Σύνοδος ΝΑΤΟ 2021: Και τώρα οι... τρεις τους - Το κρίσιμο τετ α τετ Μητσοτάκη με Ερντογάν και ο καθοριστικός ρόλος του Μπάιντεν
Κρίσιμες για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων κρίνονται οι δύο συναντήσεις που θα διεξαχθούν σήμερα, στο περιθώριο του ΝΑΤΟ, στις Βρυξέλλες, αφενός μεταξύ του αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν και του τούρκου ομολόγου του Ταγίπ Ερντογάν και εν συνεχεία μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας και του έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Κρίνεται μάλιστα σημαντικό ότι η συνάντηση των ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά χωρίς πολυμελείς αντιπροσωπείες, καθώς οι προηγούμενες συναντήσεις με την παρουσία αντιπροσωπειών δεν απέδωσαν ουσιαστικά τίποτα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα όσα θα ειπωθούν στη μεταξύ τους συνομιλία, θα γνωρίζουν με ακρίβεια μόνον οι δύο διερμηνείς που θα παρίστανται.
Βασικός στόχος είναι να γίνει μια ουσιαστική πολιτική κουβέντα προκειμένου να διερευνηθεί αν υπάρχει κοινό έδαφος ώστε «να λιώσει ο πάγος» μεταξύ των δύο ηγετών. Υπενθυμίζεται δε ότι μέχρι πριν από λίγους μήνες ο τούρκος πρόεδρος έλεγε πως δεν ήθελε καν να δει τον έλληνα πρωθυπουργό.
Βαρύνουσας ωστόσο σημασίας και σε απόλυτη συνάφεια με το τετ α τετ που θα έχει ο κ. Ερντογάν με τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι η συνάντηση του τούρκου προέδρου με τον Τζο Μπάιντεν, που θα προηγηθεί, αφού με βάση και τις πρόσφατες δηλώσεις που έγιναν από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Τόνι Μπλίνκεν, o αμερικανός πρόεδρος προτίθεται να θέσει ενώπιον του κ. Ερντογάν και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, είναι κοινός τόπος ότι το ενδιαφέρον των ΗΠΑ εκτείνεται πολύ πέραν των ελληνοτουρκικών ζητημάτων και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει το αποτέλεσμα που μπορεί να έχει στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν.
Βεβαίως όπως σημειώνει σε δημοσίευμά της η Καθημερινή οι Αμερικανοί έχουν παρέμβει και με πιο έμμεσους τρόπους προκειμένου να εκδηλώσουν με σαφήνεια ότι επιθυμούν επαναφορά της κατάστασης στην περιοχή σε περίοδο ηρεμίας, σταθερότητας και λειτουργίας ενός ελάχιστου στάτους κβο. Μετά τις τεραστίων διαστάσεων ασκήσεις στη Βόρεια Ελλάδα (Ξάνθη, Αλεξανδρούπολη), αμερικανικά F-15 πέταξαν τις προηγούμενες ημέρες, στο πλαίσιο διμερούς άσκησης με την Πολεμική Αεροπορία (Π.Α.), πάνω από νησιά του Ανατολικού Αιγαίου όπως η Λέσβος και η Κως. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που συμβαίνει κάτι ανάλογο, από πέρυσι, όταν για πρώτη φορά αμερικανικά μέσα συμμετείχαν σε άσκηση που παλαιότερα απέφευγαν λόγω των τουρκικών αντιδράσεων.
Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί πως το διήμερο 24-25 Ιουνίου θα συνεδριάσει εκ νέου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με τους ηγέτες της ΕΕ να θέτουν επί τάπητος μια σειρά από ζητήματα που αφορούν άμεσα την Τουρκία, με κυρίαρχο την ανανέωση της κοινής δήλωσης του 2016 για το προσφυγικό. Στο πλαίσιο αυτό η Αθήνα ήδη έστειλε το δικό της μήνυμα προς την Άγκυρα, μέσω της απόφασης να χαρακτηριστεί η Τουρκία ασφαλής τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο από Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μπανγκλαντές και Σομαλία. Για την Τουρκία είναι πολύ πιο σημαντική η συζήτηση περί τελωνειακής ένωσης, ωστόσο υπό τις παρούσες συνθήκες καθίσταται σαφές πως κάποια σοβαρή εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση είναι δυσχερής.
Διπλωματικοί κύκλοι της Αθήνας εκτιμούν πως ο πρώτος στόχος είναι να κυλήσει ήρεμα το καλοκαίρι στο Αιγαίο και να συνεχιστούν η διαδικασία των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και της προώθησης της θετικής ατζέντας που έχει αναλάβει ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Κώστας Φραγκογιάννης. Αυτό όμως δεν συνιστά ουσιαστική βελτίωση των παγωμένων εδώ και καιρό ελληνοτουρκικών σχέσεων, ούτε διασφαλίζει πως η ένταση δεν θα επιστρέψει το φθινόπωρο, ούτε βεβαίως ότι η Τουρκία δεν θα επιχειρήσει να τη μεταφέρει στην Κύπρο και ίσως με πιο επιθετικό τρόπο.
