Το «πραξικόπημα» του Έλον Μασκ στην καρδιά της αμερικανικής κυβέρνησης με τις ευλογίες Τραμπ

Πρόκειται για κάτι πρωτοφανές στην ιστορία των ΗΠΑ, ίσως και των δυτικών δημοκρατιών: ο Έλον Μασκ, με στήριξη του Ντόναλντ Τραμπ, αποσταθεροποιεί τη λειτουργία του αμερικανικού ομοσπονδιακού κράτους, χωρίς να έχει εκλεγεί, χωρίς υπουργικό χαρτοφυλάκιο και χωρίς καμία επί της ουσίας εποπτεία άλλη εκτός από εκείνη του Αμερικανού προέδρου.

«Κάνει καλή δουλειά», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, ερωτηθείς το βράδυ της Κυριακής 2/2 για τον ρόλο του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, αφεντικού των Tesla, SpaceX και X, και πλέον της νεοσύστατης υπηρεσίας (ή υπουργείο) Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DOGE). Μόνος στόχος αυτής, η περικοπή των δαπανών του ομοσπονδιακού κράτους ώστε να γίνει πιο αποτελεσματικό.

Κλείνει η USAID

Από τις πρώτες κινήσεις: Το κλείσιμο της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID). Μια «έξυπνη απόφαση του Έλον Μασκ», που χαιρέτισε ο Ρώσος πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ, νυν αντιπρόεδρος του συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας.

Χθες Κυριακή ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο κατηγόρησε τη USAID μέσω ανάρτησής του στο Χ, στην οποία ανέφερε ότι η Υπηρεσία αυτή «είναι εγκληματική οργάνωση», με ετήσιο προϋπολογισμό 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Την κλείνουμε», είπε. «Το έχω συζητήσει λεπτομερώς (με τον Ντόναλντ Τραμπ) και συμφωνεί να την κλείσουμε».

«Κανείς δεν εξέλεξε τον Έλον Μασκ», είπε αντιδρώντας αγανακτισμένη η Δημοκρατική γερουσιαστής Ελίζαμπεθ Γουόρεν.

«Ο Μασκ και οι υπάλληλοί του από τον ιδιωτικό τομέα προσπαθούν να κλείσουν μια υπηρεσία που δημιουργήθηκε και χρηματοδοτείται από το Κογκρέσο. (...) Αυτό είναι μια δοκιμασία. Το Κογκρέσο πρέπει να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες του, αλλιώς θα τις χάσει», προειδοποίησε ένας άλλος Δημοκρατικός βουλευτής, ο Τζέισον Κρόου.

Ο ρόλος του δισεκατομμυριούχου, ο ίδιος δικαιούχος μεγάλων συμβάσεων με το ομοσπονδιακό κράτος, ξεφεύγει από οποιαδήποτε συνηθισμένη θεσμική λειτουργία.

«Οι πρόεδροι είχαν συχνά άτυπους συμβούλους από τον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά ο σχεδόν επίσημος ρόλος του Μασκ και οι ισχυρισμοί του ότι ενεργεί για λογαριασμό (του Ντόναλντ Τραμπ) για τη λήψη αποφάσεων (...) είναι, από όσο θυμάμαι κάτι χωρίς προηγούμενο», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Τζέφρι Λούμπερς, καθηγητής Νομικής στο American University.

Τελικά πόσο θα μειωθούν οι κρατικές δαπάνες;

Παρά τον τίτλο "υπουργείο", που ορίζει ομοσπονδιακά υπουργεία, το DOGE είναι στην πραγματικότητα ένα εξωτερικό συμβουλευτικό όργανο υπό την άμεση εξουσία του Ντόναλντ Τραμπ και περιορισμένης διάρκειας - λήξη της λειτουργίας της είναι η 4η Ιουλίου 2026, μια συμβολική ημερομηνία που σηματοδοτεί τα 250 χρόνια από τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Μασκ είχε πει ότι μπορεί να μειώσει τις ομοσπονδιακές δημόσιες δαπάνες κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Έκτοτε αναθεώρησε τις προθέσεις του προς τα κάτω και κάνει λόγο για περιστολές ύψους 1 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό που παραμένει κολοσσιαίο.

Ο Έλον Μασκ, ο οποίος δεν έχει αιρετό αξίωμα, θα πρέπει να λογοδοτεί στο Κογκρέσο, το οποίο κατέχει εξουσίες επί του δημόσιου προϋπολογισμού; Θα υπόκειται ο ίδιος σε κανόνες δεοντολογίας, όπως κάθε υπουργός και άλλοι υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι;

Τίποτα δεν είναι βέβαιο.

Αυτή η αδιαφάνεια έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, καθώς ο Μασκ θα μπορούσε να κάνει συστάσεις που έχουν άμεσο αντίκτυπο στις εταιρείες του.

Πριν από αυτή την ανακοίνωση για την USAID, ο αμερικανικός Τύπος είχε αναστατωθεί όλο το Σαββατοκύριακο από πληροφορίες για πραξικόπημα στρατολογημένων του Μασκ στο υπουργείο Οικονομικών.

Σύμφωνα με πολλά μέσα ενημέρωσης, οι υπάλληλοι του DOGE ζήτησαν πρόσβαση στο σύστημα πληρωμών του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο διαχειρίζεται τρισεκατομμύρια δολάρια σε πληρωμές, και αντιμετώπισαν την αντίρρηση ανώτερου υπαλλήλου, υπεύθυνου για τον τομέα αυτό. Ο τελευταίος απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του, σύμφωνα με δημοσιεύματα.

Ο Μασκ έχει πλέον στα χέρια του ένα μητρώο προσωπικών και οικονομικών δεδομένων εκατοντάδων εκατομμυρίων Αμερικανών.

«Ο μοναδικός τρόπος να σταματήσει η απάτη και η κατασπατάληση χρημάτων φορολογουμένων είναι η παρακολούθηση των συστημάτων πληρωμών και η καταστολή ύποπτων συναλλαγών. Είναι αυτονόητο», έγραψε στο X.

Ομοσπονδιακοί δημόσιοι υπάλληλοι έχουν γίνει στόχος μέτρων που παίρνονται το ένα μετά το άλλο από τις 20 Ιανουαρίου, με το κάθε ένα μέτρο να φέρει την "υπογραφή" του 53χρονου δισεκατομμυριούχου: τέλος στην τηλεργασία με ποινή απόλυσης, σχέδιο οικειοθελούς αποχώρησης, τέλος στις πολιτικές διαφορετικότητας.

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 20 Νοεμβρίου από την Wall Street Journal, ο Μασκ είπε ότι «θα έκανε τα πράγματα διαφορετικά», «ως επιχειρηματίας», όχι σαν «ένας πολιτικός».

Το αφεντικό της Tesla έχει πει συχνά ότι κοιμάται στο εργοστάσιο σε περιόδους φόρτου εργασίας στην αυτοκινητοβιομηχανία. Σύμφωνα με το Wired, έχει πει σε φίλους του ότι τώρα κάνει το ίδιο πράγμα στα κεντρικά γραφεία του DOGE, σε ένα τεράστιο κυβερνητικό κτίριο δίπλα στον Λευκό Οίκο.