Πιστοποιητικό εμβολιασμού: Μία ψευδής υπόσχεση λύτρωσης δισεκατομμυρίων ευρώ

Την ώρα που η Κομισιόν εξακολουθεί να δέχεται καταιγιστικά πυρά από παντού για την τραγική έλλειψη εμβολίων για τον κορονοϊό με αποτέλεσμα να έχουν εμβολιαστεί πολύ λίγοι Ευρωπαίοι, η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε χθες το «πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό». Ένα «διαλειτουργικό» προϊόν πιστοποίησης της υγειονομικής κατάστασης των Ευρωπαίων, που θα καθορίζει ποιοι θα μπορούν να ταξιδεύουν και ποιοι όχι .

«Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για “διαβατήριο” σε ότι αφορά τα θέματα υγείας, λέει Γιοάν Ναμπά, καθηγητής Ιδιωτικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο του Μπορντό. «Ουδείς εθνικός ή ευρωπαϊκός κανονισμός αναγνωρίζει τον όρο" διαβατήριο εμβολίου" ή" διαβατήριο υγιείας"» τονίζει ο Γάλλος ειδικός μιλώντας στο διαδικτυακό περιοδικό The Conversation.

«Η συσχέτιση του όρου “διαβατήριο” με θέματα υγείας είναι απαράδεκτη», προσθέτει. «Αντί για διαβατήριο εμβολιασμού που θεωρείται υπερβολικά περιοριστικό, δεδομένου του χαμηλού επιπέδου εμβολιασμού στην Ευρώπη, οι Βρυξέλλες υιοθετούν λοιπόν ένα ψηφιακό «πράσινο πιστοποιητικό», το οποίο θα ισχύει για τις 27 χώρες της ΕΕ και θα παρέχει εγγυήσεις για την κατάσταση της υγείας του κατόχου της» γράφει η γαλλική ιστοσελίδα Franceinfo.

Στο «πιστοποιητικό υγείας» θα ληφθούν υπόψη τρία κριτήρια: Είτε θα πιστοποιεί ότι το άτομο έχει εμβολιαστεί σωστά, είτε θα αποδεικνύει ότι έχει κάνει πρόσφατα τεστ και ήταν αρνητικό ή θα βεβαιώνει ότι είναι άνοσο μετά τη μόλυνση. «Στόχος είναι να επιτρέψουμε σταδιακά στους Ευρωπαίους να μετακινούνται με ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στο εξωτερικό για επιχειρήσεις ή τουρισμό» τόνισε η φον ντερ Λάιεν.

H γερμανική ιστοσελίδα netzpolitik.org έχει διαφορετική άποψη: «Αν κοιτάξουμε την αποτυχία των ψηφιακών αρχών, της διοίκησης ή του εκπαιδευτικού συστήματος να ψηφιοποιηθούν, δεν μπορούμε ποτέ να περιμένουμε ένα ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού σε να είναι έτοιμο να εφαρμοστεί σε ολόκληρη την ΕΕ αυτό το καλοκαίρι, ίσως και καθόλου φέτος. Το ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού είναι συνεπώς μια ψευδή υπόσχεση λύτρωσης στην πανδημία , η οποία αποσκοπεί στην απόκρυψη της αποτυχίας, για παράδειγμα, στην προμήθεια και διανομή εμβολίων και στην καταπολέμηση του κορονοϊού» γράφει η γερμανική ιστοσελίδα ,που ειδικεύεται σε ευρωπαϊκά θέματα.

Πιστοποιητικό και όχι διαβατήριο

Το «πιστοποιητικό υγείας» θα τεθεί προς συζήτηση στην σύνοδο κορυφής της 25ης Μαρτίου και στη συνέχεια σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, πριν γίνει ένα νομικά δεσμευτικό εργαλείο. Μια διαδικασία που αναμένεται να κρατήσει τρεις μήνες. Μόλις εγκριθεί, τα κράτη μέλη θα πρέπει να το εφαρμόσουν. Επειδή δεν είναι σύσταση, αλλά νομοθετική πράξη που θα έχει τη μορφή κανονισμού ή οδηγίας.

Δεν θα είναι όμως διαβατήριο, ούτε θα καθιερώνει την υποχρέωση του εμβολιασμού. «Σε κάθε περίπτωση, δημιουργεί πολλά ερωτήματα και πολλές συζητήσεις» , όπως γράφει η γερμανική Tagesschau .

«Πολλοί ευρωβουλευτές προτιμούν να μιλούν για πιστοποιητικό υγείας, όπως η αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και στέλεχος των Γερμανών Ελευθέρων Δημοκρατών, Νίκολα Μπέερ. «Το πιστοποιητικό εμβολιασμού δεν πρέπει να οδηγήσει σε διαχωρισμό μεταξύ εμβολιασμένων και μη εμβολιασμένων ατόμων» τονίζει η Γερμανίδα ευρωβουλευτίνα. «Υπάρχει πρόβλημα απορρήτου και προσωπικών δεδομένων» λέει ο επίσης Γερμανός ευρωβουλευτής Πάτρικ Μπρέιερ. «Τέτοια ευαίσθητα ιατρικά δεδομένα δεν μπορούν να βρίσκονται σε ένα κεντρικό μητρώο εμβολιασμού, αλλά μόνο στα χέρια εκείνων που έχουν πληγεί. Είναι σημαντικό οι πληροφορίες να μην αποθηκεύονται πλέον από τις ιδιωτικές εταιρείες που μπορούν να τις ελέγχουν και να τις χρησιμοποιούν για άλλους σκοπούς", λέει ο Μπρέιερ.

Αν βέβαια το πιστοποιητικό εμβολιασμού θα προσφέρει περισσότερη ελευθερία στα ταξίδια , εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ θα συντονίσουν τους ταξιδιωτικούς κανόνες μεταξύ τους. «Είμαι δύσπιστος ότι τα κράτη μέλη μπορούν να συμφωνήσουν σε ενιαίους κανόνες», λέει ο Τιέμο Φέλκεν ,εκπρόσωπος για την ευρωπαική πολιτική υγείας στο γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. «Τα κράτη μέλη έχουν δείξει απροθυμία γι` αυτό» προσθέτει. «Αντίο, ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης» γράφει η γαλλική ιστοσελίδα Franceinfo. «Με την πανδημία Covid-19 τα σύνορα ανορθώνονται ακόμη και εντός της ζώνης Σένγκεν , στην οποία θεωρητικά είχαν σταματήσει οι έλεγχοι για τους υπηκόους των χωρών, που είχαν υπογράψει τη Συνθήκη» προσθέτει.

«Σαν να πιάνουν τον ταύρο από τα κέρατα»

Οσο και αν η φιλοδοξία είναι το πιστοποιητικό υγείας να τεθεί σε ισχύ έως το καλοκαίρι, υπάρχουν πολλές αμφιβολίες αν οι 27 θα έχουν δημιουργήσει ως τότε τις απαραίτητες υλικοτεχνικές και τεχνικές προϋποθέσεις .

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας διατηρεί επίσης σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το πιστοποιητικό εμβολιασμού της ΕΕ. «Είναι αβέβαιο πόσο καιρό θα διαρκέσει η ανοσία μετά από εμβολιασμό» λέει ο Περιφερειακός Διευθυντής της ΠΟΥ, Χανς Κλούγκε. «Ούτε το εμβόλιο μπορεί να αποτρέψει απαραίτητα τη μόλυνση άλλων ανθρώπων. Κατανοούμε ότι οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν την πολιτική πραγματικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες. Η εισαγωγή που ανακοινώθηκε για το καλοκαίρι είναι πιθανώς αναπόφευκτη» προσθέτει.

«Αν κοιτάξετε τη διαχείριση των εκστρατειών εμβολιασμού, έχω εύλογες αμφιβολίες εάν τα κράτη μέλη μπορούν να δημιουργήσουν αυτές τις προϋποθέσεις εντός τριών μηνών», λέει η ευρωβουλευτίνα των Πρασίνων, Γιούτα Πάουλους. Υπάρχουν άλλωστε ακόμη πολλές αναπάντητες ερωτήσεις .Επίσης, δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί κατηγορηματικά εάν ένα εμβολιασμένο άτομο δεν μεταδίδει τον ιό σε άλλους και πόσο διαρκεί η προστασία του.

«Είναι σαν να προσπαθούμε να πιάσουμε τον ταύρο από τα κέρατα για να δημιουργηθεί ένα έγκυρο ή διαλειτουργικό πιστοποιητικό οπουδήποτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με κοινά κριτήρια για τις 27 χώρες μέλη» γράφει η Franceinfo. Και όχι άδικα. Ηδη, από τις 2 Μαρτίου , το Βερολίνο ζητάει από τους Γάλλους κατοίκους της μεθοριακής περιοχής Μοζέλ να έχουν κάνει τεστ για κορονοϊό προκειμένου να εισέλθουν στη Γερμανία. Η Ελλάδα και το Ισραήλ συνήψαν στις αρχές Φεβρουαρίου τουριστική συμφωνία, με την οποία θα επιτρέπεται στους εμβολιασμένους πολίτες τους να ταξιδεύουν χωρίς περιορισμούς σε αυτές τις δύο χώρες, χάρη στο λεγόμενο "πράσινο διαβατήριο" .Το Ισραήλ, έχοντας βέβαια εμβολιάσει πάνω από τον μισό πληθυσμό με τουλάχιστον μία δόση ,έχει συνάψει ανάλογες συμφωνίες με την Κύπρο και διεξάγει σχετικές συνομιλίες με τη Μάλτα, τη Ρουμανία, τη Σερβία και τις Σεϋχέλλες.

Σε αντίθεση όμως με άλλες χώρες, που τα τεστ συνταγογραφούνται και είναι δωρεάν, στην Ελλάδα, οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία να τα πληρώνουν από την τσέπη τους. Γεγονός, που συνιστά διάκριση στην έκδοση πιστοποιητικού.

Στη Γαλλία, από τις 11 Μαρτίου, η Air France δοκιμάζει μια "ψηφιακή κάρτα υγείας" στις διαδρομές της από το Παρίσι προς τη Γουαδελούπη και τη Μαρτινίκα. Το αρνητικό τεστ για Covid είναι απαραίτητο για τις πτήσεις αυτές και πιστοποιείται μέσω συνεργασίας με εργαστήριο και τα αποτελέσματα υποτίθεται ότι αποθηκεύονται με ασφάλεια σε μια εφαρμογή.

Στη Βόρεια Ευρώπη, η Σουηδία και η Δανία ανακοίνωσαν επίσης την εισαγωγή ηλεκτρονικών πιστοποιητικών για ταξίδια στο εξωτερικό. Στην Εσθονία, οι εισερχόμενοι στη χώρα ταξιδιώτες απαλλάσσονται από την καραντίνα κατά την άφιξή τους , εάν μπορούν να αποδείξουν ότι έχουν εμβολιαστεί. Στην Πολωνία, έχει θεσμοθετηθεί μια εφαρμογή “εμβολιασμού” για smartphones, που επιτρέπει στον κάτοχό της να αποφεύγει την καραντίνα κατά την είσοδό του στη χώρα. Η Ισλανδία επίσης, από τα τέλη Ιανουαρίου εκδίδει ψηφιακά έγγραφα που υποτίθεται ότι διευκολύνουν τη μετακίνηση σε άλλες χώρες. Σε πολλές χώρες πάντως, οι ειδικοί στην αντιμετώπιση του ηλεκτρονικού εγκλήματος προειδοποιούν ήδη για τον κίνδυνο πλαστογράφησης της απόδειξης εμβολιασμού.

Τι θα γίνει με τα προσωπικά δεδομένα ;

Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ) , Βόιτσεχ Βιεβιορόφσκι ,ανησυχεί επίσης ότι τα προσωπικά δεδομένα θα μπορούσαν να καταλήξουν εκτός Ευρώπης. «Προς το παρόν, δεν είναι σαφές πώς μπορεί να αποφευχθεί η διαρροή των προσωπικών δεδομένων υγείας των ευρωπαίων πολιτών ,σε χώρες εκτός Ευρώπης. Ιδιαίτερα μάλιστα, καθώς το ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού της ΕΕ θα πρέπει επίσης να είναι συμβατό με μια παρόμοια λύση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έτσι ώστε να μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε ταξίδια εκτός Ευρώπης», προειδοποιεί η Tagesschau. Ο Βιεβιορόφσκι απαιτεί μάλιστα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθορίσει με σαφήνεια πώς πρέπει να προστατεύονται οι προσωπικές πληροφορίες των πολιτών της ΕΕ όταν μεταβαίνουν σε άλλες χώρες.

Σύμφωνα με την Süddeutscher Zeitung, όχι μόνο οι γιατροί ή οι συνοριοφύλακες θα έχουν πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα ,αλλά οι πληροφορίες θα είναι διαθέσιμες ακόμη και στη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου, για παράδειγμα.

«Φυσικά και υπάρχει κίνδυνος για τα προσωπικά δεδομένα» λέει ο Γιοάν Ναμπά, ο οποίος δεν κρύβει την ανησυχία του. «Μέχρι τώρα» ,λέει, «τα αρχεία αυτά είναι προσβάσιμα μόνο σε γιατρούς και υπόκεινται σε ιατρικό απόρρητο. Με το νέο πιστοποιητικό υγείας θα δημιουργηθούν νέα αρχεία; Ή θα προστεθούν στα υπάρχοντα αρχεία .Με τι σκοπό; Ποιοι θα έχει πρόσβαση και σε ποιες πληροφορίες υγείας; Υπάρχει ένας πραγματικός μεγάλος κίνδυνος όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα». Αποκαλύπτει μάλιστα ότι πρόσφατα, μισό εκατομμύριο ασφαλισμένοι στη δυτική Γαλλία, είδαν να δημοσιεύονται στο διαδίκτυο το όνομα , η διεύθυνση, ο αριθμός κοινωνικής ασφάλισης ή ακόμη και κωδικοί πρόσβασης. Όπως αποδείχτηκε ,είχαν διαρρεύσει από κάποια εργαστήρια. «Οι όποιες πληροφορίες στο πιστοποιητικό υγείας πρέπει να είναι πολύ περιορισμένες. Τα εστιατόρια, οι κινηματογράφοι ή οι συνοριοφύλακες πρέπει απλώς να βλέπουν μια πράσινη ή κόκκινη ένδειξη και τίποτα άλλο» λέει ο Γιοάν Ναμπά. Η δημιουργία ή επέκταση των αρχείων, εγείρει επίσης το ζήτημα της περιόδου διατήρησης των δεδομένων. Για πόσα χρόνια θα διατηρηθούν αυτά τα αρχεία, τονίζει ο Γάλλος καθηγητής.

Είναι πολλά τα λεφτά

Όπως γράφει η Tagesschau, πολλές εταιρείες με επικεφαλής την αμερικανική ΙΒΜ , έχουν ήδη ενδιαφερθεί για την ανάπτυξη της εφαρμογής κάρτας εμβολιασμού. Στο σχέδιο περιλαμβάνονται επίσης η Microsoft, η Oracle και η Salesforce ,αλλά και οι γερμανικές IT Bechtle και Ubirch που ειδικεύονται στην ασφάλεια δεδομένων χρησιμοποιώντας την τεχνολογία blockchain «Για την IBM και τις άλλες εμπλεκόμενες εταιρείες, πρόκειται για πιθανά έσοδα δισεκατομμυρίων. Κάθε πιστοποιητικό που δημιουργείται μέσω της εφαρμογής σημαίνει μια αμοιβή που εισπράττει ο κατασκευαστής» γράφει η γερμανική εφημερίδα. Η ιστοσελίδα "Business Insider" εκτιμά μάλιστα ότι με ποσοστό εμβολιασμού 80% του πληθυσμού φέτος, θα μπορούσαν να επιτευχθούν έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ …