Παρέμβαση ΡΑΑΕΥ στα τιμολόγια ρεύματος: Το φρένο στις καταχρηστικές πρακτικές

Στη δημοσίευση των κατευθυντήριων οδηγιών για τα πράσινα τιμολόγια ρεύματος προχώρησε η ΡΑΑΕΥ.

Σύμφωνα με την απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής, οι προμηθευτές δεν δύνανται να εφαρμόσουν εκπτώσεις  που δεν ανακοίνωσαν την 1η Δεκεμβρίου.

Αναλυτικά, η απόφαση προβλέπει τα εξής:

Σε συνέχεια της θέσπισης του Ειδικού Τιμολογίου Ηλεκτρικής Ενέργειας, με το άρθρο 138Α του ν. 4951/2022, και προκειμένου για την ενίσχυση της συγκρισιμότητας των προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας, προς όφελος των καταναλωτών, ανατέθηκε στη Ρυθμιστική Αρχή η εποπτεία της εφαρμογής του νέου πλαισίου ως προς τη διαμόρφωση των τιμών, τη διαφάνεια, τις συνθήκες ανταγωνισμού και την εμφάνιση καταχρηστικών πρακτικών.

Η Αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τις ρητές επιταγές του πλαισίου σε σχέση το Ειδικό Τιμολόγιο (άρθρο 138Α παρ. 5 και 7 του ν. 4951/2022 και άρθρο 3 παρ. 2 της Υπουργικής Απόφασης ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/120637/2107, ΦΕΚ Β΄ 6600/21.11.2023), επισημαίνει τα εξής:

Α. Πλήρης και διαφανής ενημέρωση των καταναλωτών

Οι Προμηθευτές υποχρεούνται να πληροφορήσουν τους Πελάτες τους για "τους συμβατικούς και τιμολογιακούς όρους των προϊόντων προμήθειας που θα ισχύσουν από 1ης Ιανουαρίου 2024", με πληρότητα και διαφάνεια. Η επάρκεια ενημέρωσης των καταναλωτών, ώστε να είναι σε θέση να προβούν σε ενσυνείδητες επιλογές που θα εξυπηρετούν βέλτιστα τα συμφέροντά τους, προϋποθέτει την έγκαιρη γνώση των όρων προμήθειας του Ειδικού Τιμολογίου. Ειδικότερα, οι καταναλωτές δικαιούνται να γνωρίζουν το ύψος της Βασικής Τιμής Προμήθειας, την Πάγια Χρέωση, τις τιμές των συντελεστών του Μηχανισμού Διακύμανσης και το ύψος των παρεχόμενων εκπτώσεων που θα εφαρμοστούν από 1η Ιανουαρίου 2024. Επίσης, οι καταναλωτές δικαιούνται να γνωρίζουν τον χρόνο και τους όρους, υπό τους οποίους οι Προμηθευτές δύνανται να τροποποιήσουν το ύψος των ανωτέρω παραμέτρων και συντελεστών.

Η μη-συμπερίληψη στα έγγραφα ενημέρωσης των εφαρμοζόμενων ανωτέρω τιμολογιακών παραμέτρων και συντελεστών προκαλεί σύγχυση στους καταναλωτές, αποδυναμώνει το θεμελιώδες δικαίωμα ελεύθερης επιλογής τους και υπονομεύει την αποτελεσματικότητα του Ειδικού Τιμολογίου.

Για το λόγο αυτό, η Αρχή ήδη αξιολογεί τα στοιχεία που έχει συλλέξει και όσα της υποβάλλουν σταδιακά οι Προμηθευτές, αναφορικά με τη συμμόρφωσή τους προς την υποχρέωση πλήρους, διαφανούς και μη-παραπλανητικής ενημέρωσης των καταναλωτών. Έχοντας διαπιστώσει, ελλιπή ενημέρωση των καταναλωτών, κάλεσε εκ νέου τους Προμηθευτές, που τυχόν δεν έχουν συμπεριλάβει στην ατομική ενημέρωση των καταναλωτών τους τιμολογιακούς και συμβατικούς όρους που αφορούν στο Ειδικό Τιμολόγιο, να προβούν άμεσα στην οφειλόμενη πλήρη και διαφανή ενημέρωση των Πελατών τους έως και την 31η Δεκεμβρίου 2023. Σημειώνεται ότι η συμπληρωματική ενημέρωση των καταναλωτών οφείλει να διενεργηθεί στη βάση της σχετικής ενημέρωσης της Αρχής που έλαβε χώρα κατά την 1η Δεκεμβρίου 2023, δηλαδή χωρίς να εισάγονται νέες παράμετροι και μεγέθη ή να τροποποιείται το ύψος αυτών, σε σχέση με αυτά που είχαν προσδιορισθεί και γνωστοποιηθεί στην Αρχή.

Στο πλαίσιο της προστασίας των καταναλωτών και της ορθής εφαρμογής του Ειδικού Τιμολογίου, η Αρχή θα εξετάσει τη συμμόρφωσή των προμηθευτών προς την υποχρέωση πλήρους, διαφανούς και μη-παραπλανητικής ενημέρωσης των καταναλωτών, κινώντας τη διαδικασία επιβολής κυρώσεων εφόσον διαπιστωθεί ελλιπής συμμόρφωση.

Β. Αποφυγή παραπλανητικών συγκρίσεων

Προκειμένου για τη διαφανή ενημέρωση των καταναλωτών, οι Προμηθευτές που προβαίνουν σε συγκρίσεις του Ειδικού Τιμολογίου με διαφορετικούς τύπους τιμολογίων οφείλουν να εκθέτουν αναλυτικά τις παραδοχές που έχουν λάβει υπόψη για κάθε έναν τύπο τιμολογίου. Ενδεικτικώς, τυχόν σύγκριση που διενεργείται στη βάση των τιμών που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια ενός μόνο μήνα του 2023 μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα. Η Αρχή ελέγχει την επιλογή ορθής βάσης σύγκρισης και την επαληθευσιμότητα των προκυπτόμενων χρεώσεων.

Γ. Απαγόρευση εισαγωγής πρόσθετων παραμέτρων

Οι τιμολογιακοί όροι, οι οποίοι διέπουν το "Ειδικό Τιμολόγιο", είναι λεπτομερώς αποτυπωμένοι στην Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/120637/2107, η οποία παραθέτει κατά τρόπο περιοριστικό τις παραμέτρους του "Ειδικού Τιμολογίου" (Πάγια Χρέωση, Βασική Τιμή Προμήθειας, τύπος και συντελεστές του Μηχανισμού Διακύμανσης καθώς και εκπτώσεις στην Βασική Τιμή Προμήθειας). Η εξαντλητική αναφορά των τιμολογιακών όρων στην Υπουργική Απόφαση εξυπηρετεί την ευχερή συγκρισιμότητα των Ειδικών Τιμολογίων που θα προσφέρουν οι Προμηθευτές και αποτελεί και τον βασικό στόχο του νομοθέτη. Η προσθήκη στους τιμολογιακούς όρους επιπλέον παραμέτρων πέραν των αναφερομένων στην Υπουργική Απόφαση δεν είναι επιτρεπτή.

Δ. Σχετικά με το δικαίωμα εναντίωσης επί της μετάπτωσης στο Ειδικό Τιμολόγιο.

Όπως προβλέπεται στην παρ. 3 του άρθρου 5 της Υπουργικής Απόφασης, "Η προβολή της αντίρρησης του Καταναλωτή επί της μετάπτωσης στο Ειδικό Τιμολόγιο και της παραμονής στη σύμβαση προμήθειας, η οποία είχε τεθεί σε αναστολή λόγω εφαρμογής του άρθρου 138 του ν. 4951/2022, δύναται να διενεργείται έως την 31η Ιανουαρίου 2024, ακολουθώντας τη διαδικασία προβολής αντίρρησης της παρ. 6 του άρθρου 138Α του ν. 4951/2022.".

Ως προς την εφαρμογή της ρύθμισης αυτής και κατόπιν σχετικής διευκρίνησης που δόθηκε από τον κανονιστικό νομοθέτη, ήτοι το ΥΠΕΝ, η άσκηση του δικαιώματος εναντίωσης δεν θεωρείται ότι έχει αναδρομική εφαρμογή και ως εκ τούτου για τις ημέρες που προηγούνται της άσκησής του, οι Προμηθευτές τιμολογούν τους Πελάτες τους με τις χρεώσεις του Ειδικού Τιμολογίου, στο οποίο λογίζεται ότι μετέπεσαν για το χρονικό διάστημα που προηγείται της εναντίωσής τους. Η τιμολόγηση σύμφωνα με το νέο τιμολόγιο που έχει επιλεγεί με την εναντίωση πραγματοποιείται για τον χρόνο που έπεται της εναντίωσης.

Ε. Σχετικά με τη δυνατότητα τροποποίησης των τιμολογιακών όρων

Για λόγους ευχερέστερης κατανόησης των καταναλωτών παρατίθεται ο κάτωθι πίνακας που απεικονίζει τη συχνότητα και τη διαδικασία τροποποίησης των τιμολογιακών όρων του ειδικού τιμολογίου σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

Σημειώνεται ότι ο Προμηθευτής δύναται να δεσμεύεται στην παροχή των τιμολογιακών όρων για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και η δέσμευση αυτή νοείται ως βέλτιστη πρακτική που διασφαλίζει τα δικαιώματα των καταναλωτών και θεμελιώνει σχέση εμπιστοσύνης.

Σχετικά με τα λοιπά τιμολόγια, με σήμανση μπλε (σταθερά) και κίτρινη (κυμαινόμενα), τα οποία διέπονται από τις διατάξεις του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας και της υπ’ αρ. Ε-160/2023 Απόφασης της ΡΑΑΕΥ, σημειώνεται ότι οι τιμολογιακοί όροι ισχύουν καθ’ όλη της διάρκεια της σύμβασης και δύνανται να τροποποιούνται μόνο για σπουδαίο λόγο και υπό τον όρο της τήρησης της διαδικασίας προγνωστοποίησης του καταναλωτή, ήτοι μέσω ατομικής ενημέρωσης δύο (2) μήνες πριν τη σκοπούμενη μεταβολή.

ΣΤ. Σχετικά με τις σημάνσεις των προϊόντων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας

Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 4 της Υπουργικής Απόφασης, οι Προμηθευτές επισημαίνουν κάθε προϊόν Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σύμφωνα με τις

"Σημάνσεις Διαφάνειας". Τα Προϊόντα Σταθερής Τιμής Ορισμένου Χρόνου επισημαίνονται με χρώμα μπλε, το Ειδικό Τιμολόγιο με χρώμα πράσινο, τα λοιπά προϊόντα προμήθειας κυμαινόμενης τιμής με χρώμα κίτρινο και τα προϊόντα δυναμικής τιμολόγησης με χρώμα πορτοκαλί. Οι Σημάνσεις Διαφάνειας αποτυπώνονται διακριτά στην πρώτη σελίδα του λογαριασμού κατανάλωσης, καθώς και σε όλα τα τυποποιημένα έντυπα του Προμηθευτή, στην ιστοσελίδα του και τις προωθητικές ενέργειες.

Συνεπώς, η κατάλληλη χρωματική επισήμανση των τιμολογίων στην ιστοσελίδα των Προμηθευτών, στον λογαριασμό κατανάλωσης, στη σύμβαση προμήθειας, στους Γενικούς και Ειδικούς όρους αυτής κ.λπ., οφείλει να έχει την εξής μορφή:

Ζ. Ενημέρωση των καταναλωτών σε μηνιαία βάση για την Τελική Τιμή Προμήθειας του Ειδικού Τιμολογίου από τη ΡΑΑΕΥ

Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο κείμενο πλαίσιο (παρ.1 και 2 του άρθρου 5 της Υπουργικής Απόφασης) η ΡΑΑΕΥ θα ανακοινώνει στην ιστοσελίδα της υπό τη μορφή πίνακα, έως την πέμπτη μέρα κάθε μήνα, την Τελική Τιμή Προμήθειας του Ειδικού Τιμολογίου, βάσει των στοιχείων που έχουν αποστείλει οι προμηθευτές το αργότερο έως και την 1η ημέρα έκαστου μήνα τιμολόγησης και ώρα 23:59.

Η δυνατότητα σύγκρισης με τιμολόγια των οποίων η τιμή διαμορφώνεται μετά τον μήνα κατανάλωσης (κυμαινόμενα - κίτρινα) θα ενεργοποιηθεί από τον μήνα Μάρτιο του 2023.

Συνεπώς, οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να συγκρίνουν κάθε τύπο προσφερόμενου τιμολογίου λαμβάνοντας υπόψη και τυχόν εξατομικευμένες περιστάσεις (μέγεθος κατανάλωσης, εκπτώσεις συνέπειας κλπ.) και να αντλούν στοιχεία για την κατάταξη των προϊόντων από το οικονομικότερο στο ακριβότερο. Σε συνέχεια των ανωτέρω, οι Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας καλούνται όπως ακολουθήσουν απαρέγκλιτα τις προβλέψεις του κείμενου πλαισίου και τις διευκρινιστικές οδηγίες που έχουν παρασχεθεί από το ΥΠΕΝ και την Αρχή, η τήρηση των οποίων αποβαίνει προς όφελος των καταναλωτών και της αγοράς στο σύνολό της. Η ΡΑΑΕΥ, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρακολουθεί σε συνεχή βάση την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου και προβαίνει κατά περίπτωση σε έκδοση θετικών αναφορών και ανακοινώσεων και επιβάλλει τις ανάλογες αποτρεπτικές κυρώσεις.