Ρεάλ Σοσιεδάδ: Και με Βάσκους και με ξένους
Η Ρεάλ Σοσιεδάδ αντιμετωπίζει την Σάλτσμπουργκ (28/11, 22:00) έχοντας εξασφαλίσει, ήδη, την παρουσία της στην φάση των 16 του Champions League. Είχε 10 χρόνια να εμφανιστεί σε ομίλους της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης και εμφανώς διαπρέπει. Όμως, τί είναι αυτό που συμβαίνει στην ομάδα από την Χώρα των Βάσκων; Τί κάνει αυτό το αυτόνομο κομμάτι της Ισπανίας να διαφέρει και πώς η «La Real». διαφοροποιείται από την έτερη Αθλέτικ Μπιλμπάο;
Χώρα των Βάσκων
Η Ρεάλ Σοσιεδάδ αποτελεί κατεξοχήν βασκική ομάδα, κάτι που υποδηλώνεται διαχρονικά πρωτίστως στην φανέλα της και δευτερευόντως από τους ίδιους τους οπαδούς. Η λεγόμενη Χώρα των Βάσκων συνιστά κάτι πιο σύνθετο. Συνιστά, μία αυτόνομη κοινότητα που εντοπίζεται στο βόρειο τμήμα της Ισπανίας αποτελούμενη από τις επαρχίες της Alava, της Guipuzcoa και της Vizcaya και διαθέτει δική της εκλεγμένη κυβέρνηση με 75 εκπροσώπους (25 από κάθε επαρχία), δική της γλώσσα και ιστορία πολλών χιλιάδων ετών.
Εμφύλιος, Δικτατορία και 1ο Καταστατικό Αυτονομίας
Εν προκειμένω, στην πιο σύγχρονη εποχή, ιδίως του 20ού αιώνα, μία σειρά από γεγονότα συνέβαλαν στην διαμόρφωση της Χώρας των Βάσκων, με την μορφή που είναι γνωστή σήμερα. O Ισπανικός Εμφύλιος (1936-1939), η ήττα των Δημοκρατικών και η άνοδος του Φραντσίσκο Φράνκο στην εξουσία μέχρι και τον θάνατό του το 1975 υπήρξαν τα κυριότερα.
Το πρώτο Καταστατικό Αυτονομίας της Χώρας των Βάσκων δημιουργήθηκε και αναγνωρίστηκε το 1936, συγκροτώντας έτσι την πρώτη αυτόνομη κυβέρνηση από το Βασκικό Εθνικό Κόμμα (EAJ-PNV) και τον Χοσέ Αντόνιο Αγκουίρε. Ωστόσο, αυτό το καταστατικό καταργήθηκε μετά την νίκη του Φράνκο και την εγκαθίδρυση μίας δικτατορίας υποστηριζόμενης από τον Αδόλφο Χίτλερ.
Φραντσίσκο Φράνκο
Τα χρόνια που ακολούθησαν μέλη του Βασκικού Εθνικού Κόμματος εξορίστηκαν ενώ έννοιες όπως αυτονομία ή ανεξαρτησία δεν υπήρχαν για τον Φράνκο. Από αυτή την εξέλιξη, συγκροτήθηκε η ETA (Basque Homeland and Freedom) μία αυτονομιστική οργάνωση από πρώην μέλη του Εθνικού Κόμματος, η οποία είχε ως κύριο μέσο την ένοπλη σύγκρουση με στόχο την ανεξαρτησία. Πρόκειται, για μία οργάνωση που εξαπέλυε άγριες επιθέσεις αγγίζοντας και την τρομοκρατία, η οποία διαλύθηκε μόλις πριν λίγα χρόνια, το 2018.
Παρόλο που έχει υπάρξει έντονα η έννοια “Γενοκτονία των Βάσκων” βασισμένη στην ανελέητη κασταλτική πολιτική του καθεστώτος Φράνκο, ένα άρθρο του Φερνάντο Μολίνα του Πανεπιστημίου της Χώρας των Βάσκων για λογαριασμό του Ημερολογίου Σύγχρονης Ιστορίας (J.C.H) έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την ρητορική.
Το άρθρο με τίτλο “Lies of Our Fathers: Memory and Politics in the Basque Country Under the Franco Dictatorship, 1936-68" διαφωτίζει τον κόσμο περί αυτών των ισχυρισμών. Ναι μεν, αναγνωρίζει τις κατασταλτικές μεθόδους και μαζικές δολοφονίες του Φράνκο, θέτει υπό αμφισβήτηση δε, τους αριθμούς των νεκρών κάνοντας λόγο για νούμερα που ακόμα ερευνώνται και είναι πολύ μικρότερα από αυτά που θέτει στον δημόσιο διάλογο η συλλογική μνήμη.
Πτώση του Φράνκο και 2ο Καταστατικό Αυτονομίας
Το σημείο καμπής ήταν, προφανώς, ο θάνατος του Φράνκο, η πτώση της δικτατορίας και η παλινόρθωση της ισπανικής δημοκρατίας. Το 1975, λοιπόν, ο “καουντίγιο”, όπως τον αποκαλούσαν, φεύγει από την ζωή και το Βασκικό Εθνικό Κόμμα επανεγκαθιδρύεται. Έτσι, το 1979 το δεύτερο Καταστατικό Αυτονομίας της Χώρας των Βάσκων δημιουργήθηκε και επικυρώθηκε πρώτα με δημοψήφισμα από τους Βάσκους κατοίκους των τριών επαρχιών και έπειτα από το Κοινοβούλιο και την Γερουσία της Ισπανίας. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα νομικό έγγραφο που καθορίζει την πολιτική ζωή της Χώρας των Βάσκων καθώς και την μορφή της αυτονομίας που απολαμβάνουν, το οποίο είναι ενεργό μέχρι και σήμερα.
Το κύριο χαρακτηριστικό διαφοροποίησης και επιθυμίας αυτονομίας και ανεξαρτησίας απορρέει από τα συναισθήματα των ίδιων των Βάσκων. Με απλά λόγια, νιώθουν Βάσκοι και όχι Ισπανοί, κάτι που απορρέει και από ένα βασικό άρθρο του Καταστατικού. Σύμφωνα με το Άρθρο 6: “ Η «Euskera», η γλώσσα του Bασκικού Λαού, θα έχει, όπως και τα ισπανικά, το στάτους επίσημης γλώσσας. Δηλαδή, αναγνωρίζεται η δική τους γλώσσα και ταυτόχρονα η δική τους εθνικότητα, η οποία είναι η «Euskal-Herria» (Άρθρο 1), η Βασκική.
Μόνο Βάσκοι παίχτες - Ή όχι;
Η Χώρα των Βάσκων, λοιπόν, βασίζεται μέχρι και σήμερα σε αυτό το Καταστατικό. Ο τοπικισμός, επομένως, το να είσαι αυτόχθονας, είναι στοιχεία αναπόσπαστα της κουλτούρας τους. Οι ομάδες τους, όμως, με πιο γνωστές της Ρεάλ Σοσιεδάδ και την Αθλέτικ Μπιλμπάο, αγωνίζονται στο ισπανικό πρωτάθλημα. Το σημαντικότερο στοιχείο που τις διακρίνει, είναι αυτή η περιρρέουσα πεποίθηση ότι πρόκειται για δύο συλλόγους που χρησιμοποιούν μόνο Βάσκους παίχτες. Ισχύει, ωστόσο, αυτό;
Οι δύο βασκικές ομάδες αποτελούν τα δύο δυνατά «χαρτιά». της Χώρας των Βάσκων δημιουργώντας ένα ντέρμπι τοπικού χαρακτήρα. Ο Άντονι Ιραόλα, εκτελεστικός διευθυντής της Σοσιεδάδ, λέει στο CBS χαρακτηριστικά: «Έχουμε απόλυτο σεβασμό ο ένας για τον άλλον. Το ντέρμπι των Βάσκων είναι υπέροχο, καθώς είναι σαν γιορτή. Φυσικά, όταν ξεκινά ο αγώνας, πρέπει να κερδίζεις, και να τους συγχαρείς όταν κερδίζουν και να απολαμβάνεις την αίσθηση όταν κερδίζουμε εμείς. Είμαστε διαφορετικά μοντέλα. Προφανώς, ανταγωνιζόμαστε μεταξύ μας, αλλά δεν χρειάζεται να κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη της Μπιλμπάο, πρέπει να κάνουμε τη δουλειά μας».
Ένα τέτοιο ντέρμπι το 1976 έμελλε να αποτελέσει και την απαρχή της νομιμοποίησης της Βασκικής σημαίας, έπειτα και τον θάνατο του Φράνκο. Σε μία στιγμή που χαράχτηκε στην μνήμα των Βάσκων και όχι μόνο, οι τότε αρχηγοί των όμαδων Ινάσιο Κορταμπάρια (Σοσιεδάδ) και Χοσέ Άνχελ Ιριμπάρ (Μπιλμπάο) βγήκαν απροειδοποίητα στον αγωνιστικό χώρο κρατώντας την Βασκική σημαία, ανοίγοντας τον δρόμο προς την νομική κατοχύρωση.
Το 1989 και η αλλαγή πολιτικής
Η πολιτική των Βάσκων παιχτών είναι αναπόσπαστο στοιχείο των ομάδων. Παρόλα αυτά, η Ρεάλ Σοσιεδάδ αποσπάστηκε από αυτή την πολιτική το 1989, όταν o Ιρλανδός Τζόν Άλντριτζ αποτέλεσε τον πρώτο ξένο στην ιστορία της ομάδας, ερχόμενος από την Λίβερπουλ. Για να επεξεργαστεί κανείς την σπουδαιότητα του γεγονότος και το πόσο αντίθετη ήταν αυτή η μετακίνηση με τις αρχές της ομάδας στο κομμάτι των παιχτών είναι αρκετά τα λόγια του ίδιου του Ιρλανδού παλαίμαχου επιθετικού: «Μπορούσα να δω το όνομά μου σε γκράφιτι αλλά δεν καταλάβαινα τις Βασκικές λέξεις. Όταν ρώτησα τί σήμαινε ένιωσαν αμήχανα. Έλεγε “Οι ξένοι δεν είναι ευπρόσδεκτοι εδώ”».
Νωρίτερα, το 1985 o ο Ουαλός Τζόν Τόσακ μετακόμισε στο Σαν Σεμπαστιάν για να προπονήσει την Σοσιεδάδ, αλλά επρόκειτο για προπονητή και όχι ποδοσφαιριστή. Ο Τόσακ, μάλιστα, αναφέρει την ιδιομορφία και την δυσκολία που είχε στην επιλογή παιχτών με αυτό το μοντέλο λειτουργίας σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό που είχε με την πιο πλούσια Μπιλμπάο. Αναφέρει στο ESPN: «Έπρεπε να επιλέξεις παίκτες που πιθανότατα δεν θα ήταν αρκετά καλοί σε άλλους συλλόγους. Φαινόταν γελοίο ότι αυτός ο σύλλογος μπορούσε να συνεχίσει να παίζει στην πρώτη κατηγορία με αυτό τον τρόπο».
Συνεπώς, για να γίνει κατανοητό, η Αθλέτικ Μπιλμπάο έπαιζε και παίζει σημαίνονται ρόλο στην περιοχή. Διότι, διαθέτοντας μεγαλύτερη οικονομική επιφάνεια και έχοντας διπλάσιο, σχεδόν, πληθυσμό από το Σαν Σεμπαστιάν, μπορούσαν να αγοράζουν και να βρίσκουν τα καλύτερα ταλέντα των βασκικών επαρχιών. Οπότε, οτιδήποτε έμενε από αυτό το «παιδομάζωμα», η Σοσιεδάδ έπρεπε να επιλέξει και να ανταγωνιστεί ξανά τις υπόλοιπες ισπανικές ομάδες. Έκτοτε, η Σοσιεδάδ υποδέχτηκε, πέρα από απλούς εισαγόμενους ξένους, και ισπανούς ποδοσφαιριστές που δεν ήταν Βάσκοι, μία διάκριση που έκαναν τα πρώτα χρόνια.
Μίξη Βάσκων και ξένων
Πλέον, η «La Real». πορεύεται με αυτή την σθεναρή πολιτική ανοιχτών συνόρων, ωστόσο στηρίζεται πάρα πολύ στο τοπικό στοιχείο και τις ακαδημίες της. O Μικέλ Ογιαρθάμπαλ, αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, εφόσον μιλάμε και για τον αρχηγό της ομάδας, προϊόν των ακαδημιών της Σοσιεδάδ και γνήσιο Βάσκο. Προπονητής της ο επίσης Βάσκος Ιμανόλ Αλγκουαθίλ ενώ παίχτες όπως ο Άλβαρο Οντριοθόλα, ο Μαρτίν Ζουμπιμέντι και ο Άντερ Μπαρενετσέα αποτελούν παίχτες των ακαδημιών της ομάδας, είναι επίσης Βάσκοι.
O καθηγητής Άνχελ Ιτουριάγκα, συγγραφέας του βιβλίου ‘'Dictionary of Athletic Club Players’ αναφέρει, το 2018 σε συνέντευξή του: « Aν κοιτάξεις τις ακαδημίες των δύο συλλόγων, η Ρεάλ Σοσιεδάδ έχει παράξει περισσότερους Βάσκους ποδοσφαιριστές την τελευταία δεκαετία, οι οποίοι παίζουν στο υψηλό επίπεδο συγκριτικά με την Μπιλμπάο. Υπό όρους Βασκικούς, το Σαν Σεμπαστιάν είναι περισσότερο Βασκικό».
Ανάμεσά στους Βάσκους, όμως, βρίσκονται και αρκετοί ταλαντούχοι ξένοι μεταξύ άλλων ο Πορτογάλος Αντρέ Σίλβα, ο Ιάπωνας Τακεφούσα Κούμπο, ο Σκωτσέζος Κίραν Τίρνι ή ο Ρώσος Αρσέν Ζχαριάν. Πρόκειται, δηλαδή, για μία μίξη γηγενών, ξένων αλλά και παιχτών που απλά είναι Ισπανοί, όπως ο επιθετικός Κάρλος Φερνάντεζ που γεννήθηκε λίγο έξω από την Σεβίλλη, στην Ανδαλουσία.
Στο σήμερα
Με αυτόν τον τρόπο, επομένως, η Ρεάλ Σοσιεδάδ, προοδεύει με διαφορετική μέθοδο από την αντίπαλό της Μπιλμπάο, η οποία εξακολουθεί να εφαρμόζει την πολιτική των Βάσκων. Αλλά, προοδεύει σε τέτοιο βαθμό, ώστε στην πρώτη της εμφάνιση στο Τσάμπιονς Λίγκ, μετά από μία δεκαετία, να έχει εξασφαλίσει απ;o τους 4 πρώτους αγώνες την πρόκρισή της στους 16 της διοργάνωσης και να μάχεται για την πρώτη θέση του ομίλου με την Ίντερ.
Φυσικά, προηγήθηκε μία σταθερή παρουσία στο Europa League και μέσω της σταδιακής βελτίωσης κατάφερε μέσω του εγχώριου πρωταθλήματος να κερδίσει μία θέση στο τρέχον Champions League. Αυτή η σταδιακή πρόοδος αποτυπώνεται γλαφυρά στα λόγια του αθλητικού διευθυντή της Σοσιεδάδ, Ρομπέρτο Ολάμπε, ο οποίος στο ESPN ανέφερε: «Είμαι της άποψης ότι οι ομάδες χτίζονται και μεγαλώνουν όχι μόνο υπογράφοντας παίκτες κάθε χρόνο αλλά και χτίζοντας χρόνο με τον χρόνο. Γίνονται καλύτεροι έχοντας υπομονή, δίνοντας χρόνο στους νέους να εξελιχθούν, δίνοντάς τους χρόνο να εξελιχθούν μαζί, αλλά και δίπλα στον Imanol».
Δεν γνωρίζουμε πού θα φτάσει ή τί ενδεχομένως μπορεί να καταφέρει. Αλλά, σίγουρα για μία ομάδα με τόσο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που εδράζει σε μία πόλη περίπου 190 χιλιάδων κατοίκων, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί το τί έχει καταφέρει και το πού βρίσκεται τώρα. Και ναι, η Ρεάλ Σοσιεδάδ έχει κάθε λόγο να ονειρεύεται να πηγαίνει όλο και ψηλότερα.
Θάνος Μαυρίδης
