Παλεύοντας με την παχυσαρκία στην Ελλάδα

Μια σύγχρονη και πολύπλοκη νόσος, η παχυσαρκία  καταγράφει αύξηση διεθνώς, με τα ποσοστά της να έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί από το1975, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι εξίσου ανησυχητικό, καθώς επηρεάζει όλες τις ηλικιακές ομάδες και συνδέεται με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία. Εκτιμάται ότι στη χώρα μας περίπου 2,7 εκατομμύρια άτομα ζουν με παχυσαρκία, ενώ τα επίπεδα της παιδικής παχυσαρκίας συνεχίζουν να προβληματίζουν.

Τα παιδιά και οι έφηβοι με αυξημένο Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) είναι πιο πιθανό να διατηρήσουν το υπερβολικό βάρος στην ενήλικη ζωή, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων ασθενειών .

Επιπτώσεις στην υγεία

Η παχυσαρκία σχετίζεται με περισσότερες από 200 ιατρικές επιπλοκές, μεταξύ των οποίων ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η υπέρταση, οι μυοσκελετικές διαταραχές και ορισμένες μορφές καρκίνου.

Επιπλέον, αυξάνει τη θνησιμότητα, μειώνει την ποιότητα ζωής και συμβάλλει στην εμφάνιση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.

Σημαντική είναι επίσης η οικονομική επιβάρυνση που προκαλεί στα εθνικά συστήματα υγείας.

Το κόστος που σχετίζεται με την παχυσαρκία προέρχεται από άμεσες ιατρικές δαπάνες (νοσηλείες, φάρμακα, θεραπείες) και έμμεσες δαπάνες, όπως απώλεια παραγωγικότητας και πρόωρη θνησιμότητα.

Περισσότερο από ένα πρόβλημα διατροφής

Η παχυσαρκία δεν αποτελεί απλώς αποτέλεσμα κακής διατροφής και έλλειψης άσκησης. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, δεν είναι επιλογή τρόπου ζωής. Είναι μια χρόνια και πολύπλοκη νόσος, που επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.

Σύμφωνα με έρευνα της Focus Bari, πολλοί θεωρούν ότι το υπερβάλλον βάρος είναι αποκλειστικά θέμα ατομικής ευθύνης, κάτι που ενισχύει το κοινωνικό στίγμα εις βάρος των ατόμων που ζουν με την παχυσαρκία και τους αποτρέπει να αναζητήσουν βοήθεια.

Το στίγμα εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, όπως:

• Διακρίσεις στην εργασία: Οι άνθρωποι με παχυσαρκία συχνά αντιμετωπίζουν μειωμένες ευκαιρίες απασχόλησης ή χαμηλότερες αμοιβές.
• Κοινωνικός αποκλεισμός: Η εμφάνιση συχνά επηρεάζει την κοινωνική αποδοχή και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
• Αποτροπή από την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας: Πολλοί άνθρωποι με παχυσαρκία διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια λόγω ενοχών και φόβου στιγματισμού.

Το γνωστό και ως fat shaming ή body shaming, η προσβολή των συνανθρώπων μας λόγω του σωματικού βάρους τους έχει συχνά τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτό που ισχυρίζονται ότι επιδιώκουν οι θιασώτες του.

Στην πράξη επιδεινώνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με υπέρβαρο ή παχυσαρκία, καθώς ενισχύει το άγχος και την απομόνωση εντείνοντας το φαύλο κύκλων των ακατάλληλων διατροφικών επιλογών.

Η παχυσαρκία ως χρόνια πάθηση

Η παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως χρόνια νόσος. Ο ΠΟΥ, η Αμερικανική Ιατρική Ένωση και ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO) υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια προοδευτική ασθένεια που απαιτεί ιατρική προσέγγιση .

• Τα άτομα που ζουν με την παχυσαρκία βρίσκονται σε ένα φαύλο κύκλο απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους
• Όταν οι άνθρωποι που ζουν με παχυσαρκία προσπαθούν να χάσουν βάρος μειώνοντας τις θερμίδες που καταναλώνουν, το σώμα αντιστέκεται και προσπαθεί να διατηρήσει το προηγούμενο βάρος του.
• Αυτό συμβαίνει μέσω πολύπλοκων βιολογικών μηχανισμών που ρυθμίζουν την όρεξη και τον μεταβολισμό.

Ωστόσο, αυτό που τονίζουν οι ειδικοί είναι πως η διαχείριση του βάρους δεν είναι αποκλειστική ευθύνη των ανθρώπων που ζουν με παχυσαρκία. Σε αυτό μπορεί και πρέπει να τους βοηθήσει η-ο κατάλληλη-ος γιατρός, καθώς απαιτείται διατροφολογική και ψυχολογική υποστήριξη αλλά και πιθανώς φαρμακοθεραπεία και χειρουργικές επεμβάσεις. Η χρήση φαρμάκων ή βαριατρικών χειρουργικών επεμβάσεων μπορεί να είναι απαραίτητη σε σοβαρές περιπτώσεις . Παράλληλα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και τυχόν συνυπάρχουσες παθήσεις.

Ιατρεία παχυσαρκίας και αλλά και ενδοκρινολογικά ιατρεία μπορούν να βοηθήσουν.

Υπόθεση όλων

Η αντιμετώπιση του φαινομένου, ωστόσο, απαιτεί μια συντονισμένη στρατηγική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει την πρόληψη, την εκπαίδευση, την ιατρική παρέμβαση και την αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων.

Πέρα από το ρόλο των γιατρών η στρατηγική θα πρέπει να προωθεί την πρόληψη και εκπαίδευση με προγράμματα διατροφικής εκπαίδευσης σε σχολεία και κοινότητες, προώθηση της φυσικής δραστηριότητας από νεαρή ηλικία αλλά και καμπάνιες ενημέρωσης για τις επιπτώσεις της παχυσαρκίας και τη σημασία ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Παράλληλα, θα πρέπει προωθούνται υγιεινές διατροφικές επιλογές σε δημόσιους χώρους, αλλά και να περιοριστεί η διαφήμιση ανθυγιεινών προϊόντων, ιδιαίτερα προς τα παιδιά.

Τέλος, θα πρέπει να ενισχυθούν οι πολιτικές που υποστηρίζουν την προσιτή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και προγράμματα απώλειας βάρους.