Ταμειακό «μαξιλάρι» 300 εκατ. ευρώ «κλείδωσε» τη νέα επιταγή ακρίβειας
Ελεύθερος δημοσιονομικός χώρος για έκτακτες παροχές ύψους 300 εκατ. ευρώ προκύπτει από τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου σφραγίζοντας την χορήγηση νέας επιταγής ακρίβειας σε ευάλωτα νοικοκυριά τα Χριστούγεννα.
Οι οριστικές αποφάσεις για το ακριβές ποσό της έκτακτης ενίσχυσης καθώς τον αριθμός των δικαιούχων αναμένεται να ληφθούν τις επόμενες ημέρες οπότε το θα υπάρχει σαφής εικόνα για το ύψος του υπερπλεονάσματος με τη κατάθεση στη Βουλή του τελικού κειμένου του κρατικού προϋπολογισμού του 2024.
Τα σενάρια που είναι στο τραπέζι
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ενδεχομένως το «μαξιλάρι» να είναι και μεγαλύτερο των 300 εκατ. ευρώ, πράγμα που θα δώσει τη δυνατότητα να αυξηθεί το ποσό και να διευρυνθεί η περίμετρος των ωφελούμενων. Πάντως το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει ότι το ύψος της ενίσχυσης θα κυμαίνεται στα 200-25- ευρώ και θα δοθεί σε πάνω από 1,2 εκατομμύρια ευάλωτα νοικοκυριά στα οποία περιλαμβάνονται 225.000 δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, 800.000 δικαιούχοι επιδόματος παιδιών ΟΠΕΚΑ, 172.000 δικαιούχους αναπηρικού επιδόματος του ΟΠΕΚΑ, 100.000 μη επιδοτούμενοι μακροχρόνιοι άνεργοι και 35.000 ανασφάλιστοι υπερήλικες.
Οι συνταξιούχοι και το επίδομα προσωπικής διαφοράς
Ανοιχτό παραμένει το αν η ενίσχυση θα δοθεί σε χαμηλοσυνταξιούχους καθώς περίπου 750.000 θα λάβουν το Δεκέμβριο το επίδομα προσωπικής διαφοράς 100-200 ευρώ. Το πιθανότερο είναι στους δικαιούχους να ενταχθούν οι συνταξιούχοι με αποδοχές έως 700 ευρώ οι οποίοι θα μείνουν εκτός του ειδικού επιδόματος λόγω του ότι βγήκαν στη σύνταξη μετά το νόμο Κατρούγκαλου και συνεπώς δεν έχουν προσωπική διαφορά.
Επισημαίνεται ότι πέρυσι το Δεκέμβριο δόθηκε επίδομα ύψους 250 ευρώ σε περίπου ένα εκατομμύριο συνταξιούχους που το ετήσιο ατομικό φορολογητέο, πραγματικό ή τεκμαρτό, εισόδημά τους δεν ξεπερνούσε τα 9.600 ευρώ και το ετήσιο οικογενειακό τις 16.800 ευρώ ενώ η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας ήταν έως 300.000 ευρώ.
Τα στοιχεία του προϋπολογισμού στο δεκάμηνο Ιανουάριος - Οκτώβριος
Σύμφωνα με τα στοιχεία του προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση, για την περίοδο του Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2023, παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 477 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 3.484 εκατ. ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα του 2023 στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023 και ελλείμματος 4.770 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2022. Το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 6.084 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1.746 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς ελλείμματος 350 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2022.
Την περίοδο Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2023, το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 53.929 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 867 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023, παρά τα μειωμένα έσοδα ΠΔΕ, καθώς και τη μη είσπραξη: α) του τιμήματος, ύψους 1.496 εκατ. ευρώ, για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητοδρόμου της Εγνατίας Οδού και τριών κάθετων οδικών αξόνων της, για χρονική περίοδο 35 ετών, που είχε προβλεφθεί ότι θα εισπραχθεί κατά τον μήνα Ιούνιο, καθόσον η σχετική διαδικασία για την έγκριση της σύμβασης είναι σε εξέλιξη και β) της τρίτης δόσης ύψους 1.718 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), που είχε προβλεφθεί ότι θα εισπραχθεί κατά τον μήνα Σεπτέμβριο. Αντιθέτως, στις υπόλοιπες κατηγορίες εσόδων σημειώθηκε υπερεκτέλεση, που οφείλεται κυρίως στα αυξημένα φορολογικά έσοδα του δεκάμηνου, καθώς και στην είσπραξη ποσού 603 εκατ. ευρώ από ANFAs, που δεν είχαν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό 2023.
Τα έσοδα από φόρους
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 50.821 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 3.921 εκατ. ευρώ ή 8,4% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 470 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά στην παράταση της προθεσμίας πληρωμής των τελών κυκλοφορίας μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023, ενώ είχε εκτιμηθεί ότι το ποσό αυτό θα εισπραττόταν κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2022. Το υπόλοιπο ποσό της υπερεκτέλεσης προέρχεται από την καλύτερη απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του προηγούμενου έτους που εισπράχθηκαν σε δόσεις μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου 2023, καθώς και από την καλύτερη απόδοση στην είσπραξη των φόρων τρέχοντος έτους.
Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 5.550 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 545 εκατ. ευρώ από τον στόχο (5.005 εκατ. ευρώ), μέρος των οποίων οφείλεται στην επιστροφή ΦΠΑ, κατά τον μήνα Μάρτιο, στον Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων (ΔΑΠΕΕΠ Α.Ε.) ποσού 220 εκατ. ευρώ περίπου, που προκύπτει από έσοδα που έχουν εισπραχθεί από τον ΔΑΠΕΕΠ και αποδοθεί στο Κράτος από τον Προσωρινό Μηχανισμό Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγοράς Επόμενης Ημέρας.
Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 2.808 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 881 εκατ. ευρώ από τον στόχο (3.690 εκατ. ευρώ).
Η ακριβής κατανομή μεταξύ των κατηγοριών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση του οριστικού δελτίου.
Ειδικότερα, τον Οκτώβριο 2023 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 5.633 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 844 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 5.905 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 832 εκατ. ευρώ ή 16,4% έναντι του στόχου. Εκτιμάται ότι η υπερεκτέλεση αυτή οφείλεται σε αυξημένα έσοδα ΦΠΑ, καθόσον τον μήνα Οκτώβριο υποβάλλονται οι τριμηνιαίες περιοδικές δηλώσεις που αντανακλούν, μεταξύ άλλων, τον αυξημένο κύκλο εργασιών λόγω της τουριστικής κίνησης της καλοκαιρινής περιόδου, καθώς και τα αυξημένα έσοδα του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων.
Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 564 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 16 εκατ. ευρώ από τον στόχο (581 εκατ. ευρώ).
Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 107 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 18 εκατ. ευρώ από τον στόχο (90 εκατ. ευρώ).
Οι δαπάνες του προϋπολογισμού
Οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου - Οκτωβρίου 2023 ανήλθαν στα 54.406 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 2.140 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (56.546 εκατ. ευρώ), που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Επίσης είναι αυξημένες, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, κατά 767 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω των αυξημένων δαπανών τόκων κατά 2.132 εκατ. ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη και αντίρροπες μεταβολές σε λοιπές κατηγορίες δαπανών.
Στο σκέλος του Τακτικού Προϋπολογισμού, οι πληρωμές παρουσιάζονται μειωμένες έναντι του στόχου κατά 941 εκατ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην υποεκτέλεση των επιχορηγήσεων προς τους ΟΚΑ κατά 1.174 εκατ. ευρώ.
Ως αξιοσημείωτες πληρωμές μπορούν να αναφερθούν: η επιχορήγηση προς την Κοινωνία της Πληροφορίας Μ.Α.Ε. ύψους 786 εκατ. ευρώ, προς εξυπηρέτηση των αναγκών του Market Pass και της επέκτασης αυτού, η απόδοση προς το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης ύψους 367 εκατ. ευρώ των υπερκερδών παραγωγών ενέργειας, για την περίοδο από την 1η Οκτωβρίου 2021 έως και την 30ή Ιουνίου 2022, καθώς και οι φετινές πληρωμές επιδότησης Diesel θέρμανσης ύψους 100 εκατ. ευρώ. Όλες οι προαναφερθείσες πληρωμές καλύφθηκαν με ανακατανομή πιστώσεων από το αποθεματικό για προώθηση δράσεων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης (πιστώσεις υπό κατανομή).
Οι πληρωμές στο σκέλος των επενδυτικών δαπανών ανήλθαν στα 7.730 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας υστέρηση ύψους 1.199 εκατ. ευρώ, λόγω της υποεκτέλεσης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας κατά 1.844 εκατ. ευρώ. Οι δαπάνες του ΠΔΕ περιλαμβάνουν ποσό ύψους 116 εκατ. ευρώ προς εξυπηρέτηση μέτρων COVID-19, με σημαντικότερα εξ αυτών, την ενίσχυση των φορέων υγείας με επικουρικό προσωπικό για την ανταπόκριση στις ανάγκες λόγω της πανδημίας COVID-19 στις Περιφέρειες, τη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του Elevate Greece, τη δημιουργία δικτύου νοσηλευτών για τη λήψη δειγμάτων βιολογικού υλικού και τη νοσηλευτική βοήθεια στα ύποπτα κρούσματα κορονοϊού κατ’ οίκον και την επιχορήγηση υφιστάμενων μικρομεσαίων επιχειρήσεων του κλάδου του λιανεμπορίου, που διατηρούν φυσικό κατάστημα, για την ανάπτυξη, αναβάθμιση και διαχείριση ηλεκτρονικού καταστήματος.
Διευκρινίσεις από το ΥΠΟΙΚ
Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για την ορθή ερμηνεία των παραπάνω στοιχείων διευκρινίζει τα ακόλουθα:
Όπως αποτυπώνεται στο δελτίο εκτέλεσης Προϋπολογισμού, τα έσοδα από φόρους σε ταμειακή βάση την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου σε σχέση με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2023 εμφανίζονται αυξημένα κατά 3.921 εκατ. ευρώ, ωστόσο
(α) τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 470 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά στην παράταση της προθεσμίας πληρωμής των τελών κυκλοφορίας μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023 και προσμετρείται δημοσιονομικά στο έτος 2022,
(β) επίσης ποσό 367 εκατ. ευρώ αφορά στην απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του προηγούμενου έτους που εισπράχθηκαν σε δόσεις μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου 2023 και προσμετρείται δημοσιονομικά στο έτος 2022, ενώ
(γ) οι επιστροφές εσόδων που μετρούν αρνητικά στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα εμφανίζονται αυξημένες κατά 545 εκατ. ευρώ από τον στόχο. Συνεπώς, από τα στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού προκύπτει καλύτερη απόδοση των φορολογικών εσόδων έως τον Οκτώβριο που αφορούν το τρέχον έτος κατά 2,539 εκατ. ευρώ σε σχέση με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2023.
Σημειώνεται ότι τα στοιχεία εκτέλεσης των εσόδων έως και τον μήνα Σεπτέμβριο έχουν ενσωματωθεί στο Draft Budgetary Plan, που κατατέθηκε στα μέσα Οκτωβρίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα οποία είναι παρόμοια με αυτά που έχουν προβλεφθεί στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού.
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι το δελτίο εκτέλεσης Κρατικού Προϋπολογισμού παρουσιάζει τις διαφορές σε σχέση με την εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023 και όχι με το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού ή το Draft Budgetary Plan. Συνεπώς για τους μήνες Ιανουάριο-Σεπτέμβριο η διαφορά με το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί τόσο η εκτέλεση των εσόδων όσο και των δαπανών, είναι μηδενική.
Τριμηνιαίες περιοδικές δηλώσεις
Για τον μήνα Οκτώβριο, όπου υποβάλλονται από τις επιχειρήσεις οι τριμηνιαίες περιοδικές δηλώσεις που αντανακλούν, μεταξύ άλλων, τον αυξημένο κύκλο εργασιών λόγω της τουριστικής κίνησης της καλοκαιρινής περιόδου, καθώς και τα αυξημένα έσοδα του Φόρου Εισοδήματος, η υπέρβαση έναντι της εισηγητικής έκθεσης του Προϋπολογισμού 2023 είναι 832 εκατ. ευρώ, ωστόσο σημαντικό μέρος αυτών έχουν ληφθεί υπόψη στους στόχους του Προσχεδίου Προϋπολογισμού. Συγκεκριμένα, σε σχέση με τους αναθεωρημένους στόχους του Προσχεδίου Προϋπολογισμού και του Draft Budgetary Plan, η υπέρβαση για τον μήνα Οκτώβριο (και συνεπώς για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2023) ανέρχεται σε 300 εκατ. ευρώ.
Σημειώνεται ότι στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού και το Draft Budgetary Plan έχουν ληφθεί υπόψη όλα τα επιπλέον μέτρα που έχουν υλοποιηθεί εντός του 2023 (βλέπε πρώτο συμπληρωματικό προϋπολογισμό 700 εκατ. ευρώ για market pass, δαπάνες υγείας, μισθολόγιο μελών ΔΕΠ, κόστος αυτοδιοικητικών εκλογών κ.λπ.), όσα έχουν εξαγγελθεί στη ΔΕΘ και υλοποιούνται το επόμενο διάστημα (ενίσχυση συνταξιούχων που έχουν προσωπική διαφορά, market pass για τις πληγείσες περιοχές, επίδομα θέρμανσης, επιστροφή ΕΦΚ Diesel στους αγρότες, αύξηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κ.λπ.), καθώς και οι αποζημιώσεις για τις φυσικές καταστροφές (βλέπε δεύτερο συμπληρωματικό προϋπολογισμό 600 εκατ. ευρώ). Συνολικά όπως αποτυπώνεται στο Προσχέδιο του Προϋπολογισμού, οι δαπάνες κρατικού προϋπολογισμού σε δεδουλευμένη βάση για το 2023 εμφανίζονται αυξημένες 2,8 δισ. ευρώ έναντι των προβλέψεων της εισηγητικής έκθεσης.
