ΣΕΒ: 9 προτάσεις για ταχύτερη και δικαιότερη πράσινη μετάβαση

Η επιχειρηματικότητα στηρίζει τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα. Όμως, οι επιλογές που θα ακολουθήσει η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ίσους όρους ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων εντός και εκτός Ευρώπης, ενώ ειδική μέριμνα θα πρέπει να ληφθεί για τις εξαγωγές.

Η διαρροή επενδύσεων από την ΕΕ είναι μία πραγματικότητα με οικονομικές αλλά και περιβαλλοντικές συνέπειες, αφού η παραγωγή μεταφέρεται σε χώρες με μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα.

H αποανθρακοποίηση της οικονομίας είναι μία μακρά, τεχνικά σύνθετη και ακριβή διαδικασία, η οποία πρέπει να διενεργηθεί με τρόπο που να διασφαλίζει την οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητά της.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, οι στόχοι και οι πολιτικές για το κλίμα είναι αναγκαίο να συνοδεύονται από αναλυτικές αξιολογήσεις κόστους, οφέλους και επιπτώσεων στην οικονομία, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία.

Αυτά επισημαίνει ο ΣΕΒ σε ανάλυση για την πρόοδο και τις προκλήσεις στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στην οποία περιλαμβάνεται σειρά προτάσεων για τη βελτίωση των επιδόσεων της χώρας. Στα βασικά ευρήματα της έρευνας περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

- H κυκλική χρήση υλικών ανήλθε σε 5,4% το 2020 (από 2,4% το 2016), όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 12,8%. To Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη προτείνει τη σύσταση Παρατηρητηρίου για την παρακολούθηση της πορείας μετάβασης και τον έγκαιρο εντοπισμό αδυναμιών και καθυστερήσεων.

- H βελτίωση της παραγωγικότητας των πόρων, αν και αυξάνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την Ελλάδα που υπολείπεται (1,77 ευρώ/kg έναντι 2,09 ευρώ/kg στην ΕΕ).

- Στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων, υλικών, υπηρεσιών και διεργασιών που προστατεύουν το περιβάλλον, η Ελλάδα ήταν 17η το 2021.

- Στα αστικά απόβλητα, ενώ οι παραγόμενες ποσότητες είναι κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (524kg/κάτοικο/χρόνο), το 80% των αστικών αποβλήτων καταλήγει σε ταφή, που είναι η 25η επίδοση στην ΕΕ, και πολύ μακριά από το 10% που είναι ο στόχος μέχρι το 2030.

- Καθυστερήσεις, επίσης, καταγράφονται ως προς την ολοκληρωμένη διαχείριση και προστασία των περιοχών Natura, την επιτυχημένη ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ), καθώς και την κατάρτιση θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων.

- Παρά τις επιμέρους βελτιώσεις, ζητούμενο παραμένει η επιτάχυνση στην περιβαλλοντική αδειοδότηση νέων ή υφιστάμενων έργων. Η αναμενόμενη αύξηση του φόρτου των αδειοδοτουσών αρχών από τις προβλέψεις του κλιματικού νόμου (Νόμος 4936/2022), καθιστά άμεση προτεραιότητα την αξιοποίηση ιδιωτών ελεγκτών, μέσω του μητρώου αξιολογητών ΜΠΕ (Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων).

Οι προτάσεις του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι:

- Να δοθεί προτεραιότητα στο εθνικό σχέδιο για τη βιομηχανική συμβίωση και το εθνικό σχέδιο για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.

- Σύσταση Παρατηρητηρίου κυκλικής οικονομίας για την παρακολούθηση της πορείας μετάβασης και τον έγκαιρο εντοπισμό αδυναμιών και καθυστερήσεων.

- Εφαρμογή του θεσμοθετημένου τέλους υγειονομικής ταφής, όπως ισχύει σε 23 χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Νόμου 4819/2021, με στόχο να καταστεί η ταφή ακριβότερη της επεξεργασίας-διαχείρισης.

- Επάρκεια υποδομών σε εγκαταστάσεις χωριστής συλλογής, επεξεργασίας, αξιοποίησης, με στόχο την ανάκτηση δευτερογενών υλικών.

- Εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις και διεύρυνση των υποχρεωτικών πράσινων κριτηρίων και σε άλλες κατηγορίες, όπως περί σχεδιασμού/κατασκευής οδοποιίας και έργων υποδομών και σχεδιασμού/κατασκευής κτιριακών υποδομών.

- Ανάπτυξη προτύπων για δευτερογενή υλικά και καύσιμα.

- Ενίσχυση των ελέγχων εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας μέσω ενεργοποίησης του θεσμού των ιδιωτών επιθεωρητών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού στη νέα κυκλική οικονομία.

- Έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων για τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης και πλήρη εναρμόνιση με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς πρακτικές προστασίας, ώστε να καταστεί εφικτή η ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε συμφωνία με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.

- Επιτάχυνση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης με την άμεση λειτουργία των μητρώων αξιολογητών ΜΠΕ, αλλά και των ελέγχων εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας με ενεργοποίηση του θεσμού των ιδιωτών επιθεωρητών.