Πόλεμος στην Ουκρανία: Αυτοί είναι οι τελικοί όροι των ΗΠΑ - Η αντιπρόταση από ΕΕ και Κίεβο

Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι απέρριψαν αυτή την εβδομάδα ορισμένες αμερικανικές προτάσεις για τον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, καταθέτοντας αντιπροτάσεις σε θέματα που κυμαίνονται από το εδαφικό μέχρι τις κυρώσεις, σύμφωνα με τα κείμενα των προτάσεων που έχει στα χέρια του το Reuters.

Τα πακέτα προτάσεων από τις συναντήσεις μεταξύ Αμερικανών, Ευρωπαίων και Ουκρανών αξιωματούχων στο Παρίσι στις 17 Απριλίου και στο Λονδίνο στις 23 Απριλίου αποκαλύπτουν τις εσωτερικές διεργασίες μιας διπλωματικής προσπάθειας που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επιδιώκει μια γρήγορη λήξη του πολέμου.

Οι βασικές διαφορές μεταξύ των δύο εγγράφων αφορούν τη σειρά επίλυσης ζητημάτων για τα εδάφη, την άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, τις εγγυήσεις ασφαλείας και το μέγεθος του ουκρανικού στρατού.

Αν και κάποιες από τις διαφορές έχουν ήδη επισημανθεί από πηγές που παρακολουθούν τις διαπραγματεύσεις, τα έγγραφα που είδε το Reuters αποκαλύπτουν για πρώτη φορά τις διαφωνίες με λεπτομέρεια και σαφήνεια.

Τα δύο έγγραφα που βρίσκονται στο γραφείο του Τραμπ

Το πρώτο έγγραφο αντικατοπτρίζει τις προτάσεις που παρουσίασε ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, στους Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Παρίσι και οι οποίες στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στους Ουκρανούς, σύμφωνα με πηγές κοντά στις συνομιλίες. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, χαρακτήρισε τις προτάσεις ως ένα «ευρύ πλαίσιο» για την αναγνώριση των διαφορών μεταξύ των πλευρών.

Το δεύτερο έγγραφο προέκυψε μία εβδομάδα αργότερα από συζητήσεις μεταξύ Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων στο Λονδίνο και παραδόθηκε στην αμερικανική πλευρά, ανέφεραν οι ίδιες πηγές.

Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε την Πέμπτη ότι πιστεύει πως ένα έγγραφο με προτάσεις, που προέκυψε από τις συνομιλίες της Τετάρτης στο Λονδίνο, βρίσκεται πλέον στο γραφείο του Τραμπ.

Πρόκειται για την πιο συντονισμένη διπλωματική προσπάθεια για τον τερματισμό των συγκρούσεων από τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής, τον Φεβρουάριο του 2022. Σήμερα, οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν περίπου το ένα πέμπτο της Ουκρανίας.

Οι όροι των ΗΠΑ

Σε ό,τι αφορά το έδαφος, οι προτάσεις του Γουίτκοφ απαιτούν την επίσημη (de jure) αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ρωσικού ελέγχου στην Κριμαία, τη χερσόνησο που η Μόσχα κατέλαβε και προσάρτησε το 2014, καθώς και την ανεπίσημη (de facto) αποδοχή της κυριαρχίας της Ρωσίας σε περιοχές της νότιας και ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχει σήμερα.

Αντιθέτως, το ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο προτείνει η συζήτηση για τα εδαφικά ζητήματα να μετατεθεί για μετά τη σύναψη της εκεχειρίας, χωρίς καμία αναφορά σε αναγνώριση ρωσικού ελέγχου σε ουκρανικά εδάφη.

Σε σχέση με τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας, το έγγραφο του Γουίτκοφ αναφέρει ότι η Ουκρανία θα έχει «ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας» με κράτη-εταίρους της Ευρώπης και άλλες φιλικές χώρες να λειτουργούν ως εγγυητές. Δεν παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά ξεκαθαρίζει ότι το Κίεβο δεν θα επιδιώξει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.

Η αντιπρόταση Ουκρανίας και ΕΕ

Το αντίπαλο έγγραφο είναι πιο αναλυτικό: δεν προβλέπει περιορισμούς στο μέγεθος των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων ούτε στους συμμάχους της Ουκρανίας να σταθμεύουν στρατεύματα στο έδαφός της, κάτι που πιθανότατα θα προκαλέσει την αντίδραση της Μόσχας.

Προβλέπει επίσης ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο, περιλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών, στη βάση μιας «συμφωνίας τύπου Άρθρου 5», αναφορά στη ρήτρα συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τα οικονομικά μέτρα, οι προτάσεις του Γουίτκοφ προβλέπουν την άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, ως μέρος της υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας.

Οι ευρωπαϊκές και ουκρανικές αντιπροτάσεις προβλέπουν «σταδιακή χαλάρωση των κυρώσεων μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης», με τη δυνατότητα επαναφοράς τους σε περίπτωση παραβίασης των όρων της συμφωνίας από τη Ρωσία.

Προτείνεται επίσης η Ουκρανία να λάβει οικονομική αποζημίωση για τις ζημιές του πολέμου, μέσω ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό που έχουν παγώσει. Το κείμενο του Γουίτκοφ απλώς αναφέρει ότι η Ουκρανία θα αποζημιωθεί οικονομικά, χωρίς να διευκρινίζεται από πού θα προέλθουν τα χρήματα.

Συνολικά οι προτάσεις ΗΠΑ και Ουκρανίας, ΕΕ

- Μόνιμη κατάπαυση του πυρός
- Άμεση έναρξη τεχνικών διαπραγματεύσεων για την εφαρμογή της συμφωνίας
- Παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφάλειας στην Ουκρανία
- Οι εγγυητές θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών κρατών και μη ευρωπαϊκών κρατών που θα εκδηλώσουν την πρόθεσή τους να συμμετάσχουν
- Η Ουκρανία δεν θα επιδιώξει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ
- Η Ουκρανία μπορεί να επιδιώξει την ένταξή της στην ΕΕ
- Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν de jure τον έλεγχο της Κριμαίας από τη Ρωσία
- Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν de facto τον έλεγχο του Λουγκάνσκ από τη Ρωσία
- Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν de facto τα εδάφη της Ζαπορίζια, του Ντόνετσκ και της Χερσώνας που ελέγχονται από τη Ρωσία
- Η Ουκρανία ανακτά εδάφη στην περιφέρεια του Χάρκοβο
- Η Ουκρανία ανακτά - μέσω των ΗΠΑ - τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, με διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο πλευρές, καθώς και του φράγματος της Καχόβκα
- Η Ουκρανία απολαμβάνει ανεμπόδιστη διέλευση στον ποταμό Δνείπερο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπουρν
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία θα εφαρμόσουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
- Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και θα αποζημιωθεί οικονομικά
- Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας που επιβλήθηκαν λόγω της σύγκρουσης από το 2014 θα αρθεί
- Οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στον τομέα της ενέργειας και σε άλλους βιομηχανικούς τομείς

Αντιπροτάσεις:

- Δέσμευση για πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός στον αέρα, στη ξηρά και στη θάλασσα
- Άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών για την τεχνική εφαρμογή, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό θα γίνει παράλληλα με την προετοιμασία της ατζέντας και των λεπτομερειών για μια πλήρη ειρηνευτική συμφωνία
- Παρακολούθηση της εφαρμογής της κατάπαυσης του πυρός, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και με την υποστήριξη τρίτων χωρών.
- Η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει άνευ όρων όλα τα απελαθέντα και παράνομα εκτοπισμένα ουκρανικά παιδιά
- Ανταλλαγή όλων των αιχμαλώτων πολέμου
- Η Ρωσία πρέπει να απελευθερώσει όλους τους αμάχους κρατούμενους
- Η Ουκρανία λαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας, μεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ, ενώ δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των συμμάχων σχετικά με την ένταξη στη ΝΑΤΟ
- Κανένα περιοριστικό μέτρο κατά των ουκρανικών αμυντικών δυνάμεων
- Τα κράτη εγγυητές θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών και μη ευρωπαϊκών χωρών που θα εκδηλώσουν την πρόθεσή τους. Δεν θα επιβληθούν περιορισμοί στην παρουσία, τα όπλα και τις επιχειρήσεις φιλικών ξένων δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας
- Η Ουκρανία θα επιδιώξει την ένταξή της στην ΕΕ
- Τα εδαφικά ζητήματα θα συζητηθούν και θα επιλυθούν μετά από πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός
- Οι εδαφικές διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν με βάση τη γραμμή ελέγχου
- Η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθώς και του φράγματος Καχόβκα
- Η Ουκρανία απολαμβάνει ανεμπόδιστη διέλευση στον ποταμό Δνείπερο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπούρν
- Οι ΗΠΑ και η Ουκρανία εφαρμόζουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
- Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και θα αποζημιωθεί οικονομικά, μεταξύ άλλων μέσω των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που θα παραμείνουν δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημίες που της προκάλεσε
- Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από τις ΗΠΑ από το 2014 ενδέχεται να χαλαρώσουν σταδιακά μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και να επαναφερθούν σε περίπτωση παραβίασης της ειρηνευτικής συμφωνίας.