Ταμείο Ανάκαμψης και πράσινη μετάβαση με επιτακτικά πλέον ζητούμενα

Ουδείς μπορούσε να φανταστεί πριν από λίγες εβδομάδες ότι αυτή την είδηση θα την υποδεχόμαστε σχεδόν με κατεβασμένο το κεφάλι λόγω της κατάστασης με τις συνεχιζόμενες πυρκαγιές.

Η Ελλάδα έγινε η τέταρτη χώρα της Ε.Ε. που λαμβάνει την προκαταβολή μετά το Βέλγιο την Πορτογαλία και το Λουξεμβούργο. Ένα διόλου ευκαταφρόνητο 13% της συνολικής χρηματοδότησης.

Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης θα έπρεπε να παραμένει η ανάγκη αλλά και ο τρόπος εφαρμογής των κρίσιμων επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών μέτρων που προβλέπονται από το το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας.

Εν μέσω όμως του τέταρτου κύματος πανδημίας που λίγο-πολύ σε συλλογικό επίπεδο το είχαμε αφήσει στην άκρη λόγω της έντασης εργασίας του τουρισμού αλλά και των θερινών διακοπών των περισσότερων Ελλήνων, ήρθε η τεράστια οικολογική οικονομική και κοινωνική καταστροφή με τις πυρκαγιές να βάλει νέα ζητούμενα στην εξίσωση.

Και εκεί που σύμφωνα με την Επιτροπή, το ελληνικό σχέδιο αποτελούσε κυρίως μέρος της αντίδρασης της Ε.Ε. απέναντι στην κρίση Covid-19  προωθώντας την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση αναβαθμίζεται λόγω της κλιματικής κρίσης και η ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και τη συνοχής στις κοινωνίες μας.

Και αν η ψηφιακή μετάβαση παραμένει πάντα προτεραιότητα η πράσινη γίνεται πιο απαιτητική, πιο περίπλοκη. Σύμφωνα με τα προβλεφθέντα η διασφάλιση της πράσινης μετάβασης συνίσταται σε πρώτη φάση σε 645 εκατ. ευρώ που θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση της διασύνδεσης με τις Κυκλάδες, αυξάνοντας το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ικανότητα αποθήκευσης.

Οι απαιτήσεις όμως της κλιματικής κρίσης που υπενθύμισαν οι πυρκαγιές έχουν να κάνουν μεταξύ άλλων με την ανάγκη ανθεκτικότητας του δικτύου, π.χ υπογειοποίησης. Αποδείχτηκε ότι μία φωτιά στην Αττική την Εύβοια μπορεί να επηρεάσει την ηλεκτροδότηση σε ένα μικρό χωριό π.χ της Νάξου (που είναι ήδη διασυνδεδεμένη). Ένα μεγάλο κομμάτι των πόρων θα απαιτηθεί να κατευθυνθεί στις κοινωνίες που επλήγησαν.

Χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, χωρίς τα νέα εργαλεία της κυκλικής οικονομίας για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με πράσινο πρόσημο δεν μπορούμε να προχωρήσουμε. Η πανδημία δε και η κλιματική αλλαγή θα κάνουν σύντομα πραγματική λαϊκή απαίτηση τη μείωση της φτώχειας, οικονομικής και ενεργειακής, καθώς και τον επαναπροσανατολισμό τομέων όπως αυτός του τουρισμού. Οι πυρκαγιές στην Εύβοια π.χ δημιούργούν πέραν όλων των άλλων δεινών και μία γενιά εσωτερικών μεταναστών που αλίμονο εάν ενταχθούν μόνο σε μία επιδοματική πολιτική.

Στο πλαίσιο βέβαια του μηχανισμού ανθεκτικότητας, που είναι κλαδί του Ταμείου Ανάκαμψης, θα διατεθούν περίπου 723,8 δισ. με έξι πυλώνες που περιέχονται στον κανονισμό για τη θέσπιση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αυτοί περιλαμβάνουν όχι μόνο την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση αλλά και την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, καθώς και την κοινωνική και εδαφική συνοχή. Ωραία ακούγονται, στην πράξη όμως θα κριθεί το αποτέλεσμα.

Το 38% των συνολικών κονδυλίων για την Ελλάδα θα διατεθεί σε δράσεις που υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους. Επενδύσεις για την αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, στήριξης των παραγωγών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επενδύσεις τύπου "Εξοικονομώ" και ανάπτυξη τοπικών ειδικών  σχεδίων με βάρος στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αστικών περιοχών στην κλιματική αλλαγή. Θα συμπεριληφθούν έστω στην πορεία οι ενεργειακές κοινότητες;

Θα υπάρξουν ουσιαστικά μέτρα για τη στήριξη ενός εθνικού προγράμματος αναδάσωσης και μιας ρεαλιστικής στρατηγικής για την ενίσχυση των συστημάτων πολιτικής προστασίας και διαχείρισης κλιματικών καταστροφών;

Οι πολίτες, ιδιαίτερα των πληγεισών περιοχών θα αμφισβητήσουν σχέδια, στόχους και σκοπιμότητες και εκεί χρειάζεται πραγματική ειλικρίνεια και εξαντλητική διαβούλευση έστω και εκ των υστέρων.

Η περιοδικότητα χρηματοδοτήσεων προς την Ελλάδα θα είναι ανά εξάμηνο και θα γίνεται μετά από αίτημα της χώρας στην Κομισιόν, η οποία με τη σειρά της θα ελέγχει εάν επιτεύχθηκαν τα ορόσημα για κάθε εκταμίευση.

Λίγος χρόνος, πολύς κόπος δηλαδή.

Η κάθε εξαμηνιαία δόση για επιχορηγήσεις θα είναι περίπου στα 1,7 δισ. ευρώ, ενώ η δόση για το σκέλος των δανείων θα είναι ετήσια και το ποσό θα ανέρχεται σε 1,8 δισ. ευρώ. Εν ολόγοις το σύνολο των εκταμιεύσεων για επιχορηγήσεις και δάνεια θα ανέρχεται σε 5,2 δισ. ευρώ ετησίως μέχρι και το 2026.

Η χώρα αναμένεται να λάβει συνολικά 30,5 δισ. ευρώ καθ’ όλη τη διάρκεια του σχεδίου της (17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια. Αγώνας δρόμου με σημαντικά έπαθλα αλλά τεράστια εμπόδια.