Ποιος είναι ο Φρίντριχ Μερτς - Από την άνοδο στην πτώση και στην άνοδο ξανά

Ο Φρίντριχ Μερτς, πρώην τραπεζίτης που δεν υπήρξε ποτέ υπουργός κάποιας κυβέρνησης, είναι πλέον σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας αφού η συντηρητική του συμμαχία CDU/CSU επικράτησε στις κρίσιμες ομοσπονδιακές εκλογές της Κυριακής 23/02.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας βασίστηκε αρκετά στην ακροδεξιά ρητορική η οποία αποδείχθηκε μια ιστορική και άκρως αμφιλεγόμενη καμπή, ακόμα κι αν επιμένει ότι δεν θα σπάσει ποτέ το «τείχος προστασίας» της Γερμανίας (brandmauer) και ουδέποτε θα δημιουργήσει κυβέρνηση συνασπισμού με το αντιμεταναστευτικό μέτωπο του Alternative für Deutschland.

Σημειώνεται μάλιστα ότι ποτέ στην ιστορία της Γερμανίας, κανένας αρχηγός της κυβέρνησης δεν είχε μεγαλύτερη αγάπη για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Μερτς έχει ταξιδέψει στις ΗΠΑ περισσότερες από 100 φορές, σύμφωνα με τα όσα έχει υποστηρίξει, ενώ θεωρεί τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν ως ένα από τα πρότυπά του. Μάλιστα, μια από τις αγαπημένες φράσεις του πολιτικού του «μέντορα» είναι αυτή που συνοψίζει τον αμερικανικού τύπου σκεπτικισμό του Γερμανού ηγέτη για κρατική παρέμβαση «The nine most terrifying words in the English language are: ‘I’m from the government, and I’m here to help».

Γεννημένος στο Sauerland, μια αγροτική, ορεινή περιοχή της Δυτικής Γερμανίας επηρεάστηκε από τη βαθιά ενσωματωμένη συντηρητική κουλτούρα της περιοχής. Γρήγορα εντάχθηκε στην κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση ενώ ήταν ακόμη στο γυμνάσιο. Αφού υπηρέτησε μια σύντομη θητεία στον στρατό, ο Μερτς πήγε στο πανεπιστήμιο στη Βόννη, τότε πρωτεύουσα της Δυτικής Γερμανίας, όπου σπούδασε νομικά.

Σχέσεις με τις ΗΠΑ

Έχοντας παρουσιάσει τον εαυτό του νωρίς στην προεκλογική εκστρατεία ως ισχυρός επιχειρηματίας που θα ήταν καλά εξοπλισμένος για να κάνει συμφωνίες πρόσωπο με πρόσωπο με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο Μερτς αναγκάστηκε να αλλάξει στάση μέσα σε λίγες ώρες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανέτρεψε την αφήγηση για τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο Μερτς δεν έκανε τίποτα για να κρύψει το σοκ του μετά τις δηλώσεις Τραμπ που κατηγορούσε την Ουκρανία για τον πόλεμο. Μάλιστα, χαρακτήρισε τη στάση του Τραμπ ως «μια κλασική αντιστροφή της αφήγησης θύτη-θύματος. Έτσι το παρουσιάζει ο Πούτιν εδώ και χρόνια και ειλικρινά είμαι κάπως σοκαρισμένος που ο Ντόναλντ Τραμπ το κάνει τώρα προφανώς δικό του», είπε, αναφερόμενος στον Τραμπ ως «θαυμαστή των αυταρχικών συστημάτων. Το μόνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε αν έχουμε μια διαφορετική ιδέα για τη… δημοκρατία… [είναι] να συνεννοηθούμε στην Ευρώπη όσο το δυνατόν γρηγορότερα»

Ωστόσο, η πρόκληση είναι τεράστια. Η εν μία νυκτί κατάρρευση των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Βερολίνου, η οποία αναφέρεται από τον Μερτς με καθόλου αβέβαιους όρους ως «εποχική αποκοπή», είναι πιθανό να γίνει το καθοριστικό σημείο της κυβέρνησής του.

Σίγουρα θα κυριαρχήσει ως ηγέτης της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, ο χειρισμός της κρίσης θα είναι καθοριστικός για τον τρόπο με τον οποίο η Γηραιά ήπειρος θα αντισταθεί σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Πόλεμος στην Ουκρανία

Το ζήτημα του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία απασχολεί εκατομμύρια Γερμανούς. Υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι η υποστήριξη του Κιέβου φέρνει την απειλή του πολέμου πιο κοντά στη Γερμανία – ένας ισχυρισμός που διατυπώνεται πιο έντονα από το «αριστερό-συντηρητικό» κίνημα Sahra Wagenknecht (BSW) – και εκείνων που πιστεύουν ότι το να μην το υποστηρίζουν και να δείχνουν αδυναμία στο πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ακόμη πιο επικίνδυνο.

Ο Μερτς ανήκει ξεκάθαρα στο δεύτερο στρατόπεδο. Μάλιστα, προειδοποίησε τον προκάτοχό του Όλαφ Σολτς να μην υιοθετήσει «μια πολιτική κατευνασμού» προς τη Ρωσία. Μάλιστα έσπευσε να επισκεφτεί το Κίεβο ακόμη και πριν από τον πολιτικό του αντίπαλο στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα στήριξης στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Σημειώνεται ότι, η Γερμανία αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή πολεμικού εξοπλισμού στην Ουκρανία και ο Μέρτς το υποστήριξε ένθερμα, λέγοντας ότι θα ήθελε να προχωρήσει ακόμη περισσότερο παρέχοντας στην Ουκρανία πυραύλους Κρουζ Taurus μεγάλου βεληνεκούς. Είναι επίσης πιθανό να στείλει γερμανικά στρατεύματα στην Ουκρανία ως μέρος μιας αποτρεπτικής ή ειρηνευτικής δύναμης, μια συζήτηση που ο Σολτς είχε χαρακτηρίσει ως «εντελώς πρόωρη».

Η πορεία προς την Καγκελαρία και οι σκόπελοι

Ο Μερτς σίγουρα δεν είχε φανταστεί την πολυπόθητη εκλογική του νίκη με αυτόν τον τρόπο. 

Μπήκε για πρώτη φορά στον πολιτικό στίβο το 1989 όταν εξελέγη ευρωβουλευτής, τη χρονιά που έπεσε το Τείχος του Βερολίνου. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1994, εξελέγη στη γερμανική Bundestag, όπου ανέπτυξε στενή σχέση με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον ισχυρό υποστηρικτή της CDU και την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπό την κηδεμονία του Σόιμπλε, ο Μερτς θεωρήθηκε πιθανή επιλογή για υποψήφιος καγκελάριος. Ωστόσο, η άνοδός του έληξε άδοξα το 2002, όταν έχασε από την πιο κεντρώα Άνγκελα Μέρκελ.

Καθώς δεν έβλεπε κανέναν ρόλο για τον εαυτό του στο CDU υπό τη Μέρκελ, ο Μερτς αποσύρθηκε και εν μέσω παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008 δημοσίευσε μια πρόταση για τις ελεύθερες αγορές με τίτλο «Τόλμησε για περισσότερο καπιταλισμό». Ένα χρόνο αργότερα άφησε την Bundestag για να εργαστεί ως δικηγόρος, ενώ ανέλαβε το τιμόνι του Atlantik-Brücke, ενός λόμπι που υποστηρίζει τους διατλαντικούς δεσμούς. Κατά τη θητεία του πίεσε για μια εμπορική συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ και σφυρηλάτησε στενότερες σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Ο Μερτς εργάστηκε για πάνω από μια δεκαετία στον ιδιωτικό τομέα, ενώ συμπεριλήφθη σε μια σειρά εταιρικών διοικητικών συμβουλίων, συμπεριλαμβανομένης μιας τετραετούς θητείας στην αμερικανική BlackRock.

Όταν η Μέρκελ παραιτήθηκε από την ηγεσία του CDU το 2018, ο Μερτς είδε την ευκαιρία να επιστρέψει στην πολιτική. Κατά την άποψή του, η κεντρώα πολιτική που ακολούθησε η Μέρκελ και η ανεκτικότητα που παρουσίαζε προς το προσφυγικό ζήτημα επέτρεψαν την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος AfD.

Έτσι, ξεκίνησε να αναιρεί μεγάλο μέρος της κληρονομιάς της Μέρκελ και είχε στόχο να τραβήξει απότομα το CDU προς τα δεξιά. Το 2022 εξελέγη πρόεδρος του κόμματος. «Είμαι βαθιά συγκινημένος», είπε ο Μερτς μετά την ψηφοφορία, ενώ δεν δίστασε να δακρύσει.