Ταμείο Ανάκαμψης: Ποιες θα είναι οι επενδύσεις και πώς θα χρηματοδοτηθούν

Τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ενεργοποιεί η κυβέρνηση προκειμένου τα νέα επενδυτικά σχέδια που θα ενταχθούν σε αυτό να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στο σοκ που δέχεται η οικονομία από την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο.

Όπως επισημαίνεται στον χρηστικό οδηγό της Grant Thornton Ελλάδος που δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα για την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων στις ενισχύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, το Ταμείο αναμένεται να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας, ενώ απώτερος στόχος είναι η ανασύσταση και ο μετασχηματισμός της οικονομίας, κυρίως μέσα από τους πυλώνες της πράσινης μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

1. Ποιοι είναι οι διαθέσιμοι πόροι;

Μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε πόρους €31 δισ., τα οποία θα διοχετευθούν με τη μορφή επιδοτήσεων και δανείων και τα οποία αποσκοπούν στην υλοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Ειδικότερα, οι επιδοτήσεις αντιπροσωπεύουν το 60% των πόρων και ανέρχονται σε €18,4 δισ., ενώ τα δάνεια αποτελούν το 40% και ανέρχονται σε €12,7 δισ.

Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των ενεργειών προϋποθέτει την ολοκλήρωση των νομικών δεσμεύσεων έως τις 31/12/2023 (σκέλος επιδοτήσεων), όπως επίσης την υποχρέωση εκταμίευσης του συνόλου των πόρων έως τις 31/12/2026.

2. Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ);

Η αξιοποίηση των πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί μέσα από 3 άξονες:

– Επιδοτήσεις: Οι συνολικοί πόροι των επιδοτήσεων ανέρχονται σε €18,4 δισ. και αναμένεται να διοχετευτούν στην εγχώρια οικονομία προκειμένου να υλοποιηθούν δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις που θα καλύπτουν συγκεκριμένα κριτήρια από τους τέσσερις κύριους πυλώνες του προγράμματος: 1) την πράσινη μετάβαση, 2) την ψηφιακή μετάβαση, 3) την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή και 4) τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας.

– Δάνεια: Η παροχή των δανείων ύψους €12,7 δισ. θα υποστηριχθεί συνολικά από τις τράπεζες προκειμένου να υλοποιηθούν επενδύσεις που θα καλύπτουν συγκεκριμένα κριτήρια, σύμφωνα με τις πέντε κατευθύνσεις του προγράμματος: 1) την πράσινη μετάβαση, 2) την ψηφιακή μετάβαση, 3) την έρευνα και καινοτομία, 4) την εξωστρέφεια και 5) τις συγχωνεύσεις και εξαγορές.

– Συμμετοχή στην υλοποίηση έργων: Η επιχείρηση μπορεί να αξιοποιήσει τους πόρους του ΤΑΑ συμμετέχοντας ως α) ανάδοχος, β) υπεργολάβος και γ) προμηθευτής σε δημόσια και ιδιωτικά έργα.

3. Πώς θα διοχετευθούν οι πόροι του ΤΑΑ μέσω επιδοτήσεων;

Στον τομέα των επιδοτήσεων (€18,4 δισ.) οι πόροι του ΤΑΑ θα διοχετευθούν ως εξής:

– Στην πράσινη μετάβαση (€6,2 δισ.) μέσω της υιοθέτησης μοντέλων και συστημάτων φιλικών προς το περιβάλλον, της προώθησης πράσινων συστημάτων μεταφορών και της ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων.

– Στον ψηφιακό μετασχηματισμό (€2,2 δισ.) μέσω της υιοθέτησης καινοτόμων ψηφιακών συστημάτων σε επίπεδο λειτουργίας επιχειρήσεων, της προώθησης συνδεσιμότητας για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και το κράτος και, τέλος, διά μέσου του ψηφιακού μετασχηματισμού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

– Στην απασχόληση και κοινωνική συνοχή (€5,2 δισ.) μέσω του εκσυγχρονισμού επαγγελματικής εκπαίδευσης, της βελτίωσης του συστήματος Υγείας και της ενίσχυσης πρόσβασης σε κοινωνικές πολιτικές.

– Στις ιδιωτικές επενδύσεις και στον μετασχηματισμό (€4,8 δισ.) μέσω της ενδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, όπως επίσης και διά μέσου της βελτίωσης της φορολογικής διοίκησης και του συστήματος Δικαιοσύνης.

4. Πώς θα διοχετευθούν οι πόροι του ΤΑΑ μέσω δανείων;

Στον τομέα των δανείων (€12,7 δισ.) οι πόροι του ΤΑΑ θα διοχετευθούν:

– Στην πράσινη μετάβαση (€4,9 δισ.) και στον ψηφιακό μετασχηματισμό (€2,6 δισ.) όπως αντίστοιχα θα συμβεί στον τομέα των επιδοτήσεων.

– Στην έρευνα και καινοτομία (€1,3 δισ.) μέσω της ενίσχυσης της έρευνας και καινοτομίας αλλά και μέσω της προώθησης πρωτοποριακών και καινοτόμων υποδομών.

– Στην εξωστρέφεια (€3,2 δισ.) μέσω της ενίσχυσης της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων προς την τοπική και διεθνή οικονομία.

– Στις συγχωνεύσεις και εξαγορές (€0,7 δισ.) μέσω της δημιουργίας οικονομιών κλίμακας αλλά και της προώθησης συγχωνεύσεων και εξαγορών.

5. Η αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΑ θα πρέπει να είναι σε συνάρτηση με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων;

Η αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΑ θα πρέπει να είναι σε συνάρτηση με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση. Κατά την έναρξη της διαδικασίας αξιολόγησης εξετάζεται η συμβατότητα με τις κρατικές ενισχύσεις και ειδικότερα αξιολογείται η εκάστοτε επένδυση βάσει προσκλήσεων του ΤΑΑ, ενώ ταυτόχρονα εξετάζεται το καθεστώς συμβατότητας της ενίσχυσης και επιλεξιμότητας των δαπανών επί του κόστους επένδυσης. Εν συνεχεία, πραγματοποιείται ο προσδιορισμός του ποσού ενίσχυσης, με βάση επιλεγμένο άρθρο του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού (ΓΑΚ), όπου εξετάζεται το όριο του ποσού.

Εφόσον αφορά συγκεκριμένο είδος επένδυσης, εξετάζεται με βάση ειδικό άρθρο του ΓΑΚ ή βάσει χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων (άρθρο 14 – ΓΑΚ). Για ποσά ήσσονος σημασίας, ο προσδιορισμός ενίσχυσης γίνεται διά μέσου διακανονισμού (μέγιστο ποσό €200.000 ανά επιχείρηση για περίοδο τριών ετών).

Τέλος, όσον αφορά την εξέταση του ορίου κοινοποίησης, η ωφέλεια (μέγεθος προς ένταση ενίσχυσης) θα πρέπει να είναι σύμφωνη με τα όρια κοινοποίησης, ενώ εάν υπερβαίνει τα όρια κοινοποίησης, γίνεται αναπροσαρμογή της ωφέλειας ή κοινοποίηση της σχετικής υπέρβασης στην ΕΕ.

6. Υπάρχουν επιδοτήσεις που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα;

Ναι, υπάρχουν επιδοτήσεις που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες αναμένεται να δημοσιευθούν σταδιακά μέχρι και τα τέλη του 2022. Οι προσκλήσεις επιδοτήσεων περιλαμβάνουν τομείς που καλύπτουν σημαντικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας, ενώ η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός συνδέονται έμμεσα ή άμεσα με ένα μεγάλο μέρος των εν λόγω επιδοτήσεων.

Ενδεικτικά, να αναφέρουμε δράσεις που αφορούν· «Εξοικονομώ Επιχειρώντας», ψηφιακός μετασχηματισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων, μεταρρύθμιση του συστήματος Clawback, μονάδες παιδικής μέριμνας σε χώρους εργασίας, εγκαταστάσεις συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, δημιουργία πράσινης βιομηχανίας, υποδομές παροχής και εξοικονόμησης πόσιμου νερού, τουριστική ανάπτυξη, μεταρρύθμιση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, μετασχηματισμός στον γεωργικό τομέα κ.ά.

Το ποσοστό ενίσχυσης ποικίλλει ανάλογα με το είδος της δράσης και μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να καλύπτει το 100% της δαπάνης. Λόγω του εύρους που καλύπτουν οι πυλώνες του ΤΑΑ, οι επιχειρήσεις που δικαιούνται τις εν λόγω επιδοτήσεις μπορούν να προέρχονται από διάφορους κλάδους, ανάλογα με το είδος της εκάστοτε επιδότησης.

7. Ποιο είναι ένα ενδεικτικό χρηματοδοτικό σχήμα δανείων ΤΑΑ;

Ολόκληρη η διαδικασία υποβολής για τη χορήγηση δανείου θα υποστηριχθεί συνολικά από τα τραπεζικά ιδρύματα, χωρίς να υπάρχει εμπλοκή του Δημοσίου. Τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων δύναται να υλοποιηθούν σύμφωνα με το χρηματοδοτικό σχήμα που έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση, βάσει του οποίου το ανώτερο ποσοστό ενίσχυσης που μπορεί να λάβει μια επιχείρηση από το Ταμείο ανέρχεται στο 50%.

Το ποσοστό ενίσχυσης θα καθοριστεί από το είδος και την κατεύθυνση που θα έχουν οι επιλέξιμες δαπάνες βάσει της κάλυψης κριτηρίων ανά πυλώνα. Αντίστοιχα, τουλάχιστον το 30% του εκάστοτε επενδυτικού σχεδίου θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από εμπορικό δάνειο τραπεζικού ιδρύματος, ενώ τουλάχιστον το 20% του σχεδίου θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από ίδια κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων και τυχόν εισφορών σε είδος έως το 10% του προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου.

8. Ποια είναι τα κρίσιμα σημεία για τη λήψη ενός δανείου ΤΑΑ;

Υπάρχουν συνολικά δέκα κρίσιμα σημεία που πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους οι επιχειρήσεις κατά τη διαδικασία λήψης ενός δανείου ΤΑΑ:

– Ολη η διαδικασία «τρέχει» μέσω των τραπεζών χωρίς εμπλοκή του Δημοσίου (πέραν της αξιολόγησης συγκεκριμένων σημείων από ανεξάρτητο ελεγκτή του Ταμείου).

– Το ελάχιστο επιτόκιο χορήγησης των δανείων του ΤΑΑ ορίζεται στο 0,35%.

– Στα δάνεια εφαρμόζεται η αρχή parri passu μεταξύ τράπεζας και Δημοσίου ως προς τις αποπληρωμές, τις εξασφαλίσεις και τις ζημίες.

– Η διάρκεια του δανείου δεν θα είναι μικρότερη των τριών (3) ετών και μεγαλύτερη των δεκαπέντε (15) ετών, ανάλογα και με τη φύση της επένδυσης.

– Η αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου θα πραγματοποιείται εντός εύλογου διαστήματος και σε κάθε περίπτωση δεν θα ξεπερνάει τους τέσσερις μήνες.

– Η ενίσχυση θα πρέπει να είναι συμβατή με τους κανόνες και τα όρια των κρατικών ενισχύσεων.

– Δεν προβλέπεται η δυνατότητα αναχρηματοδότησης του ύψους υφιστάμενων δανείων μέσω του ΤΑΑ (εκτός από περιπτώσεις bridge financing για δάνεια ΤΑΑ).

9. Ποιες είναι οι ενδεικτικές επενδύσεις στον πυλώνα εξαγορών και συγχωνεύσεων;

Τα επενδυτικά σχέδια στην κατεύθυνση εξαγορών και συγχωνεύσεων θα πρέπει να στοχεύουν στην ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας. Ενδεικτικές επενδύσεις στον πυλώνα εξαγορών και συγχωνεύσεων είναι η συγχώνευση ή εξαγορά επιχείρησης για καθετοποίηση δραστηριότητας και δημιουργία οικονομιών κλίμακας. Αντίστοιχα ενδεικτική επιλέξιμη δαπάνη είναι το κόστος που προκύπτει από τη συγχώνευση ή την εξαγορά μιας επιχείρησης.

Σχετικά με τη μορφή συνεργασίας για:

Yφιστάμενες και νέες επιχειρήσεις:

– Δέσμευση του επενδυτή για συμμετοχή στον νέο ή υφιστάμενο συνεργατικό σχεδιασμό για τα επόμενα πέντε (5) έτη.

– Το 20% των επιλέξιμων δαπανών του ΕΣ αφορούν δαπάνες σύμφωνα με τη σύμβαση συνεργασίας.

– Κύκλος εργασιών νέου προσώπου > 50% κύκλου εργασιών του μεγαλύτερου νομικού προσώπου μεταξύ των συμμετεχόντων (μ.ό. 3 ιστορικών ετών).

Νέο σχήμα «Εξαγορά/Συγχώνευση»:

– Το ΕΣ περιλαμβάνει νέο σχήμα, το οποίο προκύπτει από εξαγορά ή συγχώνευση κατόπιν της Υπουργικής Απόφασης.

– Κύκλος εργασιών νέου προσώπου > 50% κύκλου εργασιών του μεγαλύτερου νομικού προσώπου μεταξύ των συμμετεχόντων (μ.ό. 3 ιστορικών ετών). Αξιολόγηση σε επίπεδο ομίλου.