Σε αναστολή το Σύμφωνο Σταθερότητας μέχρι το τέλος του 2022

Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής -μετά από μια πολύ έντονη συζήτηση, όπως λένε αυτόπτες μάρτυρες- συμφώνησαν να συνεχιστεί η δημοσιονομική χαλάρωση και τον επόμενο χρόνο, καθώς οι δραματικές επιπτώσεις από την πανδημία στην οικονομία και την κοινωνία είναι μπροστά μας. Οι Ευρωπαίοι θα αναπνεύσουν λοιπόν και του χρόνου. Αν και η απόφαση δεν είναι ακόμη οριστική. Η απενεργοποίηση της λεγόμενης «ρήτρας διασφάλισης» θα γίνει τον Μάιο,όταν ανακοινωθούν οι εαρινές προβλέψεις για το 2022.Ταυτόχρονα, τονίστηκε η ανάγκη ,οι δημοσιονομικές πολιτικές να διαφοροποιούνται ανάλογα με τον ρυθμό ανάκαμψης κάθε χώρας. Κάτι που αφορά ιδιαίτερα τις χώρες του Νότου…

Επικεφαλής στη μάχη των «περιστεριών» ήταν ο Ιταλός επίτροπος για την οικονομία, Πάολο Τζεντιλόνι. Στο αντίπαλο στρατόπεδο των «γερακιών» της λιτότητας, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, ήθελε να ενεργοποιηθεί και πάλι από του χρόνου ο «ζουρλομανδύας» της λιτότητας, ώστε να ισχύσουν και πάλι οι άθλιοι κανόνες για το έλλειμμα και το χρέος. Γιατί απλά ,οι οικονομικές προβλέψεις των Βορείων -των σκανδιναβικών χωρών και της Γερμανίας – δείχνουν ότι στο τέλος του φετινού έτους θα έχουν επιστρέψει στα επίπεδα παραγωγής πριν από την κρίση. Αρα, να πάνε να πνιγούν οι Νότιοι…

[caption id="attachment_1776685" align="alignnone" width="560"] Ο κ. Πάολο Τζεντιλόνι[/caption]

Αγρια σύγκρουση

«Τα δύο αυτά στρατόπεδα συγκρούστηκαν άγρια» γράφει η Ιταλική Fatto Quoditiano. «Η μάχη δεν έχει ακόμη κερδηθεί και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επαναλάβουμε τα λάθη πριν από μια δεκαετία ,αποσύροντας πολύ νωρίς τη υποστήριξη στις οικονομίες των χωρών μελών» προειδοποίησε ο Πάολο Τζεντιλόνι. «Για το 2022, είναι σαφές ότι θα εξακολουθήσει να είναι απαραίτητη η δημοσιονομική υποστήριξη: είναι καλύτερα να κάνουμε λάθη ,κάνοντας πάρα πολλά, παρά πολύ λίγα» τόνισε χαρακτηριστικά ο Ιταλός Επίτροπος.

Τα «γεράκια της λιτότητας» με μπροστάρη τον Ντομπρόβσκις, αναγκάστηκαν τελικά να υποχωρήσουν. Κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν αναγνώρισε ότι «προς το παρόν η πανδημία συνεχίζει να βλάπτει τους ανθρώπους και την οικονομία» Πρόσθεσε λοιπόν ότι «για να μετριάσουμε αυτόν τον αντίκτυπο και να προωθήσουμε μια ανθεκτική και βιώσιμη ανάκαμψη , το σαφές μήνυμά μας είναι ότι η δημοσιονομική στήριξη θα πρέπει να συνεχιστεί». Δίνει όμως ραντεβού για το φθινόπωρο, μήπως και στο μεταξύ αλλάξει κάτι...

H Fatto Quotidiano πανηγυρίζει: «Ο Τζεντιλόνι νίκησε τον Ντομπρόβσκις». Με την ύφεση, άλλωστε, να εξακολουθεί να παρουσιάζει πολλές αβεβαιότητες λόγω της πανδημίας και με την εκστρατεία εμβολιασμού να καρκινοβατεί , η επαναφορά σε ισχύ του Συμφώνου Σταθερότητας πριν το 2023, θα είχε τραγικές συνέπειες . Ειδικά για τον ευρωπαϊκό Νότο, που στηρίζεται περισσότερο στον Τουρισμό και η εικόνα του και για το φετινό καλοκαίρι παραμένει θολή.

Με δεδομένη επίσης την ανισότητα μεταξύ των χωρών μελών της ευρωζώνης, οι ηγέτες του Νότου έχουν στηρίξει όλες τις ελπίδες τους στο Ταμείο Ανάκαμψης ,που θα διαθέσει 312,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις και 360 δισεκατομμύρια σε δάνεια. Μόνο και αυτό δεν φαίνεται να σώζει την κατάσταση ,καθώς μόλις τελειώσει και η φάση αναστολής του Συμφώνου Σταθερότητας , οι περισσότερες χώρες της ΕΕ θα βρεθούν με ένα «τέρας χρέους» στους ώμους τους, κατά μέσο όρο, πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Με την Ελλάδα «πρωταθλήτρια χρέους» με 217% του ΑΕΠ και την Ιταλία να ακολουθεί με 160%. Θηριώδη ποσοστά που καθιστούν αδύνατη την επαναφορά του αυστηρού κανόνα του Συμφώνου για χρέος στο 60% του ΑΕΠ.

Να χαλαρώσει ο «ζουρλομανδύας»

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι σοβαροί οικονομολόγοι αξιώνουν τη δραστική μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας. Ο Πάολο Τζεντιλόνι, για παράδειγμα, προτείνει να γίνει διάκριση ανάμεσα στο «καλό χρέος», δηλαδή αυτό που χρειάζεται για τη χρηματοδότηση της έρευνας, της εκπαίδευσης, των υποδομών, της υγείας, από την μία πλευρά. Και από την άλλη ,του «κακού χρέους» που χρησιμοποιείται «πελατειακά» από τις διάφορες κυβερνήσεις . «Η αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου θα πρέπει να μην στηρίζεται μόνο σε ποσοτικά κριτήρια, αλλά κυρίως σε ποιοτικούς κανόνες με διακριτική βάση» λέει ο Τζεντιλόνι και προσθέτει με νόημα :«Εάν όχι τώρα, πότε; Μετά από μια κρίση αυτού του μεγέθους;» Όπως γράφει η Le Monde , «η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία βρέθηκαν αντιμέτωπες με την πανδημία. έχοντας σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες. Λόγω της γήρανσης του πληθυσμού τους, παρουσιάζουν πολύ χαμηλή δυνητική ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια, οι οικονομίες τους ανέκαμψαν απότομα χάρη στον τουρισμό, αλλά επιδεινώθηκαν τον τελευταίο χρόνο. Αποτέλεσμα: ο νότος της ζώνης του ευρώ βυθίστηκε στην επιδημία με πιο περιορισμένο δημοσιονομικό περιθώριο ελιγμών από ό, τι στο βορρά για να μπορέσουν να επιβιώσουν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από τη ύφεση»

Όλα αυτά πρέπει να τεθούν από τους ηγέτες του Νότου μετά το καλοκαίρι, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αρχίσει να συζητά την αλλαγή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας: Με τους Βόρειους σταθερά υπέρ της λιτότητας, βέβαια ,το αποτέλεσμα της συζήτησης αυτής δεν είναι προφανές. Αλλά οι κανόνες θα πρέπει να διαφέρουν από εκείνους που υπήρχαν πριν από την έναρξη της πανδημίας. Κανόνες που θύμιζαν «γκιλοτίνα» .

Το κράτος- σωτήρας αλλά για ποιους;

«Δεν πρέπει να ξανακυλήσουμε στη λιτότητα» λέει ο Πιέρ Μοσκοβισί, πρώην Επίτροπος για την Οικονομία στην Κομισιόν και σήμερα Πρόεδρος του Γαλλικού Ελεγκτικού Συνεδρίου. «Αντιμετωπίζουμε μια έκτακτη κατάσταση και απαιτούνται έκτακτα μέτρα. Πάνω απ` όλα πρέπει να είναι η υγεία και η στήριξη στην οικονομία», προσθέτει. Αλλωστε, με την πανδημία μάλιστα, η επιρροή του κράτους στην οικονομία έχει αυξηθεί σημαντικά. Το ερώτημα είναι όμως για ποιους; Βλέπουμε τις κυβερνήσεις να επεμβαίνουν πολύ γενναιόδωρα όταν είναι να σώσουν τους κολοσσούς. Στη Γερμανία για παράδειγμα, ενισχύθηκε με χρήματα των φορολογουμένων η αεροπορική εταιρεία Lufthansa με εννιά δισεκατομμύρια ευρώ και με άλλα πέντε δισεκατομμύρια η ταξιδιωτική εταιρεία TUI. Την ίδια ώρα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ,η κρατική βοήθεια προς τους πολίτες είναι πενιχρή, όπως και η στήριξη του δημόσιου συστήματος υγείας. Ο Μάρτσελ Φράτσερ , διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας (DIW) ,το λέει ξεκάθαρα: «Η κρίση δείχνει ότι δεν είναι οι κρατικοί θεσμοί το πρόβλημα, όπως λένε οι Νεοφιλελεύθεροι, αλλά ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια λειτουργική κοινωνική οικονομία της αγοράς χωρίς το κράτος» . Μιλώντας στην Τagesschau, ο διάσημος Γερμανός οικονομολόγος προειδοποιεί ότι «η εσφαλμένη αντίληψη του νεοφιλελευθερισμού στην ανωτερότητα της αγοράς μας έφερε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008». Σήμερα, προσθέτει ο Φράτσερ, με την πανδημία να δείχνει για άγνωστο μέχρι πότε τα δόντια της, «πρέπει να καταλάβουμε την τεράστια σημασία ενός ισχυρού κράτους και καλών δημόσιων θεσμών: με οικονομική βοήθεια στους ασθενέστερους, ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και των σχολείων , σημαντικά επιδόματα όσο διαρκεί η κρίση»…