Πότε θα σταματήσει η γυναίκα να πληρώνεται λιγότερο από τον άντρα;

Άρθρο του Δομήνικου Χρυσίδη και της Χριστίνας Ευθυμιάτου*

Οι γυναίκες ανά τον κόσμο ακόμα αγωνίζονται για τα βασικά τους δικαιώματα, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, το δικαίωμα στη μόρφωση, στην ιδιοκτησία, όπως π.χ. στο Αφγανιστάν, και όχι μόνο. Στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η πορεία προς την ισότητα των φύλων έχει ακόμη πολύ δρόμο και στην Ευρώπη: οι άνδρες εξακολουθούν να παίρνουν την πλειονότητα των αποφάσεων σε πολιτικό επίπεδο (1), με την Ελλάδα να βρίσκεται με τα χαμηλότερα ποσοστά εκπροσώπησης γυναικών σε Ευρωβουλή, Κοινοβούλιο, Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια. Επίσης, τα ποσοστά συμμετοχής στην ενεργό εργασία είναι κατά 11,3% μεγαλύτερα στους άντρες από τις γυναίκες (2). Μόλις το 9% στα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών στην Ελλάδα (3) είναι γυναίκες και εξίσου δύσκολος είναι ο δρόμος των γυναικών προς τις ηγετικές θέσεις διοίκησης, στην ανώτατη εκπαίδευση και σε άλλες θέσεις του δημοσίου τομέα. Αντίστοιχη υστέρηση καταγράφεται στην πρόσβαση επιχειρήσεων γυναικών σε ευρωπαϊκές και εθνικές χρηματοδοτήσεις. Οι γυναίκες εξακολουθούν, τέλος, να αμείβονται,  ως εργαζόμενες, λιγότερο από τους άνδρες. Αναλογικά οι άντρες σε επίπεδο ΕΕ έχουν σήμερα μισθό περίπου 13% μεγαλύτερο απ’ αυτό των γυναικών.

Η προσπάθεια για την καταπολέμηση της μισθολογικής διαφοροποίησης μεταξύ γυναικών και ανδρών για την ίδια εργασία μπαίνει πλέον στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Θεσμών στις Βρυξέλλες. Η πρόταση Οδηγίας που προαναφέραμε καλύπτει δύο μεγάλα κενά^[1]. Το πρώτο έχει να κάνει με την απαγόρευση του μισθολογικού απορρήτου, που σημαίνει ότι η/ο εργαζόμενη/ος θα μπορεί να έχει στη διάθεση του τα επίπεδα αμοιβής ανά φύλο στην εταιρεία που εργάζεται, όποτε το ζητήσει. Εάν οι αμοιβές μεταξύ γυναικών και ανδρών έχουν διαφορά πάνω από  2,5%, τότε θα πρέπει να διερευνηθεί γιατί αυτό συμβαίνει και να ληφθούν διορθωτικά μέτρα. Το δεύτερο είναι ένα ισχυρό νομικό μέσο: Στην περίπτωση που η/ο εργαζόμενη/ος θεωρεί ότι η εταιρεία της/του δεν εφαρμόζει πρακτικές ίσων αμοιβών, θα μπορεί να απευθυνθεί στο δικαστήριο, όπου η/ο εργοδότης θα υποχρεώνεται να αποδείξει ότι δεν υπάρχει διάκριση.

Η πρόταση μέτρων του Ευρωκοινοβουλίου πηγαίνει πολύ παραπέρα από την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόταση Οδηγίας: ενώ η Επιτροπή εισηγήθηκε μέτρα που θα ληφθούν σε μεγάλες εταιρείες των 250 υπαλλήλων και άνω, το ψήφισμα του Κοινοβουλίου θέτει τον πήχη ψηλότερα και κατεβάζει το όριο ώστε να περιλαμβάνονται εταιρείες των 50 υπαλλήλων και άνω, το οποίο σημαίνει ότι αν τελικά περάσει το μέτρο θα καλύπτει το 60% του συνόλου των εργαζομένων στην ΕΕ. Το Ευρωκοινοβούλιο επίσης προτείνει λήψη μέτρων όταν οι μισθολογικές διαφορές είναι ίσες ή μεγαλύτερες του 2,5%, έναντι του 5% που είχε προτείνει η Επιτροπή. Τέλος, προτείνεται ένα ειδικό σήμα για εταιρείες που αμείβουν το ίδιο γυναίκες και άνδρες, ως επιβράβευση και αναγνώριση.

Μετά την υπερψήφιση με 403 ψήφους υπέρ, 166  κατά και 58 αποχές από το Ευρωκοινοβούλιο θα αρχίσουν επίσημα οι διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις της ΕΕ για την περαιτέρω επεξεργασία της μελλοντικής Οδηγίας. Όλες/οι οι Πράσινες/οι και Σοσιαλδημοκράτες Ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ, ενώ διχασμένο ήταν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Μπορεί κανένας από τη Νέα Δημοκρατία να μην τόλμησε να ψηφίσει κατά, όμως πολλοί συνεργάτες τους από την ίδια πολιτική οικογένεια ψήφισαν κατά, συμπεριλαμβανομένων και γυναικών! Διχασμένος και ο χώρος της Αριστεράς, οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ, οι του ΚΚΕ κατά!

Η πρόταση αυτή είναι μια μεγάλη ελπίδα σε χρόνους δύσκολους, που η βία κατά των γυναικών εξαπλώνεται, αλλάζει μορφές και εντατικοποιείται. Σε μια περίοδο που ο πόλεμος είναι δίπλα μας, και που πάλι δυστυχώς οι γυναίκες θα περάσουν τα πιο δύσκολα. Θα περιμένουμε σαφώς να δούμε τις εξελίξεις των διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη, όμως ένα είναι το σίγουρο διαβάζοντας τη λίστα των συντηρητικών (μεταξύ άλλων) Ευρωβουλευτών που ψήφισαν κατά, η Ευρώπη, αν και γηραιά ήπειρος, έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Δεν το λένε μόνο τα στατιστικά, το βλέπουμε και το ακούμε γύρω μας. Ας έχουμε τα μάτια, τα αυτιά μας και τα πολιτικά μας αισθητήρια για δικαιοσύνη και ισότητα ανοιχτά!

* Ο Δομήνικος Κ. Χρυσίδης είναι Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ και Οργ. Γραμματέας του Μεσογειακού Δικτύου των Ευρωπαίων Πράσινων. Η Χριστίνα Ευθυμιάτου είναι εκπρόσωπος των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ στο Μεσογειακό Δίκτυο των Ευρωπαίων Πράσινων και μέλος του Συντονιστικού του Ελληνικού Φεμινιστικού Δικτύου για την Απεργία της 8^ης Μάρτη.

1) Στοιχεία από το European Institute for Gender Equality https://eige.europa.eu/publications/statistical-brief-gender-balance-politics-2020

2) Στοιχεία από Eurostat https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Employment_-_annual_statistics#More_employed_women_over_time

3) Στοιχεία από Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών https://www.aueb.gr/el/opanews/teleytaia-i-ellada-metaxy-ton-horon-tis-ee-se-themata-isotitas-ton-fylon

4) Στοιχεία European Parliament https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20220401IPR26532/gender-pay-gap-parliament-backs-binding-pay-transparency-measures