«Τέρας της Πρέσπας»: Το σπάνιο σαρκοφάγο φυτό που πλέει στα νερά της λίμνης και δρα αστραπιαία

Για το «τέρας της Πρέσπας», όπως αποκαλεί ένα σπάνιο, μικρό σαρκοφάγο φυτό που εγκλωβίζει σε 10 με 20 μιλισεκόντ την τροφή του, θα δώσει πληροφορίες ερευνητής στο 18ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Βοτανικής Εταιρείας, που αρχίζει το μεσημέρι στο Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων (ΚΕΔΕΑ) και υλοποιείται υπό την αιγίδα του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστηματικής Βοτανικής και Φυτογεωγραφίας του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ.

«Ονόμασα στην εργασία μου "τέρας της Πρέσπας", ένα από τα σπανιότερα σαρκοφάγα φυτά της Ελλάδας, την Aldrovanda vesiculosa (Droseraceae), γιατί αφενός είναι σαρκοφάγο και αφετέρου, ως… τέρας του Λοχ Νες, δεν μπορούν να το δουν», λέει στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο ερευνητής Φανούριος-Νικόλαος Σακελλαράκης, ο οποίος, μαζί με τον Πατρίκ Γκριγιά (Patrick Grillas) είναι συνεργάτες στην Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και στο πλαίσιο έρευνας για τους καλαμιώνες, βρέθηκαν μπροστά στον πληθυσμό του σαρκοφάγου πληθυσμού.

«Το συγκεκριμένο φυτό έχουν προσπαθήσει πολλοί συνάδελφοι να το εντοπίσουν διαχρονικά και έχουν αποτύχει γιατί είναι πολύ σπάνιο και σε ιδιαίτερο βιότοπο επειδή είναι πλευστόφυτο, δεν έχει δηλαδή ρίζες και πλέει στο νερό. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ελλάδα και ο μοναδικός πληθυσμός του είδους εντοπίζεται στην Πρέσπα», εξηγεί ο κ. Σακελλαράκης.

Το φυτό είχαν συλλέξει αρχικά Βούλγαροι βοτανικοί στο δέλτα του Αξιού, το πρώτο μισό του 1900, οπότε υπάρχει και σχετική ιστορική καταγραφή, αλλά επειδή η έκταση έχει μετατραπεί πλέον σε ρυζοκαλλιέργεια, ο συγκεκριμένος πληθυσμός εξαφανίστηκε.

Το 1985, ο βοτανικός Γεώργιος Παυλίδης, ο οποίος μελετούσε τη χλωρίδα της Πρέσπας, το εντόπισε και το συμπεριέλαβε στη φυτοθήκη του, την οποία παραχώρησε στην Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, όπου και το είδαν βοτανικοί το 2011, έψαξαν και το εντόπισαν σε μία θέση στην Πρέσπα.

«Από το 2017 και μέχρι το 2021, σε δειγματοληψίες πεδίου για τους καλαμιώνες για το πρόγραμμα «Δράσεις για την προστασία των υδρόβιων πουλιών στη Μικρή Πρέσπα: συμβάλλοντας στην προσαρμογή των οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή και δημιουργώντας οφέλη για την τοπική κοινωνία», εντοπίσαμε το φυτό σε 8 τοποθεσίες στο Εθνικό Πάρκο Πρεσπών, μέσα σε καλαμιώνες που έχουν ένα ικανοποιητικό ύψος νερού» εξηγεί ο ερευνητής.

Μικρό αλλά με ταχύτητα… Formula!

Ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει το μικρό αυτό σπάνιο σαρκοφάγο φυτό, που δεν το ...πιάνει το μάτι των αδαών, είναι ότι η παγίδα του κάνει μία από τις πιο γρήγορες κινήσεις φυτών που έχει καταγραφεί ποτέ στο φυτικό βασίλειο.

«Έχουμε επιστημονικά δεδομένα που δείχνουν ότι το κλείσιμο της παγίδας της Aldrovanda vesiculosa πραγματοποιείται σε 10 με 20 μιλισεκόντ "εγκλωβίζοντας" και τρώγοντας μικρές προνύμφες, δηλαδή τα αβγά εντόμων που υπάρχουν σε υδατικά οικοσυστήματα», λέει ο κ. Σακελλαράκης, προσθέτοντας ότι το είδος έχει αξιολογηθεί ως κρισίμως κινδυνεύων στο νέο επικαιροποιημένο Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Φυτών και Μυκήτων της Ελλάδας, που περιλαμβάνει τις αξιολογήσεις κινδύνου για περίπου 11.500 είδη.

Περισσότερες από 200 ανακοινώσεις στο Συνέδριο Βοτανικής

Ο τίτλος του Συνεδρίου, που αρχίζει σήμερα και θα διαρκέσει έως τις 5 Οκτωβρίου, είναι: «Από τη διατήρηση στην αποκατάσταση της φυτοποικιλότητας - προς μία ολιστική προσέγγιση στην εποχή της κλιματικής κρίσης». Πρόκειται για ένα θέμα που σύμφωνα με τους διοργανωτές, ανταποκρίνεται στην επιτακτική ανάγκη εφαρμογής της γνώσης και των ερευνητικών αποτελεσμάτων της Βοτανικής Επιστήμης, σε παγκόσμια κλίμακα, για την αποκατάσταση της φυτικής ποικιλότητας, που δέχεται ισχυρές και εκτεταμένες πιέσεις σε έναν έντονα μεταβαλλόμενο κόσμο.

Μέσα από τις 200 προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις, θα παρουσιαστούν θέματα που αφορούν στη χλωρίδα της Ελλάδας, την ιστορία, το παρόν και το μέλλον της φυτοποικιλότητας στη χώρα, τα ενδημικά και απειλούμενα είδη φυτών, τις επιπτώσεις των πυρκαγιών, της κλιματικής αλλαγής και των αλλαγών χρήσεων γης στην φυτοποικιλότητα.

Μεγάλος αριθμός ανακοινώσεων θα αφορούν τη βιολογία και τις αποκρίσεις των φυτών σε περιβαλλοντικές αλλαγές.