Σαν σήμερα: Όταν η καταστροφή στο Τσερνόμπιλ άλλαξε για πάντα όσα νομίζαμε για την πυρηνική ενέργεια

Η ειρωνεία είναι πως επρόκειτο για μία απλή δοκιμή ασφαλείας -μία δοκιμή κατά την οποία τα συστήματα ασφαλείας είχαν σκοπίμως απενεργοποιηθεί. Στη διάρκεια μίας τέτοιας δοκιμής έλαβε χώρα η διαβόητη καταστροφή στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, σαν σήμερα, κατά τις πρώτες πρωινές ώρες της 26ης Απριλίου 1986.

Στη Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Συμβάντων αποτελεί το ένα από τα δύο συμβάντα κλίμακας 7 (το μέγιστο) που έχει σημειωθεί ποτέ στην ιστορία. Το δεύτερο ήταν το 2011 στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας.

Ένας ολέθριος συνδυασμός υψηλής ενεργειακής διακύμανσης, ελαττωματικού σχεδιασμού του αντιδραστήρα, καθώς και λαθών στη διαρρύθμιση του ραδιενεργού πυρήνα, οδήγησε σε μία έκρηξη ατμού, ακολουθούμενη από πυρκαγιά, η οποία εκτόξευσε ραδιενεργό υλικό στην ατμόσφαιρα.

Δύο θάνατοι ήταν άμεσοι. Από τους υπαλλήλους και τους πυροσβέστες που βρίσκονταν στο επίκεντρο του δυστυχήματος (σ.σ. και όχι ατυχήματος όπως... ατυχώς αναφέρεται), 134 άτομα νοσηλεύτηκαν για Οξεία Ασθένεια Ακτινοβολίας, ενώ 28 από αυτούς πέθαναν κατά τις μέρες και τους μήνες που ακολούθησαν. Ο αριθμός των θανάτων από καρκίνο που μπορούν να συνδεθούν άμεσα με τα γεγονότα αυτά είναι αμφισβητήσιμος. Έχει προταθεί πως ανέρχεται σε δεκαπέντε θανάτους.

Το προσωπικό στους άλλους αντιδραστήρες συνέχιζε να εργάζεται κανονικά

Μετά την καταστροφή, ό,τι απέμεινε από το κτίριο του αντιδραστήρα 4 σφραγίστηκε με ένα τεράστιο, τσιμεντένιο κάλυμμα που είναι ευρύτερα γνωστό ως «η σαρκοφάγος». Το κάλυμμα δεν είχε στόχο να εμποδίσει τη διαρροή ραδιενέργειας αλλά την περαιτέρω εξάπλωση της ραδιενεργής σκόνης και μπάζων. Αυτό αποσκοπούσε εν μέρει στην προστασία του προσωπικού που, αδιανόητα, συνέχιζε να εργάζεται στους αντιδραστήρες του πυρηνικού σταθμού που δεν είχαν υποστεί ζημιά.

Σταδιακά, όλο και περισσότεροι κάτοικοι των κοντινών πόλεων εκκένωναν την περιοχή, συχνά ως αποτέλεσμα πολιτικών και όχι ραδιενεργών πυρών. Μία πρόσφατη μελέτη κατέληξε πως «για το 75% των 335.000 ανθρώπων που εκκένωσαν τις πόλεις τους μετά το Τσερνόμπιλ, η μετεγκατάσταση ήταν αδικαιολόγητη», ειδικά δεδομένου πως -για παράδειγμα- η σοβαρή μόλυνση του αέρα στα αστικά κέντρα αποτελούσε μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία τους.

Όποιες κι αν έπρεπε να είναι οι σωστές ενέργειες για την αποφυγή ή την αντιμετώπιση του δυστυχήματος, ένα γεγονός παραμένει αδιαμφισβήτητο. Η λέξη «Τσερνόμπιλ» έχει συνδεθεί στο μυαλό μας με όλους τους κινδύνους της πυρηνικής ενέργειας, κάνοντας τεράστια ζημιά στην αξιοπιστία αυτής της τεχνολογίας - δεδομένων των θανάτων που συγκριτικά έχουν αποδοθεί στην καύση άνθρακα, η ζημιά αυτή είναι μάλλον δυσανάλογη.

(*Με πληροφορίες από το βιβλίο του Dan Snow «Σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία)»