Συνεπιμέλεια: «Έχουμε υποθέσεις που με τον νέο νόμο ο κακοποιητής πατέρας παίρνει την επιμέλεια»
«Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι τη στιγμή που μια γυναίκα θέλει να φύγει, δεν μπορεί να το κάνει. Παλαιότερα, μετά την μήνυση για ενδοοικογενειακή βία, μπορούσες να πάρεις τα παιδιά σου, να πας σ’ έναν ξενώνα, στην ξαδέλφη σου, οπουδήποτε, μέχρι να βγουν οι αποφάσεις των αστικών δικαστηρίων που θα ρυθμίζουν την κατάσταση. Επομένως ήταν προστατευμένες μέχρι τότε. Τώρα με τον καινούριο νόμο, τον 4800 της συνεπιμέλειας, η γυναίκα δεν έχει αυτό το δικαίωμα, μέχρι να βγει η απόφαση των αστικών δικαστηρίων.
Οπότε βρισκόμαστε στην πολύ δυσάρεστη κατάσταση, μητέρες να έχουν καταγγείλει ή να έχουν φύγει ή να τις έχουν διώξει και να πρέπει να στείλουν ένα SMS ή όποια άλλη μορφή επικοινωνίας, να ενημερώσουν τον κακοποιητή που θα κοιμηθεί το παιδί του και να του δώσουν ελεύθερη πρόσβαση, στο παιδί. Αυτό όμως σημαίνει και στις ίδιες. Ξέρετε, οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ακριβώς για να έχουν τις γυναίκες τους υπό τον έλεγχό τους. Και φυσικά, εγώ δεν μιλάω για όλους τους ανθρώπους, μιλάω μόνο για τους δράστες ενδοοικογενειακής βίας…»
Είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Η αθέατη πλευρά. Αυτή που κρύβεται πίσω από εκφράσεις «γροθιά» όπως… «Μα καλά, γιατί δεν έφυγες νωρίτερα;» Μητέρες, θύματα ενδοοικογενειακής βίας, που βρίσκουν τη δύναμη ακόμα και μετά από χρόνια να καταγγείλουν τον κακοποιητή τους και που όμως, μπορεί να ρισκάρουν να χάσουν ακόμα και την επιμέλεια των παιδιών τους, όπως διευκρινίζει στο Flash.gr η κυρία Κική Πετρουλάκη, ψυχολόγος και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας. Μετά τον νόμο 4800/2021 για την συνεπιμέλεια, ο δράστης/ πατέρας, πρέπει να γνωρίζει που βρίσκονται τα παιδιά του, άρα και το θύμα του. Ενώ έχει τον τρόπο, τονίζει, να πάρει ακόμη και αποκλειστικά την επιμέλειά τους, με σύμμαχο μια λέξη… «Αποξενώτρια»!
«Αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, είναι ότι το ίδιο lobby που δημιούργησε τις πιέσεις για να φτιαχτεί αυτός ο νόμος, φτιάχνει δικόγραφα μιλώντας για αποξενώτριες μητέρες που θέλουν απλώς να τον καταγγείλουν ψευδώς ως κακοποιητή, να αποξενώσουν τα παιδιά απ’ αυτόν και επομένως ζητούν την αποκλειστική επιμέλεια των παιδιών, γιατί το αφήγημα είναι ότι η γονεϊκή αποξένωση είναι μια μορφή κακοποίησης παιδιών και αυτό το διεκδικούν. Το έκαναν και τροποποίηση νόμου, δηλαδή ως κακοποίηση παιδιών. Εντούτοις όλοι οι διεθνείς οργανισμοί και αν δείτε και την έκθεση της Grevio*, έχει τέσσερις σελίδες από τις 100, αφιερωμένες στο πως το νομικό μας σύστημα επιτρέπει να χρησιμοποιούνται σε δικόγραφα και να γράφονται σε αποφάσεις τέτοιου είδους πράγματα, για γονεϊκές αποξενώσεις, από κακοποιημένες μητέρες, με στόχο να ελέγξουν το θύμα.
Γιατί ξέρετε, οι περισσότεροι από αυτούς δεν θέλουν να πάρουν τα παιδιά. Θέλουν την επιμέλεια και πρόσβαση στη ζωή του θύματος. Η προτεραιότητα τους είναι η δική τους ανάγκη, οι δικές τους ανάγκες να είναι καλυμμένες. Οι ανάγκες των παιδιών, παρόλο που τα χρησιμοποιούν ως ασπίδα, ως προκάλυμμα, είναι πολύ δευτερεύουσες. Δηλαδή δεν ενδιαφέρονται για το τι παθαίνουν τα παιδιά τους, όταν τα μεταχειρίζονται με τους τρόπους που τα μεταχειρίζονται.»
Παιδιά δημοτικού με τον κακοποιητή πατέρα τους!
Οι αποφάσεις που ενίοτε ρίχνουν τη «χαριστική βολή» στις μητέρες που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία, λαμβάνονται μας λέει η κυρία Πετρουλάκη, στα αστικά δικαστήρια, ακόμη κι αν εκκρεμούν οι αποφάσεις των ποινικών δικαστηρίων, για τον καταγγελλόμενο κακοποιητή σύζυγο και πατέρα… Και όταν αυτό συμβεί σε βάρος τους, πολλές μητέρες επιστρέφουν στον κακοποιητή τους…
«Αν βρεθείς μπροστά σε έναν δικαστή, με την κατηγορία ότι είσαι αποξενώτρια, μπορεί να σου πάρει την επιμέλεια των παιδιών . Έχουμε δει τέτοιες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια και μάλιστα ξέρετε ποιο είναι το ενδιαφέρον σε αυτή την ιστορία; Ότι αυτά συμβαίνουν στα αστικά δικαστήρια, που εξετάζουν την επιμέλεια των παιδιών. Εντούτοις, συνήθως οι δικαστές που το κάνουν αυτό, μιλούν για τις καταγγελίες που έχει κάνει η μητέρα, οι οποίες είναι εν εξελίξει συνήθως. Δηλαδή το Ποινικό Δικαστήριο δεν έχει βγάλει απόφαση και έρχεται στο Αστικό Δικαστήριο ένας δικαστής και λέει… “η καταγγελία στο ποινικό είναι ψευδής και αυτή είναι αποξενώτρια και άρα δίνω το παιδί στον πατέρα.
-Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις;
Ναι, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις.
-Οι ηλικίες των παιδιών που γνωρίζετε ότι πήγαν με τον κακοποιητή πατέρα, ποιες είναι;
Συνήθως οι υποθέσεις που εμείς έχουμε διαχειριστεί, είναι μικρά παιδιά. Παιδιά δημοτικού. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και μικρότερα ή μεγαλύτερα.
-Και η επιμέλεια έχει πάει αποκλειστικά στον κακοποιητή;
Συνήθως ναι. Γιατί όταν θεωρείς ότι μια γυναίκα κάνει κακό σ’ ένα παιδί ή έναν άντρα, θεωρητικά αφαιρείς όλη την επιμέλεια ή και τη γονική μέριμνα καμιά φορά. Οπότε η καθεμία κάνει ό,τι μπορεί. Άλλη γυναίκα μπορεί να επιστρέψει πίσω και να ζήσει με τον κακοποιητή της και άλλα χρόνια. Άλλη γυναίκα μπορεί να το παλέψει νομικά αν έχει χρήματα για δικηγόρους.»
«Δεν εξετάζουμε εδώ για ποιο λόγο χώρισε το ζευγάρι...»
Κι αυτός είναι ένας ακόμη κρίκος της ίδιας αλυσίδας που φαίνεται πως επηρεάζει τα θύματα, σύμφωνα με την κυρία Πετρουλάκη. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποσκοπεί στη δημιουργία ενός νομικού πλαισίου για την προστασία των γυναικών από κάθε μορφή βίας και καλύπτει μεταξύ άλλων:
- νομικά μέτρα για την ποινικοποίηση διαφόρων μορφών βίας εις βάρος των γυναικών·
- την προστασία των θυμάτων και την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης·
Σύμφωνα με την ψυχολόγο και Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας όμως, η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη, αφού από τη στιγμή που την κυρώσαμε ως χώρα, δεν εφαρμόζουμε -λέει- ένα σημαντικό μέρος της…
«Σχεδόν τίποτα δεν έχουμε θέσει σε εφαρμογή. Το μόνο που θέσαμε σε εφαρμογή όταν την κυρώσαμε είναι ότι πλέον έχουμε διευρύνει τον ορισμό της οικογένειας και ενώ πριν έπρεπε για να εμπίπτει στην ενδοοικογενειακή βία ένα ζευγάρι, έπρεπε να ήταν ή παντρεμένο ή να συγκατοικούσε μόνιμα στο ίδιο σπίτι, τώρα αυτό έχει διευρυνθεί και μιλάει για οποιαδήποτε μορφής ερωτική σχέση, ανεξαρτήτως συγκατοίκησης και ανεξαρτήτως φύλου. Αυτό κάναμε.
Το άρθρο 31 για παράδειγμα, στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μιλάει για την επιμέλεια των παιδιών και την προστασία και λέει ότι όταν υπάρχει ενδοοικογενειακή βία είναι απαράδεκτο να μην εξετάζεται στα αστικά δικαστήρια (η υπόθεση) και ότι εκεί πρέπει να πάρεις μέτρα. Τα οποία μπορεί να φτάσουν μέχρι αφαίρεση των γονεϊκών δικαιωμάτων, εάν δεν έχεις άλλο τρόπο να προστατέψεις μητέρα και παιδιά. Εδώ όμως, όλα αυτά τα χρόνια οι περισσότεροι δικαστές, ιδίως μετά τη συνεπιμέλεια, ενώ υπάρχουν καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας, ακόμη και καταδίκες πολλές φορές -δηλαδή υπάρχει και ποινή για τον δράστη- διαβάζουμε στις αποφάσεις τους… “Δεν μας ενδιαφέρει για ποιο λόγο χώρισε το ζευγάρι. Εδώ μας νοιάζει να εξετάσουμε τις γονεϊκές τους ικανότητες και ποιος είναι καλός γονιός.” Όλα αυτά πρέπει να διορθωθούν.»
Υπάρχουν περιπτώσεις δε, υποστηρίζει η κυρία Πετρουλάκη, που οι αποφάσεις των δικαστηρίων δίνουν την εποπτεία της επικοινωνίας των παιδιών με τον κακοποιητή πατέρα, στην κακοποιημένη σύζυγο/μητέρα, με αποτέλεσμα να αισθάνονται παγιδευμένες, φόβο και ανασφάλεια, κάθε φορά που θα πρέπει να έρθουν σε επαφή με τον άνθρωπο που σήκωνε το χέρι του επάνω τους και σημάδευε το κορμί και την ψυχή τους…
«Όταν έχεις κατηγορίες για το αν ένα παιδί κινδυνεύει ή η μητέρα του , τότε κάποιος πρέπει να εποπτεύει την ασφάλειά τους. Δεν μπορεί απλώς να αποφασίζεις και να δίνεις την εποπτεία αυτής της επικοινωνίας στην κακοποιημένη μητέρα. Απλώς την εκθέτεις σε μεγαλύτερο κίνδυνο όταν το κάνεις αυτό. Ούτε μπορεί να δίνεις την εποπτεία σ’ έναν επαγγελματία. Γιατί αυτό κάνουν οι δικαστές τελευταία. Λένε, την εποπτεία θα την έχει μια κοινωνική λειτουργός και μια παιδοψυχολόγος και ένας παιδοψυχίατρος. Αυτό σημαίνει να συμφωνήσει το ζευγάρι στον επαγγελματία και να τον πληρώνει. Θα πληρώνει η κακοποιημένη που δεν μπορεί να αγοράσει γάλα και λάδι για την εποπτευόμενη επικοινωνία του κακοποιητή της; Πόσο λογικό είναι αυτό;
-Εσείς γνωρίζετε περιπτώσεις που την εποπτεία την έχει η κακοποιημένη μητέρα;
Πάρα πολλές!»
*H Ομάδα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της Βίας εναντίον των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO) δημοσίευσε στις 14.11.2023 τη βασική της έκθεση αξιολόγησης για την Ελλάδα. Την έκθεση μπορείτε να τη δείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο:
