Το Σπίτι με τις Καρυάτιδες: Μύθοι και ιστορίες ενός αρχιτεκτονικού αριστουργήματος της Αθήνας
Ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια στο κέντρο της Αθήνας, η ιστορία και οι θρύλοι που το περιβάλλουν.
Ποιος δεν έχει αντικρίσει το εμβληματικό Σπίτι με τις Καρυάτιδες, περπατώντας στου Ψυρρή, ακριβώς δίπλα στην οδό Πειραιώς;
Το διόρωφο νεοκλασικό, που βρίσκεται στην οδό Αγίων Ασωμάτων 45, αποτελεί ένα από τα πιο ξεχωριστά αρχιτεκτονικά μνημεία της Αθήνας, με τις δύο πανέμορφες Καρυάτιδες να κοσμούν τον εξώστη της πρόσοψής του, στηρίζοντας την οροφή.
Σύμφωνα με το Up Stories και το αφιέρωμα που έκανε στο αρχιτεκτονικό αυτό αριστούργημα, το Σπίτι με τις Καρυάτιδες συνδέεται άρρηκατα με τον πρώτο ιδιοκτήτη του, τον γλύπτη Ιωάννη Καρακατσάνη.
Επρόκειτο για έναν από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της εποχής του. Έζησε και δημιούργησε σε αυτό το σπίτι, μέχρι τον θάνατό του το 1906. Υπήρξε μαθητής του διάσημου γλύπτη Ιωάννη Δρόση, ο οποίος φιλοτέχνησε τα αγάλματα του Σωκράτη και του Πλάτωνα που δεσπόζουν μπροστά στην Ακαδημία Αθηνών.
Ο Καρακατσάνης δεν φιλοτέχνησε τόσο μνημειώδη έργα, έβαλε όμως τη δική του πινελιά στην μικρότερη κλίμακα της αρχιτεκτονικής, με τις Καρυάτιδες του σπιτιού του.
Σε αντίθεση με αρχαίες τις Καρυάτιδες του Ερεχθείου, αυτές του Καρακατσάνη δεν έχουν τα χέρια τους ελεύθερα αλλά σταυρωμένα μπροστά τους, αποπνέοντας μια αίσθηση σοβαρότητας και εσωστρέφειας. Επίσης τα πόδια τους δεν είναι ορατά, αφού αντικαθίστανται από τετράγωνες βάσεις που συνδέονται με το μπαλκόνι.
Αυτή η απόκλιση σε σχέση με τα αρχαία γλυπτά δεν είναι τυχαία. Ο Καρακατσάνης επέλεξε να αποδώσει στις Καρυάτιδες τη μορφή της συζύγου του Ξανθής και της αδελφής της, Ευδοξίας. Με αυτόν τον τρόπο κατέστησε το έργο του ένα βαθιά προσωπικό και συναισθηματικό μνημείο.
Ωστόσο, οι Καρυάτιδες έγιναν ευρέως γνωστές μέσα από έναν θρύλο που γεννήθηκε δεκαετίες αργότερα. Ένας μπαρμπέρης, ο Παναγιώτης Κρητικάκος, ο οποίος είχε το κουρείο του στο ισόγειο του κτιρίου, έλεγε ότι οι Καρυάτιδες αναπαριστούσαν τις κόρες του Καρακατσάνη που υποτίθεται ότι βρήκαν τραγικό θάνατο. Άλλοτε μιλούσε για αρρώστεια και άλλοτε ότι δηλητηριάστηκαν από τη μητριά τους.
Η ιστορία αυτή διαψεύστηκε από τους απογόνους του γλύπτη και δεν έχει καμία σχέση με την ιστορική πραγματικότητα, παραμένει όμως ζωντανή, προσδίδοντας στο σπίτι μία αύρα μυστηρίου και μελαγχολίας.
Το Σπίτι με τις Καρυάτιδες άφησε βέβαια το αποτύπωμά του, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική, αλλά και στη ζωγραφική και στη φωτογραφία, έχοντας απαθανατιστεί δεκάδες φορές. Πολύ γνωστός είναι ο πίνακας του Τσαρούχη αλλά και η φωτογραφία του Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν.
Το Σπίτι με τις Καρυάτιδες έκανε την εμφάνισή του και στη λογοτεχνία, μέσα στο μυθιστόρημα «Το τρίτο στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή.
Το κτίριο έχει κηρυχθεί διατηρητέο από το 1989 και σήμερα φιλοξενεί τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών, ενώ στο ισόγειο στεγάζεται το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων.
