Συνεπιμέλεια νόμος: «Αντάρτικο» από Γιαννάκου και Κεφαλογιάννη με δέκα τροπολογίες
«Η αόριστη έννοια 'το συμφέρον του παιδιού', τοποθετείται από τον νομοθέτη για να εξειδικεύεται από τον δικαστή. Εφόσον λοιπόν προβλέπεται από τον νομοθέτη ως αόριστη έννοια, δεν μπορεί να ορίζεται από αυτόν με συγκεκριμένα και ιεραρχημένα κριτήρια», αναφέρουν οι βουλευτές της ΝΔ Μαριέττα Γιαννάκου και Όλγα Κεφαλογιάννη, σε τροπολογία που κατέθεσαν στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη συνεπιμέλεια.
Οι δύο βουλευτές της ΝΔ, που ανέλαβαν από κοινού πρωτοβουλία με συνολικά 10 τροπολογίες που συνυπογράφουν στο νομοσχέδιο, έχουν υπογραμμίσει την αντίθεσή τους με τις διατάξεις που προσδιορίζουν το συμφέρον του παιδιού και έχουν προειδοποιήσει ότι θα αποτελέσουν πρόκριμα για τις δικαστικές αποφάσεις που θα εκδοθούν στο μέλλον.
Έχουν εξάλλου επισημάνει ότι οι συγκεκριμένες διατάξεις ενέχουν σοβαρό κίνδυνο να κατηγορηθεί η Ελλάδα για παραβίαση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού.
Οι δύο βουλευτές της ΝΔ, στη μία εκ των 10 τροπολογιών, ζητούν τροποποίηση της για το συμφέρον του παιδιού, επισημαίνοντας ότι και η αρμόδια για την παρακολούθηση της εφαρμογής της σύμβασης, επιτροπή του ΟΗΕ, αναφέρει ρητώς ότι το συμφέρον του παιδιού δεν έχει στεγανά και εξειδικεύεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Την ίδια άποψη έχει εκφράσει πρόσφατα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τονίζουν οι κ.κ. Γιαννάκου και Κεφαλογιάννη και επισημαίνουν ότι τα κριτήρια για την ανάθεση της γονικής μέριμνας που αναφέρονται στο νομοσχέδιο, είναι σαφώς γονεοκεντρικά και παραμερίζουν άλλες σημαντικές παραμέτρους του συμφέροντος του παιδιού.
Μεταξύ των τροπολογιών που κατέθεσαν οι δύο βουλευτές της ΝΔ, είναι και τροπολογία με την οποία ζητείται απαλοιφή του όρου «εξίσου» στη γονική μέριμνα. «Εφόσον όταν οι γονείς ζουν μαζί, δεν ασκούν 'εξίσου' τη γονική μέριμνα, δεν δύνανται να την ασκούν 'εξίσου' όταν χωρίζουν», αναφέρουν και επισημαίνουν ότι η έννοια «εξίσου άσκηση της γονικής μέριμνας» μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως, όπως για παράδειγμα ως ισόχρονη άσκηση γονικής μέριμνας.
Αναφορικά με τις στεγαστικές, επαγγελματικές και λοιπές περιστάσεις της επιμέλειας, οι δύο βουλευτές της ΝΔ επισημαίνουν ότι η διάταξη που έχει περιληφθεί στο νομοσχέδιο, φαίνεται σαν να θεωρεί την επικοινωνία το μόνο σημαντικό ζήτημα, ενώ η μετακίνηση μπορεί να συμφέρει το παιδί αντικειμενικά, όπως λ.χ. ένα παιδί με προβλήματα υγείας που μεταβαίνει από μια απομακρυσμένη περιοχή σε πόλη με άριστη παροχή ιατρικών υπηρεσιών. Επισημαίνουν επίσης, ότι μπορεί την μετακίνηση να επιβάλλουν πιεστικές ανάγκες του γονέα, που θέλει να μετακινηθεί γιατί δεν βρίσκει δουλειά, ή δεν έχει σπίτι, ή επειδή δεν καταβάλλει διατροφή ο αρνούμενος τη μετακίνηση γονέας.
Αναφορικά με τη διάταξη για το δικαίωμα επικοινωνίας γονέα και τέκνου, οι κ.κ. Γιαννάκου και Κεφαλογιάννη σημειώνουν ότι βρίθει αστοχιών και προτείνουν διάταξη σύμφωνα με την οποία ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το παιδί, διατηρεί το δικαίωμα της κατά το δυνατόν ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με αυτό, και ο αποκλεισμός της επικοινωνίας να είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους. Επίσης ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο, οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα.
Οι τοπολογίες Γιαννάκου-Κεφαλογιάννη
Τα δύο κοινοβουλευτικά στελέχη της πλειοψηφίας κατέθεσαν τις εξής τροπολογίες:
1. ΘΕΜΑ: θέμα: «Ορθή αναφορά συμφώνου Συμβίωσης»
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 2
Α. Με την προτεινόμενη τροποποίηση διασφαλίζεται η ορθή αναφορά στο σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο μπορεί και να ακυρωθεί όπως ο γάμος, και στο οποίο, επίσης είναι δυνατή η διάσταση των συντρόφων.
Β. Επειδή οι διατάξεις του νομοσχεδίου τροποποιούν τον Αστικό Κώδικα (ΑΚ), ο οποίος δεν περιέχει καμιά αναφορά στο σύμφωνο συμβίωσης, η προτεινόμενη διάταξη προβλέπει την αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του ΑΚ για τις σχέσεις γονέων και παιδιών στο σύμφωνο συμβίωσης.
Γ. Επειδή το σχετικό κεφάλαιο του ΑΚ επιγράφεται «σχέσεις γονέων και τέκνων», προτείνεται να εξακολουθήσει η διατύπωση αυτή.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 2 Αντικείμενο
Το άρθρο αντικαθίσταται ως εξής:
«Αντικείμενο του παρόντος νόμου αποτελεί η αναμόρφωση των σχέσεων γονέων και τέκνων μετά τη διακοπή της συμβίωσης των συζύγων, το διαζύγιο ή την ακύρωση του γάμου. Οι ρυθμίσεις του παρόντος νόμου εφαρμόζονται αναλογικά και στο σύμφωνο συμβίωσης».
2. ΘΕΜΑ: ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΥΓΧΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 3
Ενδεικτικά προβλήματα στην διάταξη: 1) Δεν είναι σαφές αν ο γονέας «με τον οποίο διαμένει» το τέκνο της § 2 είναι αυτός με τον οποίο «συνήθως διαμένει» της § 1. Δημιουργείται σύγχυση, αν μπορεί να επιδοθεί έγγραφο που αφορά στο παιδί και στο γονέα με τον οποίο το παιδί διαμένει όχι συνήθως, αλλά στο πλαίσιο επικοινωνίας. Το αποτέλεσμα είναι ανασφάλεια δικαίου. 2) Για την παράβαση της υποχρέωσης του γονέα που παραλαμβάνει το έγγραφο να ενημερώνει τον άλλο γονέα, δεν προβλέπεται καμιά κύρωση.3) Τέλος, ο τρίτος στον οποίο έχει ανατεθεί η γονική μέριμνα υποχρεωτικά είναι επίτροπος, και η περίπτωση προβλέπεται στην τελευταία παράγραφο του άρθρου, δεν υπάρχει λόγος να προβλεφθεί και στη 2η §. Ως εκ τούτου δεν υφίσταται λόγος να υπάρξει τροποποίηση των διατάξεων του άρθρου 56 του ΑΚ.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 3
Κατοικία ανηλίκου-Άρθρο 56 ΑΚ
Να διαγραφεί η προτεινόμενη τροποποίηση στο άρθρο 3 του σχεδίου νόμου για το άρθρο 56 του ΑΚ.
3. ΘΕΜΑ: ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 4
Προτείνεται τροποποίηση διότι, ο νόμος πρέπει να προβλέπει το ελάχιστο περιεχόμενο της συμφωνίας του συναινετικού διαζυγίου για τα τέκνα. Εφόσον ως νόμιμο σύστημα ισχύει η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, δεν κρίνεται απαραίτητο η συμφωνία του συναινετικού διαζυγίου να προβλέπει κατανομή γονικής μέριμνας και επιμέλειας, παρά μόνον αν οι γονείς επιθυμούν να αποστούν από το νόμιμο σύστημα. Στο ελάχιστο περιεχόμενο της συμφωνίας ανήκει μόνον ο τόπος διαμονής του παιδιού, η επικοινωνία και η διατροφή, το οποίο και πρέπει να προβλεφθεί ως αναγκαίο περιεχόμενο.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 4
Συναινετικό διαζύγιο-Αντικατάσταση άρθρου 1441 ΑΚ
Το 1ο εδάφιο της § 2 του άρθρου 1441 αντικαθίσταται ως εξής:
«2. Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος, πρέπει με τη συμφωνία ή την κοινή ψηφιακή δήλωση της παρ. 1 ή με άλλη έγγραφη συμφωνία που υπογράφεται όπως ορίζεται στην παρ. 1, να ρυθμίζεται ο τόπος διαμονής των τέκνων, ο γονέας με τον οποίο διαμένουν, η επικοινωνία τους με τον άλλο γονέα και η διατροφή τους. Τα άρθρα 1513 § 1 και 1514 § 1 εφαρμόζονται και σε αυτή την περίπτωση».
4. ΘΕΜΑ: ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΠΑΙΔΙΟΥ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΑ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 5
Η αόριστη έννοια «το συμφέρον του παιδιού» τοποθετείται από τον νομοθέτη για να εξειδικεύεται από τον δικαστή. Εφόσον, λοιπόν προβλέπεται από τον νομοθέτη ως αόριστη έννοια δεν μπορεί και να ορίζεται από αυτόν με συγκεκριμένα και ιεραρχημένα κριτήρια. Γιατί να είναι το χ πρωτεύον κριτήριο και όχι κάποιο άλλο; Η ρύθμιση αυτή ενέχει σοβαρό κίνδυνο να κατηγορηθεί η Ελλάδα για παραβίαση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Η αρμόδια για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Σύμβασης επιτροπή του ΟΗΕ (Σχόλιο 14 του 2013) αναφέρει ρητώς ότι το συμφέρον του παιδιού δεν έχει στεγανά και εξειδικεύεται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Το ίδιο απάντησε πρόσφατα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επίσης, τα κριτήρια για την ανάθεση της γονικής μέριμνας που αναφέρονται είναι σαφώς γονεοκεντρικά και παραμερίζουν άλλες σημαντικές παραμέτρους του συμφέροντος του παιδιού («η απόφαση του δικαστηρίου συνεκτιμά παραμέτρους, όπως την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου...»)
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 5
Συμφέρον τέκνου-Τροποποίηση άρθρου 1511 ΑΚ
Η δεύτερη και τέταρτη παράγραφος του άρθρου 1511 του Αστικού Κώδικα αντικαθίστανται ως εξής:
«2. Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν, κατά τις διατάξεις του νόμου, το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας, με τον τρόπο της άσκησής της ή με την επικοινωνία».
«4. Το δικαστήριο ζητεί και συνεκτιμά τη γνώμη του τέκνου ανάλογα με την ωριμότητά του, με πρόβλεψη για συνδρομή στο Δικαστή σε αυτό το στάδιο, από ειδικό επαγγελματία ψυχικής υγείας».
5. ΘΕΜΑ: ΑΠΑΛΟΙΦΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΕΞΙΣΟΥ» ΣΤΗΝ ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 7
Προτείνεται τροποποίηση, διότι:
Α. Ακόμη και στη γενική διάταξη για την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας (ΑΚ 1510 § 1) δεν υφίσταται ο όρος «εξίσου». Και εφόσον, όταν οι γονείς ζουν μαζί, δεν ασκούν «εξίσου» τη γονική μέριμνα, δεν δύνανται να «εξακολουθούν» να την ασκούν στις «περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης».
Β. Δεν αποσαφηνίζεται το περιεχόμενο της έννοιας του όρου «εξίσου άσκηση της γονικής μέριμνας», με αποτέλεσμα να δύναται να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως, όπως για παράδειγμα ως ισόχρονη.
Γ. Οι πράξεις του ΑΚ 1516 § 1, τις οποίες «καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του», είναι «συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα ή λήψη δήλωσης της βούλησης που είναι απευθυντέα προς το τέκνο». Η προηγούμενη ενημέρωση του άλλου γονέα, που αφορά συνήθεις και ποικίλες αποφάσεις της τρέχουσας καθημερινότητας, οι οποίες συχνά μεταβάλλονται, δημιουργεί ένα πλαίσιο υποχρέωσης, πρακτικά ανέφικτο στην καθημερινότητα γονέα και παιδιού. Με την εν λόγω διάταξη, ουσιαστικά ακυρώνεται το δικαίωμα του γονέα να «επιχειρεί μόνος του» τις ανωτέρω πράξεις, ήτοι να αποφασίζει αυτές τις πράξεις, καθώς, ερμηνευτικά, η υποχρέωση ενημέρωσης του άλλου γονέα για κάθε τέτοια πράξη, ενέχει τον χαρακτήρα της προηγούμενης έγκρισης από τον τελευταίο, κάτι που μπορεί να οδηγήσει την απλή καθημερινότητα του παιδιού σε πλήρες αδιέξοδο.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 7
Από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου- και διάστασης των συζύγων– Αντικατάσταση τίτλου και άρθρου 1513 ΑΚ
Αντικατάσταση άρθρου ως εξής:
«Άρθρο 1513
Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου-διάσταση των συζύγων
1. Στις περιπτώσεις διάστασης, διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου οι γονείς εξακολουθούν να ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα.
2. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο αποφασίζει και επιχειρεί τις προβλεπόμενες στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 1516 ΑΚ πράξεις».
6. ΘΕΜΑ: ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 8
Πρόκειται για διάταξη, που περιπλέκει χωρίς λόγο τα πράγματα. Αρκεί να προβλεφθεί ότι οι γονείς μπορούν να παρεκκλίνουν από τον κανόνα του άρθρου 1513 με συμφωνία τους. Τα υπόλοιπα δεν χρειάζονται, είναι αυτονόητο ότι οι γονείς μπορούν να συμφωνήσουν όποια λύση θέλουν. Η αναφορά στην επικοινωνία δεν έχει θέση εδώ, ο καθορισμός του τόπου διαμονής γίνεται έτσι κι αλλιώς με συμφωνία των γονέων λόγω της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας (ΑΚ 1513 § 1), ενώ ο καθορισμός της νόμιμης κατοικίας γίνεται εκ του νόμου στο άρθρο 56 ΑΚ. Επίσης δεν είναι κατανοητό γιατί πρέπει να προβλεφθεί χρόνος διάρκειας δύο (2) έτη. Μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν μια λύση για λιγότερο χρόνο.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 8
Παρέκκλιση από την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας– Αντικατάσταση άρθρου 1514 ΑΚ
Το άρθρο 1514 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Οι γονείς, μπορούν να παρεκκλίνουν από τον κανόνα του άρθρου 1513 του ΑΚ με συμφωνία τους.
2. Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή ή η άσκηση της γονικής μέριμνας είναι ή έχει καταστεί αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο.
3. Το δικαστήριο μπορεί, ανάλογα με την περίπτωση, να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο της άσκησής της στα κατ' ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα ή σε τρίτον.
4. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέτρο. Mπορεί επίσης, να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψή της, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή.
5. Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας».
7. ΘΕΜΑ: ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΣΧΕΣΗ ΤΕΚΝΟΥ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 11
Ζητείται η απάλειψη της αναφοράς σε αδελφούς και στην οικογένεια του άλλου γονέα, εφόσον είναι προφανές πως αναπτύσσονται και σχέσεις με συγγενείς.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 11
Επιμέλεια του προσώπου
Προτείνεται η τροποποίηση της τελευταίας παραγράφου, ως εξής:
«Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύσει τη σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα».
8. ΘΕΜΑ: ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΕΣ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 12
Ο τίτλος του άρθρου 12 είναι εσφαλμένος. Δεν πρόκειται για από κοινού άσκηση της επιμέλειας, αλλά για υποχρεωτική συναπόφαση σε ορισμένα θέματα, παρότι η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα μόνο ή υπάρχει λειτουργική ή χρονική κατανομή της μεταξύ των γονέων.
Επί της ουσίας: η διάταξη φαίνεται σαν να θεωρεί την επικοινωνία το μόνο σημαντικό ζήτημα, ενώ η μετακίνηση μπορεί να συμφέρει στο παιδί αντικειμενικά (λ.χ. παιδί με προβλήματα υγείας που μεταβαίνει από απομακρυσμένη περιοχή σε πόλη με άριστη παροχή ιατρικών υπηρεσιών), αλλά και να επιβάλλεται από πιεστικές ανάγκες του γονέα που θέλει να μετακινηθεί (λ.χ. δεν βρίσκει δουλειά, δεν έχει σπίτι, δεν καταβάλλει διατροφή ο αρνούμενος τη μετακίνηση).
Σε κάθε περίπτωση, το δικαίωμα του παιδιού να επικοινωνεί με τους γονείς του εμποδίζεται και με την μετοίκηση του άλλου γονέα με τον οποίο δεν διαμένει.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 12
Από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου σε σημαντικά ζητήματα – Αντικατάσταση τίτλου και άρθρου 1519 ΑΚ
Η 2η παράγραφος αντικαθίσταται ως εξής:
«Για τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο, λαμβάνοντας υπόψη του το συμφέρον του παιδιού, καθώς και τις στεγαστικές, επαγγελματικές και λοιπές περιστάσεις του δικαιούχου της επιμέλειας».
9. ΘΕΜΑ: ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΦΟΡΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 13
Από όλους τους θεωρητικούς έχει επισημανθεί ότι η προτεινόμενη διάταξη βρίθει αστοχιών. 1) Τι σημαίνει αυτή η «υποχρέωση» επικοινωνίας; Είναι δικαστικά εξαναγκαστή; Η παράβασή της «υποχρέωσης» επικοινωνίας μπορεί να θεωρηθεί κακή άσκηση της γονικής μέριμνας και να οδηγήσει σε αφαίρεσή της; (βλ. ΑΚ 1532). Συμφέρει στο παιδί να επικοινωνεί εξαναγκαστικά με έναν γονέα που θέλει ή μπορεί να έχει μόνο περιορισμένη επικοινωνία; Εξάλλου, αν είναι υποχρέωση η επικοινωνία (και μάλιστα η κατά το δυνατόν ευρύτερη), αυτό δεν συμβιβάζεται με την εν συνεχεία πρόβλεψη ότι το «τεκμήριο» του 1/3 παραμερίζεται αν ο γονέας απλώς «ζητά μικρότερο χρόνο επικοινωνίας». Δεν νοείται υποχρέωση που απενεργοποιείται, όταν ... δεν τη ζητεί ο υπόχρεος.
Η χρήση του όρου «τεκμαίρεται» είναι άστοχη. Ο χρόνος δεν μπορεί να τεκμαίρεται, αυτό που ίσως μπορεί να εννοηθεί είναι ότι τεκμαίρεται ότι το συμφέρον του παιδιού επιβάλλει να περνά τουλάχιστον το 1/3 του χρόνου του με τον ένα γονέα. Το τεκμήριο είναι μαχητό και ανατρέπεται, αν αποδειχθεί ότι το συμφέρον του παιδιού επιβάλλει μικρότερο χρόνο επικοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση, αντί για όλη αυτή τη διορθωτική ερμηνεία, απλώς μπορεί να λείψει ο εσφαλμένος όρος «τεκμήριο».
Επίσης, τι εννοεί η έκφραση «του συνολικού χρόνου», χωρίς άλλο προσδιορισμό; Εννοείται ο διαθέσιμος για επικοινωνία χρόνος ή ο συνολικός χρόνος ζωής του παιδιού; Με βάση το «τεκμήριο» και την αόριστη αναφορά σε συνολικό χρόνο μπορεί ένας γονέας να απαιτήσει επικοινωνία 8 ωρών σε καθημερινή βάση. Επίσης, 2,93 ημερών την εβδομάδα. Ή να έχει το παιδί και τα 4 σαββατοκύριακα του μήνα συν μια διανυκτέρευση κάθε εβδομάδα.
Η αναφορά σε ποσοστά είναι σπάνια στον ΑΚ και αφορά περιουσιακές αξιώσεις (ΑΚ 1400, κληρονομικό δίκαιο).
Τέλος, η πρόβλεψη για «εμπεριστατωμένη έκθεση ψυχιάτρων ή ψυχολόγων» είναι περιττή (πέραν του ότι ο νόμος δεν μπορεί να αναφέρεται σε «εμπεριστατωμένες» εκθέσεις!), γιατί η δυνατότητα αυτή υφίσταται ήδη ( το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη)· η αναφορά στην τελευταία παράγραφο στην § 4 του 1511 είναι μάλλον άστοχη. Το άρθρο 1511 πρέπει να εφαρμόζεται συνολικά.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 13
Δικαίωμα επικοινωνίας – Αντικατάσταση άρθρου 1520 ΑΚ
Αντικατάσταση του άρθρου ως εξής:
«Άρθρο 1520. Προσωπική επικοινωνία.
1. Ο γονέας με τον όποιο δεν διαμένει το τέκνο, διατηρεί το δικαίωμα της κατά το δυνατόν ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με αυτό. Αποκλεισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για εξαιρετικά σοβαρούς λόγους. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα.
2. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους απώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικο-συναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου.
3. Στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων, τα σχετικά με την επικοινωνία κανονίζονται ειδικότερα με συμφωνία ή από το δικαστήριο, το οποίο αποφασίζει σύμφωνα με το άρθρο 1511. Σε περίπτωση κακής άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας, ο άλλος γονέας ή καθένας από τους γονείς αν πρόκειται για επικοινωνία με τρίτο μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο τη ρύθμιση ή τη μεταρρύθμιση της επικοινωνίας».
10. ΘΕΜΑ: ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Β & ΣΤ΄ ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ
Α. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Επί του άρθρου 14
Α. Η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα αποτελεί όντως κακή άσκηση της γονικής μέριμνας. Αν συμπεριλάβουμε την οικογένεια του άλλου γονέα στην περίπτωση αυτή αλλά και την με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς, τότε το συμφέρον του παιδιού παύει να είναι του ιδίου και ταυτίζεται με εκείνο των γονέων και των συγγενών του.
Β. Η προσθήκη της ποινικής καταδίκης στις ενδεικτικές περιπτώσεις της κακής άσκησης δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα αποβλέπει να επιλύσει. Αρχικά, ακόμη και η πρόβλεψη οριστικής καταδικαστικής απόφασης είναι αντίθετη με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία αρκείται και σε άλλες ενδείξεις βίας (λ.χ. πιστοποιητικά νοσοκομείου ότι υπήρξε κακοποίηση). Επίσης, έτσι κι αλλιώς στο νόμο για την ενδοοικογενειακή βία προβλέπεται η σχέση της με την κακή άσκηση της γονικής μέριμνας. Και τέλος, δεν είναι κατανοητό γιατί για τις υπόλοιπες περιπτώσεις κακής άσκησης που επίσης συνιστούν ποινικά αδικήματα (μη καταβολή διατροφής, παρεμπόδιση επικοινωνίας) δεν απαιτείται κάποιας μορφής ποινική καταδίκη, αλλά απαιτείται στο πολύ σοβαρότερο θέμα της βίας. Δηλαδή για την παρεμπόδιση επικοινωνίας αρκεί η υποβολή μήνυσης ή κάποιος μάρτυρας, αλλά για τη βία χρειάζεται ποινική καταδίκη! Το σημαντικότερο: ούτε ο χρόνος έκδοσης οριστικής απόφασης είναι σύντομος στην Ελλάδα. Το παιδί θα είναι εκτεθειμένο στη γονική μέριμνα του κακοποιητικού γονέα για 2-3 χρόνια.
Β. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 14
Συνέπειες κακής άσκησης – Αντικατάσταση άρθρου 1532 ΑΚ
Προτείνεται η τροποποίηση των περιπτώσεων β. και στ. από τη 2η § του άρθρου 1532, ως εξής:
«β. η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα».
«στ. διαπιστωμένη πράξη για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής».
