Τα Χριστουγεννιάτικα γούρια και η ιστορία τους

Κάθε χρόνο, τις γιορτές, η παράδοση μας φέρνει κοντά στους αγαπημένους μας μέσα από τη διαδικασία της επιλογής δώρων. Ένα από τα πιο κοινά και αγαπημένα δώρα είναι τα γούρια, τα οποία προσφέρουμε για να ευχηθούμε καλή τύχη και ευημερία. Αλλά τι κρύβετε πίσω από αυτή την τόσο παλιά παράδοση; Πώς συνδέονται τα γούρια με την ιστορία και τη μαγεία των λαών ανά τους αιώνες;

Η λέξη «γούρι» προέρχεται από την έννοια του «καλού οιωνού», ενός αντικειμένου που φέρει την υπόσχεση για καλή τύχη. Η ανάγκη για προστασία και ευημερία είναι πανάρχαια, και έχει καταγραφεί σε όλους τους πολιτισμούς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Από τον πρωτόγονο άνθρωπο, ο οποίος πίστευε ότι κάθε αντικείμενο έχει μια αόρατη δύναμη, μέχρι τις σύγχρονες εορτές, η αναζήτηση της καλής τύχης παραμένει μια διαχρονική επιθυμία.

Για τους πρώτους ανθρώπους, κάθε αντικείμενο είχε μια φυσική δύναμη που μπορούσε να ενισχυθεί με ειδικές λέξεις ή τελετουργίες. Μερικά αντικείμενα, όπως πέτρες, φυτά ή μέρη του σώματος των ζώων, θεωρούνταν ιδιαίτερα ισχυρά και χρησιμοποιούνταν ως φυλαχτά. Η αρχή της μαγείας έγκειται στην πεποίθηση ότι η ενέργεια ενός αντικειμένου μπορεί να επηρεάσει τη ζωή των ανθρώπων.

Οι αρχαίοι πολιτισμοί ανέπτυξαν τη χρήση γουριών και φυλαχτών με ιδιαίτερη σημασία. Οι Αιγύπτιοι ήταν οι πρώτοι που κατασκεύασαν φυλαχτά ανθεκτικά υλικά, τα οποία δεν χρησίμευαν μόνο για την προστασία του ατόμου αλλά και για την αναγνώρισή του στην μεταθανάτια ζωή. Η παράδοση αυτή πέρασε και στους Έλληνες, οι οποίοι πριν εισέλθουν σε ένα νέο σπίτι, έσπαζαν ένα ρόδι στο κατώφλι για να φέρει ευημερία, μια συνήθεια που διατηρείται μέχρι και σήμερα.

Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, οι Χριστιανοί έκρυβαν μικρά ψαράκια στα ρούχα τους για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους, ενώ οι Εβραίοι φορούσαν σκαλιστά αποσπάσματα του Εβραϊκού νόμου γύρω από το λαιμό τους. Στον Μεσαίωνα, τα τάλισμαν θεωρούνταν ισχυρά εργαλεία που προστάτευαν από το κακό και έφερναν τύχη. Κάθε γούρι κατασκευαζόταν με προσοχή και αρμονία, καθώς θεωρείτο ότι η κατασκευή του έπρεπε να αντανακλά τις καλές δυνάμεις του κόσμου.

Τα πιο παραδοσιακά φυλαχτά είχαν τη μορφή μικρών ομοιωμάτων ζώων, μενταγιόν ή περίαπτων με ιερές επιγραφές. Ο συμβολισμός τους ήταν πάντοτε θρησκευτικός και συνδεόταν με τις τοπικές θεότητες. Η θεωρία της Αντιστοιχίας, σύμφωνα με την οποία το όμοιο δημιουργεί το όμοιό του, βρισκόταν στη βάση αυτών των αντικειμένων. Η ενέργεια που ενσωμάτωνε ένα αντικείμενο μπορούσε είτε να αποθηκεύει την ενέργεια, είτε να τη μεταδίδει στους φορείς του.

Η παραδοσιακή κατασκευή των γουριών και των φυλαχτών είναι, λοιπόν, ένα ταξίδι από το παρελθόν στο παρόν, μια συνήθεια που διαρκεί αιώνες και φέρνει στους ανθρώπους την αίσθηση της προστασίας και της τύχης. Καθώς η μαγεία του παρελθόντος συναντά τον σύγχρονο κόσμο, το γούρι παραμένει το πιο αγαπητό δώρο για τις γιορτές, μια υπενθύμιση ότι, πέρα από τις υλικές αξίες, η καλή τύχη και η ευημερία είναι πάντα θέμα πίστης και παράδοσης.

Τα επικρατέστερα γούρια την εποχή των Χριστουγέννων είναι:

• Το ρόδι: Είναι σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας, καλοτυχίας, αιωνιότητας γι’ αυτό την Πρωτοχρονιά σπάμε ρόδια. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι, πράγμα που κάνουμε ακόμα και στις μέρες μας.
  
• Το καράβι: Το καράβι συμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Παρότι είχε συνδεθεί με αποχωρισμούς λόγω των ναυτικών που έφευγαν μακριά, το καραβάκι δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους.
  
• Το πέταλο: Στηρίζεται στη δύναμη του αλόγου, τα πέταλα είναι ισχυρά σύμβολα που έλκουν την τύχη. Ένας θρύλος του Αγίου Δουνστάν από τον 10ο αιώνα λέει ότι παγιδεύει τον διάβολο σε ένα πέταλο. Έτσι, τοποθετώντας ένα πάνω από την πόρτα σας προστατεύει το σπίτι σας από το κακό.
• Το μάτι: Εξέχουσα θέση στους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής είναι το μάτι (ένα φυλαχτό για το κακό μάτι). Το φυλακτό προστατεύει τον φέροντα από την κακή ματιά, την βασκανίια και την ζήλια ,είναι ένα από τα πιο δημοφιλή γούρια σε όλη τη Μέση Ανατολή.
  
• Τα κέρματα: Δεκάρες, πένες, μεταλλικά κέρματα....είναι γούρι για αφθονία σε πολλούς πολιτισμούς. Ο κανόνας λέει ότι μπορείτε να έχετε μόνο ένα κέρμα . Θα αυξήσετε την τύχη σας εάν φορέσετε ένα νόμισμα γύρω από το λαιμό σας ή το κρατήσετε στην αριστερή σας τσέπη. Πολλοί άνθρωποι αφήνουν επίσης ένα νόμισμα σε ένα νέο παλτό, πορτοφόλι ή ζευγάρι παπούτσια.
  
• Το κλειδί: Είναι ένα τυχερό σύμβολο για πολλούς λαούς και κουλτούρες ανά τους αιώνες. Οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ένα τυχερό κλειδί ξεκλείδωνε την πόρτα των θεών, επιτρέποντας στις προσευχές τους να φτάσουν στα αυτιά τους.
• Τετράφυλλο τριφύλλι: Συμβολίζει τη δόξα, τον πλούτο, την αγάπη και την υγεία. Τα φυλαχτά σε σχήμα τετράφυλλου τριφυλλιού θεωρούνται ότι φέρνουν τύχη.

Εκτός από τα παραπάνω, σύμβολα καλοτυχίας, ευτυχίας, υγείας και αγάπης, θεωρούνται επίσης, η ελιά, το δέντρο της ζωής, το μάτι, το σπιτάκι και πολλά άλλα.