«Πράσινο φως» του Ευρωκοινοβουλίου για την τεχνητή νοημοσύνη

Tο ευρωπαϊκό σχέδιο για την κανονιστική ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης πέρασε σήμερα ένα κρίσιμο σταθμό παίρνοντας ένα πρώτο πράσινο φως από τους ευρωβουλευτές, οι οποίοι ζήτησαν να επιβληθούν νέες απαγορεύσεις, καθώς και να ληφθεί καλύτερα υπόψη το φαινόμενο ChatGPT.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να είναι η πρώτη στον κόσμο που θα αποκτήσει ένα πλήρες νομικό πλαίσιο για να περιορίσει τις παρεκτροπές της τεχνητής νοημοσύνης, διασφαλίζοντας παράλληλα την καινοτομία.

Οι Βρυξέλλες πρότειναν πριν από δύο χρόνια ένα φιλόδοξο σχέδιο κανονιστικής ρύθμισης, όμως η εξέτασή του παρατείνεται, καθώς έχει καθυστερήσει τους τελευταίους μήνες από αντιπαραθέσεις σχετικά με τους ενδεχόμενους κινδύνους από την αναγεννητική τεχνητή νοημοσύνη (generative artificial intelligence).

Τα κράτη μέλη της ΕΕ καθόρισαν τη θέση τους μόλις στα τέλη του 2022, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Οι ευρωβουλευτές επικύρωσαν τη δική τους στη διάρκεια ψηφοφρίας σε επίπεδο επιτροπής σήμερα το πρωί στο Στρασβούργο. Θα πρέπει να επικυρωθεί τον Ιούνιο από την ολομέλεια. Στη συνέχεια θα αρχίσει μια δύσκολη διαπραγμάτευση μεταξύ των διαφόρων θεσμών.

«Λάβαμε περισσότερες από 3.000 τροπολογίες. Αρκεί να ανάψει κανείς την τηλεόραση, κάθε μέρα διαπιστώνουμε τη σημασία αυτού του φακέλου για τους πολίτες», δήλωσε ο Ντράγκος Τουντοράκε, συνεισηγητής του σχεδίου.

«Η Ευρώπη θέλει μια δεοντολογική προσέγγιση, βασισμένη στον άνθρωπο», συνόψισε ο επίσης συνεισηγητής Μπράντο Μπενιφέι.

Μεγάλης τεχνικής πολυπλοκότητας, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γοητεύουν όσο και προκαλούν ανησυχίες.

Αν και μπορούν να σώσουν ζωές, καθώς επιτρέπουν ένα άλμα προς τα εμπρός στις ιατρικές διαγνώσεις, τα εκμεταλλεύονται επίσης αυταρχικά καθεστώτα για να παρακολουθούν μαζικά πολίτες.

Το ευρύ κοινό ανακάλυψε τις τεράστιες δυνατότητές τους στο τέλος της περασμένης χρονιάς, με την εμφάνιση του ChatGPT της εταιρείας OpenAI της Καλιφόρνιας, το οποίο μπορεί να συντάσσει πρωτότυπες πραγματείες, ποιήματα ή μεταφράσεις μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα.

Όμως η διανομή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ψεύτικων εικόνων που μοιάζουν αληθινές και έχουν δημιουργηθεί από εφαρμογές όπως η Midjourney, κρούει τον κώδωνα για τους κινδύνους χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

Επιστήμονες έχουν ζητήσει μάλιστα ένα μορατόριουμ στην ανάπτυξη των πιο ισχυρών συστημάτων, ώστε να πλαισιωθούν καλύτερα νομοθετικά.

Η θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επιβεβαιώνει σε χοντρές γραμμές την προσέγγιση της Κομισιόν. Το κείμενο είναι εμπνευσμένο από υφιστάμενες κανονιστικές ρυθμίσεις για την ασφάλεια προϊόντων και θα επιβάλλει ελέγχους που θα βασίζονται κατ’ αρχάς στις επιχειρήσεις.

Ο άνθρωπος οφείλει να διατηρήσει τον έλεγχο

Η καρδιά του σχεδίου είναι ένας κατάλογος από κανονισμούς, οι οποίοι επιβάλλονται μόνο στις εφαρμογές οι οποίες θεωρούνται «υψηλού κινδύνου» από τις ίδιες τις επιχειρήσεις με βάση τα κριτήρια του νομοθέτη. Για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτό αφορά όλα τα συστήματα που χρησιμοποιούνται σε ευαίσθητους τομείς, όπως οι κρίσιμης σημασίας υποδομές, η εκπαίδευση, οι ανθρώπινοι πόροι, η διατήρηση της τάξης ή η διαχείριση της μετανάστευσης…

Μεταξύ των υποχρεώσεων είναι να προβλεφθεί ένας ανθρώπινος έλεγχος στη μηχανή, να υπάρχει τεχνική τεκμηρίωση, να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα διαχείρισης του κινδύνου.

Ο σεβασμός των υποχρεώσεων αυτών θα ελέγχεται από τις εποπτικές αρχές που θα ορίσει κάθε χώρα μέλος.

Οι ευρωβουλευτές θέλουν να περιορίσουν τις υποχρεώσεις μόνο στα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελέσουν απειλή για την ασφάλεια, την υγεία ή τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει εξάλλου να λάβει καλύτερα υπόψη την αναγεννητική τεχνητή νοημοσύνη τύπου ChatGPT, απαιτώντας ένα ειδικό καθεστώς υποχρεώσεων που αναπαράγει ουσιαστικά αυτές οι οποίες προβλέπονται για τα συστήματα υψηλού κινδύνου.

Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν επίσης να υποχρεώσουν τους παρόχους να εγκαταστήσουν προστασίες εναντίον παράνομων περιεχομένων και να αποκαλύπτουν τα δεδομένα (επιστημονικά κείμενα, μουσικές, φωτογραφίες κλπ.) που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα και χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των αλγορίθμων τους.

Η πρόταση της Κομισιόν, που παρουσιάσθηκε τον Απρίλιο 2021 προβλέπει ήδη μια πλαισίωση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους. Θα τα υποχρεώσει να ενημερώνουν τον χρήστη πως έχει να κάνει με μια μηχανή και θα αναγκάσει τις εφαρμογές, που δημιουργούν εικόνες, να διευκρινίζουν πως αυτές έχουν δημιουργηθεί τεχνητά.

Οι απαγορεύσεις θα είναι σπάνιες. Θα αφορούν τις εφαρμογές που είναι αντίθετες στις ευρωπαϊκές αξίες, όπως τα συστήματα μαζικής επιτήρησης που χρησιμοποιούνται στην Κίνα.

Οι ευρωβουλευτές θέλουν να προσθέσουν σ’ αυτές την απαγόρευση συστημάτων αναγνώρισης συναισθημάτων και να καταργήσουν τις εξαιρέσεις που επιτρέπουν τη βιομετρική ταυτοποίηση εξ αποστάσεως ανθρώπων σε δημόσιους χώρους από τις δυνάμεις της τάξης.

Θέλουν επίσης να απαγορεύσουν τη μαζική συγκομιδή φωτογραφιών από το Ίντερνετ για την εκπαίδευση των αλγορίθμων χωρίς τη συμφωνία των ενδιαφερόμενων προσώπων.