Παιδικοί σταθμοί: Η σημασία της διαπαιδαγώγησης των παιδιών στα πρώτα χρόνια της ζωής τους

Σε μια δύσκολη εποχή, που τα μικρά παιδιά δέχονται πολυάριθμες απειλές από το εξω-οικογενειακό, αλλά και το ενδο-οικογενειακό περιβάλλον τους, το "Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών", το οποίο αποτελεί το δίκτυο των Βρεφονηπιακών σταθμών του Δήμου της Αθήνας, σε συνεργασία με το Τμήμα Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, διοργάνωσε το ιδιαίτερης σημασίας διήμερο συνέδριο με θέμα "Πρώιμη Παιδική Ηλικία-Παιδικοί Σταθμοί-Τοπική Αυτοδιοίκηση", στις 10 και 11 Ιουνίου στο Αμφιθέατρο "Μιλτιάδης Έβερτ" στην Τεχνόπολη στο Γκάζι.

Η διοργάνωση απευθυνόταν σε παιδαγωγούς πρώιμης παιδικής ηλικίας, νηπιαγωγούς, βοηθούς βρεφονηπιοκόμων, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, φοιτητές, γονείς, εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και αρμόδιους για τη χάραξη πολιτικών.

Στο συνέδριο συμμετείχαν μεταξύ άλλων, διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί από το Τμήμα Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, οι οποίοι δραστηριοποιούνται ερευνητικά σε διαθεματικούς τομείς μεγάλου ενδιαφέροντος, υπηρεσιακά στελέχη Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ειδικοί επιστήμονες και παιδαγωγικό προσωπικό.

Παρουσιάστηκαν 21 εισηγήσεις και τοποθετήσεις συνέδρων (καθηγητές του Τμήματος Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, αιρετοί και υπηρεσιακά στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ειδικοί επιστήμονες και παιδαγωγικό προσωπικό των παιδικών σταθμών) στο πλαίσιο (α) τριών θεματικών συνεδριών που εστίασαν σε ζητήματα ψυχικής υγείας, παιδαγωγικής πρακτικής και προγραμμάτων στο χώρο των παιδικών σταθμών αλλά και ζητήματα λειτουργίας και οργάνωσης τους και υποστηρικτικών υπηρεσιών, καθώς και (β) δύο στρογγυλών τραπεζιών εστιασμένων στον Πρότυπο Κανονισμό Λειτουργίας δημοτικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και το νέο νομοθετικό πλαίσιο παιδικής προστασίας και την εφαρμογή του στους παιδικούς σταθμούς.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνάντησε και συνομίλησε με τη Δήμητρα-Ινές Αγγελή-Λυκούδη, προγραμματίστρια/αναλύτρια Η.Υ., δημοτική σύμβουλο Αθήνας και πρόεδρο Δ.Σ. Δημοτικού Βρεφοκομείου Αθηνών.

«Είχαν περάσει 25 χρόνια από την διεξαγωγή του προηγούμενου συνεδρίου που αφορούσε τους Παιδικούς Σταθμούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι προκλήσεις στην εφαρμογή της πιο ολοκληρωμένης οικογενειακής πολιτικής της χώρας μας, που είναι οι Βρεφονηπιακοί Σταθμοί είναι μεγάλες. Οι συνεργασίες που γίνονται τόσα χρόνια μεταξύ των παιδαγωγών, που επιτελούν λειτούργημα με την καθημερινή προσφορά τους στο παιδί και την οικογένεια, των οικογενειών των παιδιών αλλά και τις επιστημονικής κοινότητας αναδείχθηκαν», τόνισε η κυρία Λυκούδη.

Ανέφερε ότι οι εργασίες του συνεδρίου κατέληξαν στην αναγκαιότητα αναβάθμισης του επιπέδου των Βρεφονηπιακών Σταθμών των Δήμων τόσο σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών με την καταγραφή των αναγκών όσο και σε υλοποίηση προτάσεων για λύσεις σε χρόνια προβλήματα. «Η ανάδειξη καλών πρακτικών κυριάρχησε. Σκοπός τους, όχι μόνο η στήριξη των οικογενειών για την αγωγή και φροντίδα των βρεφών και νηπίων αλλά και η παρουσίαση παιδαγωγικών προγραμμάτων που προσφέρουν βιωματικές εμπειρίες στα πολύ μικρά παιδιά, οι οποίες θα αποτελέσουν εφαλτήριο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας τους στην υπόλοιπη τους ζωή» σημείωσε η κυρία Λυκούδη και προσέθεσε: «Το συνέδριο επικεντρώθηκε σε θέματα υφιστάμενης νομοθεσίας, οργάνωσης και διοίκησης των Δημοτικών Παιδικών Σταθμών, αναγκαίας επιμόρφωσης σε παιδαγωγικά θέματα καθώς και σε διάφορα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι Παιδαγωγοί Πρώιμης Παιδικής Ηλικίας στους βρεφονηπιακούς παιδικούς σταθμούς. Ένα μεγάλο θέμα συζήτησης ήταν και το σύγχρονο πλαίσιο της παιδικής προστασίας από την παραμέληση και την κακοποίηση. Η εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου είναι δύσκολη με δεδομένο την έλλειψη επιμόρφωσης των οριζόμενων κατά τον νόμο "Υπευθύνων Προστασίας Ανηλίκων" καθώς και την απουσία υπόδειξης της ολοκληρωμένης διαδικασίας για κάθε περιστατικό». Επισήμανε επίσης ότι «η ανίχνευση για θέματα υγείας των παιδιών και η έγκαιρη διάγνωση για όσα παιδιά εισέρχονται στο φάσμα του αυτισμού απασχόλησε το ενδιαφέρον των συνέδρων με δεδομένη την αντιμετώπιση της ανάγκης χωρίς να υπάρχει υφιστάμενο πλαίσιο σε τόσο μικρές ηλικίες».

Αφορμή για την διοργάνωση του συνεδρίου αποτέλεσαν οι εξελίξεις στο πεδίο της προσχολικής αγωγής που έχουν συντελεστεί κατά την τελευταία 5ετία, όπως η καθολική καθιέρωση της υποχρεωτικής διετούς προσχολικής εκπαίδευσης (από το 2018), τα ζητήματα που δημιουργήθηκαν εξαιτίας της συρρίκνωσης κατά ένα έτος τους ηλικιακού εύρους των παιδιών που δέχονται οι παιδικοί σταθμοί (0-4 ετών αντί 0-5 ετών), γεγονός που συνδέεται και με τον Πρότυπο Κανονισμό Λειτουργίας των παιδικών σταθμών (2017) και τα προβλήματα από την εφαρμογή του καθώς και την ανάγκη επικαιροποίησης του με βάση τα νέα εκπαιδευτικά και κοινωνικο-δημογραφικά δεδομένα, την ίδρυση τριών πανεπιστημιακών τμημάτων Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, την εφαρμογή νέου νομοθετικού πλαισίου για την παιδική προστασία κ.ά.

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ μίλησε επίσης με τον διακεκριμένο επιστήμονα στους τομείς αυτούς, Κωνσταντίνο Πετρογιάννη, καθηγητή Αναπτυξιακής Ψυχολογίας και πρόεδρο του Τμήματος Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Ο κ. Πετρογιάννης τόνισε ότι ορισμένα από τα σημαντικότερα μηνύματα που αναδείχθηκαν από την επιστημονική αυτή εκδήλωση, συνοψίζονται στα ακόλουθα:

1. Οι νέες κοινωνικοοικονομικές και εκπαιδευτικές συνθήκες επιτάσσουν τον εκσυγχρονισμό και επικαιροποίηση του πρότυπου κανονισμού λειτουργίας των δημοτικών παιδικών σταθμών, λαμβάνοντας υπόψη τα πορίσματα της σχετικής διεθνούς έρευνας και τις συστάσεις που έχουν διατυπωθεί από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την διασφάλιση της ποιότητας των πλαισίων προσχολικής αγωγής.

2. Υπάρχει πλέον ανάγκη διαμόρφωσης και εισαγωγής ενός εθνικού παιδαγωγικού πλαισίου/προγράμματος για την πρώιμη παιδική ηλικία με τη συνέργεια των πανεπιστημιακών τμημάτων Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία.

3. Η οργάνωση και η συστηματική εφαρμογή ενός πλαισίου επαγγελματικής ανάπτυξης και η εισαγωγή κινήτρων για τις/τους παιδαγωγούς πρώιμης παιδικής ηλικίας μέσα από κύκλους επιμόρφωσης και διαρκούς κατάρτισης τους, είναι το κρίσιμο εκείνο μέτρο που θα τους επιτρέψει να παρακολουθούν τις σύγχρονες εξελίξεις στο πεδίο της προσχολικής αγωγής και να βελτιώνουν το παιδαγωγικό τους έργο με τα μικρά παιδιά.

4. Η συστηματική κατάρτιση-εκπαίδευση των στελεχών της προσχολικής αγωγής σε θέματα ηγεσίας και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, αποτελεί ένα πεδίο ανάπτυξης που απουσιάζει ολοκληρωτικά από τον ελληνικό προσχολικό χώρο και οι διεθνείς εξελίξεις υποδεικνύουν την ανάγκη εισαγωγής του για την ενίσχυση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του έργου τους και βελτίωση των συνθηκών εργασίας συνολικότερα.

5. Εισαγωγή ενός πλαισίου δράσεων για τη διασφάλιση υποστηρικτικών συνθηκών εργασίας (συμβουλευτική υποστήριξη-mentoring, παιδαγωγική καθοδήγηση-coaching], κοινότητες πρακτικής κ.ά.) για το παιδαγωγικό προσωπικό.

6. Εισαγωγή ενός πλαισίου παρακολούθησης (monitoring) των παιδαγωγικών δράσεων και συνθηκών των παιδικών σταθμών με στόχο την διαρκή βελτίωση των υπηρεσιών αυτών προς όφελός των παιδιών.

7. Ενίσχυση της συνεργασίας του παιδαγωγικού προσωπικού των παιδικών σταθμών και των φορέων που υποστηρίζουν τη λειτουργία τους.

Ο κ. Πετρογιάννης σημείωσε: «Η ανάδειξη της σημασίας των κρίσιμων πρώτων χρόνων της ζωής των παιδιών είναι πλέον πλήρως τεκμηριωμένη από τη διεθνή έρευνα.

Η Πολιτεία χρειάζεται να ενσκήψει περισσότερο στους χώρους που τα μικρά παιδιά κάνουν τα πρώτα βήματα έξω από το οικογενειακό περιβάλλον και αποκτούν τις πρώτες τους έξω-οικογενειακές εμπειρίες, ενισχύοντας τις δομές φροντίδας και αγωγής στην πρώιμη παιδική ηλικία, με στόχο να υποστηριχθεί ολόπλευρα η ανάπτυξη των μικρών παιδιών, βοηθώντας τα να αποκομίσουν τις καλύτερες δυνατές και θετικές εμπειρίες διευκολύνοντας την προσαρμογή τους στο νέο πλαίσιο του νηπιαγωγείου που θα ακολουθήσει».