Ρήτρα διαφυγής: Παράταση αλλά με αστερίσκους για χώρες με υψηλό χρέος – Αυστηρή εποπτεία και περιορισμοί για την Ελλάδα

Την παράταση ισχύος της γενικής ρήτρας διαφυγής θα εισηγηθεί την προσεχή Δευτέρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, που επικαλείται πηγές, το Κολέγιο των Επιτρόπων αποφάσισε χθες να συστήσει την αναστολή ισχύος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το επόμενο έτος, ώστε να επανέλθουν σε ισχύ οι κανόνες από το 2024.

Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο της Κομισιόν, οι υπερχρεωμένες χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να έχουν αυξημένο έλλειμμα, αλλά χωρίς αύξηση των δαπανών, ή τουλάχιστον με αύξηση των δαπανών έως ένα ποσοστό που θεωρείται ασφαλές.

Ως εκ τούτου, σύμφωνα πάντα με τους Financial Times για τις χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, θα συνδυάζεται η παράταση της ρήτρας διαφυγής με ένα ειδικό καθεστώς σφιχτής δημοσιονομικής παρακολούθησης,  ενώ θα υπάρχει η απαίτηση να κρατήσουν τον ρυθμό αύξησης των τρεχουσών δαπανών τους κάτω από τον ρυθμό αύξησης του δυνητικού ΑΕΠ τους.

Για την κυβέρνηση, που αναζητεί εναγωνίως επιπλέον δημοσιονομικό χώρο και ευρωπαϊκή βοήθεια, η παράταση ισχύος της ρήτρας ακόμα και κάτω από ένα ειδικό καθεστώς, θα παρείχε τη δυνατότητα για μια σχετική ελευθερία κινήσεων στην οικονομική πολιτική αυτό δυνητικά θα μπορούσε να συνδεθεί με περαιτέρω μείωση  έμμεσων φόρων.

Πλαφόν στον ρυθμό αύξησης των δαπανών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ψαλίδισε την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας φέτος στο 3,5% από το 4,9% που ανέμενε τον Φεβρουάριο, ενώ για το 2023 προβλέπει ανάπτυξη 3,1%.

Η πρόταση να τεθεί πλαφόν στον ρυθμό αύξησης των δημόσιων δαπανών είναι ένας τρόπος να επιτύχει η Ελλάδα το επόμενο έτος πρωτογενές πλεόνασμα μετά από το έλλειμμα που φέτος υπολογίζεται σε 2%. Και αυτό επειδή οι δαπάνες θα αυξηθούν λιγότερο από το ΑΕΠ ενώ τα φορολογικά έσοδα θα αυξηθούν το ίδιο ή και περισσότερο. Με άλλα λόγια πρόκειται για ένα τρόπο συγκράτησης και μείωσης του χρέους.

Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. θα συζητήσουν την προτεινόμενη παράταση την ερχόμενη εβδομάδα στο επικείμενο Eurogroup αλλά πιθανότατα δεν θα καταλήξουν σε κοινή απόφαση, τόνισε ένας αξιωματούχος στο Politico.

Το καμπανάκι του Τζεντιλόνι

Μάλιστα, στις αρχές του περασμένου Μαρτίου ο επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι είχε δηλώσει ότι η τελική εισήγηση θα γίνει το Μάιο, μετά τη δημοσίευση των εαρινών προβλέψεων της Κομισιόν.

«Γενικά, μπορώ να πω ότι η Ελλάδα και όλα τα κράτη-μέλη με υψηλό χρέος θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά αναφορικά με τη μείωση του επιπέδου χρέους και τον περιορισμό των εθνικά χρηματοδοτούμενων τρεχουσών δαπανών. Αυτή είναι μια αρχή που πρέπει να ληφθεί υπόψη όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από όλα τα κράτη-μέλη με υψηλό χρέος», είχε πει τότε ο Επίτροπος.

Στην έκθεσή της, η Κομισιόν τόνισε ότι τα περισσότερα έκτακτα κρατικά μέτρα στήριξης θα λήξουν το 2022 και ότι η Ελλάδα θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα το 2023, το οποίο προβλέπεται να φθάσει το 1,3%.

Οι ενστάσεις του μπλοκ του Βορρά

Σε διαφορετική γραμμή κινείται το μπλοκ των χωρών του Βορρά που εκφράστηκε πολλάκις μέσω του Αντιπροέδρου Ντομπρόβσκις, οποίος έχει ταχθεί υπέρ της επιστροφής σε (κάποιους) δημοσιονομικούς κανόνες το 2023. Αυτές τις ανησυχίες των Βόρειων πιθανότατα θέλει να διασκεδάσει ο αστερίσκος στην πρόταση της Κομισιόν, ο οποίος σύμφωνα με τις διαρροές στους Financial Times, βάζει «φρένο» στην αύξηση των κρατικών δαπανών στις υπερχρεωμένες χώρες.

Οι Βόρειοι δεν είναι ο μόνος ανασταλτικός παράγοντας σε σχέδια επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, δηλαδή σε μειώσεις φόρων ή επιδοματικές ενισχύσεις πέρα από τα προβλεπόμενα.

Οι αγορές είναι αυτές που θα «τιμωρήσουν» κι αυτό αποτυπώνεται ήδη στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων του Νότου. Ειδικά για την Ελλάδα, που «κυνηγά» την επενδυτική βαθμίδα και παραμένει δικαίως αλλά κατ’ εξαίρεση υπό την «ομπρέλα» του προγράμματος επανεπένδυσης της ΕΚΤ, η πρόκληση είναι μεγαλύτερη.

Πότε ενεργοποιήθηκε η ρήτρα διαφυγής

Η Επιτροπή πρότεινε την ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής τον Μάρτιο του 2020 στο πλαίσιο της στρατηγικής της για ταχεία, αποφασιστική και συντονισμένη αντίδραση στην πανδημία του κορονοϊού.

Η ρήτρα επέτρεψε στα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα για την κατάλληλη αντιμετώπιση της κρίσης, παρεκκλίνοντας από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις που θα ίσχυαν κανονικά στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου.

Η αρχική καθοδήγηση της Κομισιόν σχετικά με τη γενική ρήτρα διαφυγής, ήταν πως θα έληγε φέτος, δεδομένης της ανάκαμψης από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία.