Πώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει την πρώτη περίοδο μικρών κοριτσιών

Νέα έρευνα δείχνει ότι τα κορίτσια στις ΗΠΑ έχουν την πρώτη τους περίοδο νωρίτερα. Η έκθεση στον τοξικό αέρα ευθύνεται εν μέρει.

Για αρκετές δεκαετίες, οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ανησυχούν όλο και περισσότερο από τα σημάδια ότι τα κορίτσια μπαίνουν στην εφηβεία σε πολύ μικρότερη ηλικία σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές.

Όταν τα κορίτσια βιώνουν την πρώτη τους περίοδο, κάτι που οι επιστήμονες ονομάζουν ηλικία εμμηναρχής, μέχρι την έναρξη της ανάπτυξης του μαστού, αυτές οι αλλαγές που σηματοδοτούν την έναρξη της εφηβείας φαίνεται να λαμβάνουν χώρα σταδιακά νωρίτερα.

Σύμφωνα με το BBC, τα κορίτσια στην Αμερική σήμερα υπολογίζεται ότι ξεκινούν την έμμηνο ρύση έως και τέσσερα χρόνια νωρίτερα σε σύγκριση με τα κορίτσια που ζούσαν πριν από έναν αιώνα. Τον Μάιο, νέα δεδομένα έδειξαν ότι ενώ τα κορίτσια που γεννήθηκαν μεταξύ 1950 και 1969 άρχισαν συνήθως να έχουν έμμηνο ρύση στα 12,5 χρόνια, αυτό μειώθηκε κατά μέσο όρο στα 11,9 χρόνια για τη γενιά που γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Παγκόσμια ανησυχία

Η ίδια τάση έχει επίσης σημειωθεί σε όλο τον κόσμο. Νοτιοκορεάτες επιστήμονες περιέγραψαν με ανησυχία πώς ο αριθμός των κοριτσιών που εμφανίζουν σημάδια πρόωρης εφηβείας – είτε ανάπτυξη μαστού είτε έμμηνο ρύση πριν από την ηλικία των οκτώ ετών – αυξήθηκε 16 φορές μεταξύ 2008 και 2020.

«Βλέπουμε επίσης ότι αυτές οι μειvμ;eνες ηλικίες στην εφηβεία είναι ακόμη πιο έντονες σε ομάδες χαμηλότερης κοινωνικοοικονομικής θέσης και σε ομάδες εθνοτικών μειονοτήτων», λέει η Audrey Gaskins, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα των ΗΠΑ. «Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις για τη μακροπρόθεσμη υγεία».

Ερευνητές όπως ο Gaskins ανησυχούν κυρίως ότι η έναρξη της εφηβείας νωρίτερα μπορεί να προκαλέσει μια σειρά γεγονότων που έχουν εκτεταμένες συνέπειες αργότερα στην ενήλικη ζωή. Τα αναδυόμενα δεδομένα υποδηλώνουν ότι όχι μόνο μπορεί να περιορίσει το παράθυρο γονιμότητας, ιδιαίτερα εάν αυτές οι γυναίκες μπουν νωρίτερα στην εμμηνόπαυση, αλλά να συντομεύσει τη ζωή τους. Η πρώιμη εφηβεία έχει συσχετιστεί επανειλημμένα με υψηλότερο κίνδυνο ασθενειών που κυμαίνονται από καρκίνους του μαστού και των ωοθηκών, μεταβολικά σύνδρομα όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου 2 και καρδιαγγειακές παθήσεις.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να προσπαθούν να καταλάβουν γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά η Brenda Eskenazi, καθηγήτρια δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, λέει ότι μια θεωρία προτείνει ότι εάν τα κύτταρα του σώματος εκτεθούν σε κυκλοφορούντα επίπεδα σεξουαλικών ορμονών όπως τα οιστρογόνα για μεγαλύτερη χρονική περίοδο, αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης όγκου, επειδή αυτές οι ορμόνες διεγείρουν την κυτταρική ανάπτυξη.

«Υπάρχουν ορισμένες θεωρίες ότι το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έκθεσης σε ορμόνες αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνους της αναπαραγωγής», λέει.

Έπειτα υπάρχουν οι πιθανές κοινωνικές συνέπειες. Η Εσκενάζι επισημαίνει ότι τα κορίτσια που μπαίνουν στην εφηβεία νωρίτερα είναι επίσης πιο πιθανό να γίνουν σεξουαλικά ενεργά νωρίτερα. «Υπάρχει μια τρομακτική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν έχουμε την τάση οι αμβλώσεις να γίνονται παράνομες και η αντισύλληψη να μην είναι διαθέσιμη», λέει. «Θα οδηγήσει σε περισσότερες ανεπιθύμητες εφηβικές εγκυμοσύνες, έτσι ώστε η συρροή παραγόντων να είναι πολύ τρομακτική».

Γιατί όμως η ανάπτυξη του παιδιού επιταχύνεται με αυτόν τον τρόπο;

Από την παχυσαρκία στην ατμοσφαιρική ρύπανση

Η έναρξη της εφηβείας υπαγορεύεται από δύο ευρείας εμβέλειας δίκτυα επικοινωνίας στο σώμα, γνωστά ως άξονες υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) και υποθαλάμου-υπόφυσης-γοναδικού (HPG). Συνδέουν μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος, η οποία ρυθμίζει διάφορες βασικές σωματικές λειτουργίες από την πείνα έως τον έλεγχο της θερμοκρασίας, με διαφορετικούς αδένες που εκκρίνουν ορμόνες.

Ο Gaskins λέει ότι μέχρι πριν από 10 έως 20 χρόνια, οι επιστήμονες υπέθεταν ότι η μόνη αιτία της πρόωρης εφηβείας ήταν η παιδική παχυσαρκία, με τις πρωτεΐνες που παράγονται από τα λιποκύτταρα που ονομάζονται αδιποκίνες να παίζουν ρόλο στη διέγερση των αξόνων HPA και HPG.

Αντίθετα, μια σειρά από μελέτες τα τελευταία τρία χρόνια έχουν επισημάνει μια άλλη, πιο εκπληκτική αιτία - την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Μεγάλο μέρος αυτής της έρευνας έχει γίνει από επιστήμονες στη Νότια Κορέα, με τη Σεούλ, το Μπουσάν και το Ίντσεον να κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων 100 πιο μολυσμένων πόλεων του κόσμου σύμφωνα με τον δείκτη IQAir. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη ανασκόπηση από το Πανεπιστήμιο Ewha Womens στη Σεούλ εντόπισε μια επαναλαμβανόμενη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε διάφορους ρύπους και της πρώιμης έναρξης της εφηβείας.

Μερικοί από τους κύριους ένοχους φαίνεται να είναι τα τοξικά αέρια όπως το διοξείδιο του θείου, το διοξείδιο του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και το όζον, τα οποία απελευθερώνονται στον αέρα είτε μέσω των εκπομπών των οχημάτων είτε μέσω των αποβλήτων που παράγονται από εργοστάσια παραγωγής. Το 2022, μια μελέτη από επιστήμονες στην Πολωνία, μια χώρα γνωστή για την κακή ποιότητα του αέρα λόγω της επικράτησης των εργοστασίων καύσης άνθρακα, εξέτασε δεδομένα από 1.257 γυναίκες και βρήκε μια σχέση μεταξύ της μεγαλύτερης έκθεσης σε αέρια αζώτου και της εμμήνου ρύσεως που εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 11.

Ίσως μια ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία είναι τα λεπτά σωματίδια (PM), σωματίδια που είναι πολύ μικρά για να τα δούμε, αλλά απελευθερώνονται στον αέρα από πηγές που κυμαίνονται από εργοτάξια έως πυρκαγιές, εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κινητήρες οχημάτων και ακόμη και σκονισμένους, μη ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Τον Οκτώβριο του 2023, ο Gaskins και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι τα κορίτσια των ΗΠΑ που εκτέθηκαν σε υψηλές ποσότητες PM2,5 – που ορίζονται ως σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μm – και PM10, τόσο στη μήτρα της μητέρας τους όσο και κατά την παιδική τους ηλικία, είναι πιο πιθανό να έχουν πρώτη περίοδο σε μικρότερη ηλικία.

Μελέτες που χρησιμοποιούν μείγματα σωματιδίων που βρέθηκαν σε δείγματα αέρα εσωτερικού χώρου, έδειξαν ότι οι χημικές ουσίες που περιέχονται σε αυτά τα λεπτά σωματίδια είναι ικανές να αλληλοεπιδρούν με τους υποδοχείς για διάφορες ορμόνες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη - ιδιαίτερα τα ανδρογόνα και τα οιστρογόνα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια αλυσιδωτή αντίδραση που οδηγεί στην έναρξη της εφηβείας.

Ταυτόχρονα, είναι πιθανό να υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί παράγοντες που εμπλέκονται στην πρόωρη εφηβεία. Ο Gaskins προτείνει ότι τα αναδυόμενα στοιχεία που σχετίζονται με τα PM2,5 και άλλους ρύπους είναι μόνο ένα παράδειγμα του πώς οι επιβλαβείς περιβαλλοντικές χημικές ουσίες μπορούν να διεισδύσουν στο σώμα, διεγείροντας εκτεταμένες ορμονικές αλλαγές.

Σε γενικό πλαίσιο υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν γνωρίζουμε για τη σύνθετη σύνδεση μεταξύ του μεταβαλλόμενου κόσμου μας και του τρόπου με τον οποίο αυτές οι διακυμάνσεις επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού, με τον ρόλο παραγόντων όπως τα μικροπλαστικά και ακόμη και η κλιματική αλλαγή να είναι πολύ άγνωστος.