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Γι’ αυτό και η διαφύλαξη και ανάδειξή τους αποτελεί προτεραιότητα για το Υπουργείο Πολιτισμού. Η καταγραφή των επτά νέων στοιχείων είναι το αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας επιστημονικών φορέων, τοπικών κοινοτήτων και πολιτιστικών συλλόγων, που εργάζονται, με αγάπη και γνώση, για τη διατήρηση της άυλης κληρονομιάς μας. Ωστόσο, η εγγραφή αυτή δεν είναι το τέλος της πορείας αλλά η αρχή μιας νέας πορείας για την προστασία, ανάδειξη και μετάδοση της ζωντανής κληρονομιάς μας, στις επόμενες γενιές».

Η ετήσια διαδικασία εμπλουτισμού του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ξεκινάει κάθε Ιανουάριο, με τη δημόσια πρόσκληση που απευθύνει η ΔΙΝΕΠΟΚ. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή κατά τη συνεδρίασή της, στις 18 Δεκεμβρίου 2024, έκρινε θετικά την εισήγηση για την εγγραφή επτά στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μεταξύ των οποίων και της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων, την οποία και έκανε δεκτή η Υπουργός Πολιτισμού.

Το στοιχείο που εγγράφεται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είναι το εξής:

Το Ταφικό Έθιμο των Ποντίων, στα Σούρμενα Αττικής

Το Ταφικό Έθιμο ξεκινά με την τέλεση της Πανηγυρικής Κυριακάτικης Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στα Σούρμενα. Αμέσως μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, τα μέλη της κάθε οικογένειας μεταβαίνουν στο κοιμητήριο, όπου κάθε οικογένεια τελεί τρισάγιο στον οικογενειακό τάφο, ενώ παράλληλα προσφέρονται στους παρευρισκόμενους συμβολικά κεράσματα (πασχαλινά αυγά και τσουρέκια). Αυτό το σημείο αποτελεί και τον πυρήνα του εθίμου, καθώς η παρουσία των μελών όλων των οικογενειών και η προσφορά των πασχαλινών εδεσμάτων σε ένα χώρο όπου αισθάνονται να συνυπάρχουν με τα κεκοιμημένα προσφιλή τους πρόσωπα, δημιουργεί το αναστάσιμο κλίμα που κυριαρχεί στον χώρο του κοιμητηρίου.