Τα έπιπλα ως κοινωνικό προνόμιο

Όταν μια εξαντλητική μέρα φτάσει στο τέλος, όταν οι φίλοι ή όλη η οικογένεια μαζεύεται στο σπίτι, δεν υπάρχει κάτι καλύτερο από το να συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι, κάθονται άνετα και να ανταλλάσσουν τα νέα τους. Αν και οι συνειρμοί μιας τέτοιας εικόνας περιστρέφονται από τα ευχάριστα συναισθήματα, που προκαλούν, υπάρχει και κάτι άλλο στην εικόνα, που βάζουμε συνήθως σε δεύτερη μοίρα και δεν είναι άλλο, από τα έπιπλα γύρω ή πάνω στα οποία, οι όμορφες στιγμές της ζωής μας εκτυλίσσονται.

Από τον σοφρά στο τραπέζι σαλονιού

Μοιάζουν αυτονόητα, αλλά τα τραπέζια σαλονιού δεν είχαν πάντα τη θέση, που έχουν σήμερα στο σπίτι μας. Για την ακρίβεια στη χώρα μας βρήκαν τη θέση τους στα σύγχρονα σπίτια μόλις από την περίοδο του Μεσοπολέμου κι έπειτα, αφού ο περιβόητος σοφράς εκχώρησε σε αυτά τη θέση του. Ιδίως στην ύπαιθρο της Θράκης οι χωρικοί συνήθιζαν να μαζεύονται γύρω από τον σοφρά για να γευματίσουν, ενώ όταν τα γεύματα και τα μέλη της οικογένειας δε χωρούσαν, έβαζαν το φαγητό στο πάτωμα. Οι δε νομάδες Σαρακατσάνοι γευμάτιζαν επάνω στον σοφρά, τον οποίο είχαν για τραπέζι, ενώ όταν δε χωρούσαν τα εδέσματα, χρησιμοποιούσαν τη μεσάλα ή μεσάλι, ένα υφασμάτινο τραπεζομάντηλο. Στην πιο αστικοποιημένη περιοχή της Ξάνθης, οι αστοί έτρωγαν σε τραπέζι, ενώ σε όλη την Ελλάδα αρχίζει σιγά σιγά να γίνεται η μετάβαση από τον σοφρά στο τραπέζι κυρίως από το 1930 κι έπειτα. Εννοείται, πως το τραπέζι υπήρξε αρχικά προνόμιο των πιο εύπορων οικογενειών.

Η πολυθρόνα ως απόδειξη status

Από την άλλη πλευρά το τραπέζι σαλονιού πλαισιώνεται από έναν άνετο καναπέ ή μερικές αναπαυτικές πολυθρόνες. Πολλοί μέχρι να τελειώσει μια μεγάλη και κουραστική ημέρα, κρατιόμαστε

ονειροπολώντας στιγμές χαλάρωσης στην αφράτη πολυθρόνα με ένα βιβλίο στο χέρι ή ένα φλυτζάνι καφέ. Δεν ήταν πάντα έτσι οι καρέκλες ούτε είχαν αυτή ακριβώς τη χρήση. Μια πρώτη μορφή τυπικής καρέκλας με πλάτη και τέσσερα πόδια, εντοπίζεται ήδη στην αρχαία Ελλάδα σε άγαλμα, που εντοπίστηκε στις Κυκλάδες το 2800-2700 π.Χ., και αναπαριστά έναν μουσικό να παίζει άρπα καθιστός. Μέχρι να φτάσει κανείς στην Αίγυπτο η καρέκλα συνδέονται με την κοινωνική θέση. Όλοι μπορεί να κάθονταν σε σκαμπό ή στο έδαφος. Οι καρέκλες ή οι πολυθρόνες όμως ήταν ζήτημα κοινωνικού status και προορίζονταν για την ελίτ.

Είναι επομένως εντυπωσιακό αν αναλογιστεί κανείς, πως ο άνθρωπος τείνει να συνδέει την ιδέα με την ύλη. Την πρακτικότητα, που ένα απλό χρηστικό αντικείμενο μπορεί να εκφράζει με το σημαινόμενο, πχ η ιδιοκτησία ενός επίπλου ως προνόμιο.