Σιτηρά Μαύρης Θάλασσας: Λήγει αύριο η συμφωνία - «Σφίγγα» η Ρωσία για το τι θα κάνει

Το Κρεμλίνο δήλωσε πως δεν θα εμπλακεί σε «υποθετικές συζητήσεις» για το τι θα κάνει η Ρωσία αν η συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας λήξει αύριο, Πέμπτη.

Η Μόσχα έχει πει ότι θα αποχωρήσει την Πέμπτη από τη συμφωνία, με βάση την οποία η Ρωσία επιτρέπει στην Ουκρανία να εξάγει με ασφάλεια σιτηρά από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας παρά τον πόλεμο που μαίνεται επί του εδάφους, αν δεν ικανοποιηθεί σειρά απαιτήσεων για το εμπόριο των δικών της αγροτικών προϊόντων.

«Δεν νομίζω πως είναι πρέπον να γίνουν οποιεσδήποτε υποθετικές συζητήσεις εδώ», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ στους δημοσιογράφους.

«Μέχρι τώρα, δεν έχει ανακοινωθεί η απόφαση, όπως γνωρίζετε. Θα πρέπει απλώς να περιμένετε μέχρι να ανακοινωθεί», είπε.

Τα Ηνωμένα Έθνη και η Τουρκία πέτυχαν τη διευθέτηση για μια αρχική περίοδο 120 ημερών τον περασμένο Ιούλιο προκειμένου να αντιμετωπιστεί μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση που επιδεινώθηκε από την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών παγκοσμίως.

Προκειμένου να πείσει τη Ρωσία να επιτρέψει τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, ο ΟΗΕ συμφώνησε ταυτόχρονα να βοηθήσει τη Μόσχα για τρία χρόνια με τα δικά της αγροτικά φορτία.

Η Μόσχα συμφώνησε να παρατείνει τη συμφωνία για άλλες 120 ημέρες τον Νοέμβριο, όμως τον Μάρτιο συμφώνησε να παραταθεί μόνο για άλλες 60 ημέρες.

Η συμφωνία επέτρεψε να αποσταλούν πάνω από 30 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι ουκρανικών σιτηρών, με περισσότερους από τους μισούς από αυτούς να πηγαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Κίνα, η Ισπανία και η Τουρκία είναι οι μεγαλύτεροι αποδέκτες και η Ρωσία λέει ότι δείχνει ότι τα τρόφιμα δεν πηγαίνουν στις φτωχότερες χώρες.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες λέει ότι το ουκρανικό καλαμπόκι για ζωοτροφές έχει κατευθυνθεί προς τις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ η «πλειονότητα» των σιτηρών που τρώνε οι άνθρωποι έχει πάει στις αναδυόμενες οικονομίες.

Ακόμη και αν ένα «σημαντικό μέρος» των αποστολών κατευθύνεται προς τις ανεπτυγμένες χώρες, αυτό «έχει θετικό αντίκτυπο σε όλες τις χώρες γιατί μειώνει τις τιμές», είπε ο Γκουτέρες σε δημοσιογράφους στο Ναϊρόμπι της Κένυας, αυτόν τον μήνα. «Και όταν μειώνετε τις τιμές όλοι ωφελούνται».

Το τελευταίο πλοίο που συμμετείχε στη συμφωνία αναχώρησε από την Ουκρανία την Τετάρτη μεταφέροντας καλαμπόκι στην Τουρκία. Κανένα σκάφος δεν έχει εκτελωνιστεί για να εισέλθει στα τρία ανοιχτά λιμάνια της χώρας από τις 6 Μαΐου.

Αξιωματούχοι και αναλυτές του ΟΗΕ προειδοποιούν ότι η αποτυχία επέκτασης της Πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας θα μπορούσε να βλάψει χώρες στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τμήματα της Ασίας που βασίζονται στο ουκρανικό σιτάρι, κριθάρι, φυτικό λάδι και άλλα οικονομικά προσιτά τρόφιμα, ειδικά καθώς η ξηρασία επιβαρύνει την κατάσταση.

«Εάν ακυρώσετε ξανά τη συμφωνία για τα σιτηρά, όταν βρισκόμαστε ήδη σε μια αρκετά δύσκολη κατάσταση, είναι απλώς ένα ακόμη πράγμα που δεν χρειάζεται ο κόσμος, οπότε οι τιμές θα μπορούσαν να αρχίσουν να αυξάνονται», δήλωσε ο William Osnato, ανώτερος αναλυτής ερευνών στην εταιρεία γεωργίας δεδομένων και αναλύσεων Gro Intelligence. «Δεν βλέπεις ανακούφιση στον ορίζοντα».

Η Ρωσία έχει πέντε βασικά ζητήματα:

• Αποκατάσταση ξένων προμηθειών αγροτικών μηχανημάτων και ανταλλακτικών.
• Άρση των περιορισμών στην ασφάλιση και την πρόσβαση σε ξένα λιμάνια για ρωσικά πλοία και φορτία.
• Συνέχισε τη λειτουργία αγωγού που στέλνει ρωσική αμμωνία, βασικό συστατικό του λιπάσματος, σε ουκρανικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας.
• Τερματισμός των περιορισμών στις χρηματοοικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τις ρωσικές εταιρείες λιπασμάτων.
• Ανανεωμένη πρόσβαση στο διεθνές τραπεζικό σύστημα SWIFT για τη Ρωσική Αγροτική Τράπεζα.

Ο ΟΗΕ λέει ότι κάνει ό,τι μπορεί, αλλά αυτές οι λύσεις βασίζονται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, όπου έχει μικρή μόχλευση.

Αναλυτής, είπε ότι οι αγορές δεν αντιδρούν στις απειλές της Ρωσίας για έξοδο από τη συμφωνία, με το σιτάρι να αγγίζει πρόσφατα τα χαμηλά δύο ετών. Εάν η συμφωνία δεν παραταθεί ή οι διαπραγματεύσεις καθυστερήσουν, η «απώλεια των σιτηρών της Ουκρανίας δεν θα ήταν καταστροφή» για έναν ή δύο μήνες, είπε.

Οι εμπορικές ροές που παρακολουθούνται από τον πάροχο χρηματοοικονομικών δεδομένων Refinitiv δείχνουν ότι η Ρωσία εξήγαγε λίγο περισσότερους από 4 εκατομμύρια τόνους σίτου τον Απρίλιο, τον υψηλότερο όγκο για τον μήνα εδώ και πέντε χρόνια, μετά από υψηλά ρεκόρ ή σχεδόν ρεκόρ αρκετούς προηγούμενους μήνες.

Οι εξαγωγές από τον περασμένο Ιούλιο έφτασαν τους 32,2 εκατομμύρια τόνους, 34% υψηλότερες από την ίδια περίοδο από την περασμένη σεζόν, σύμφωνα με τη Refinitiv. Υπολογίζει ότι η Ρωσία θα στείλει 44 εκατομμύρια τόνους σίτου το 2022-2023.

Το ζήτημα είναι πιο πιεστικό με τη συγκομιδή σιταριού της Ουκρανίας τον Ιούνιο και την ανάγκη να πουληθεί αυτή η σοδειά τον Ιούλιο. Το να μην υπάρχει ναυτιλιακός διάδρομος της Μαύρης Θάλασσας σε εκείνο το σημείο θα «άρχιζε να βγάζει άλλο ένα μεγάλο κομμάτι σιταριού και άλλων σιτηρών από την αγορά», είπε ο Osnato.

Η Ουκρανία μπορεί να στείλει την τροφή της μέσω ξηράς μέσω της Ευρώπης, αλλά αυτές οι διαδρομές έχουν μικρότερη χωρητικότητα από τις θαλάσσιες αποστολές και έχουν προκαλέσει διχόνοια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αβεβαιότητες όπως η ξηρασία σε μέρη όπως το Μαρόκο, η Τυνησία, η Αλγερία, η Συρία και η Ανατολική Αφρική –μεγάλοι εισαγωγείς τροφίμων– είναι πιθανό να διατηρήσουν τις τιμές των τροφίμων υψηλές και το τέλος της συμφωνίας του ΟΗΕ δεν θα βοηθούσε.

«Οποιοδήποτε σοκ στις αγορές μπορεί να προκαλέσει τεράστια ζημιά με καταστροφικές αλυσιδωτές επιπτώσεις σε χώρες που ισορροπούν στο χείλος του λιμού», δήλωσε ο Shashwat Saraf, διευθυντής έκτακτης ανάγκης για την Ανατολική Αφρική στη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης.