Ουκρανία - 24 Φεβρουαρίου 2025: Τρία χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή τα παιδιά υποφέρουν καθημερινά...

Καθώς ηχούσαν οι σειρήνες των αντιαεροπορικών συστημάτων στο Κίεβο δεκάδες οκτάχρονα παιδιά κατέβαιναν στο υπόγειο του δημοτικού σχολείου τους με τα μολύβια και τα τετράδιά τους για να συνεχίσουν το μάθημα.

Μέσα σε λίγα λεπτά το καταφύγιο γέμισε από μικρούς μαθητές με μια ομάδα από αυτούς να κάνει ασκήσεις καλλιγραφίας, μια άλλη ανάγνωση και μια τρίτη μαθήματα χορού.

«Ο πόλεμος τους ωρίμασε», λέει η δασκάλα της τάξης του Καλλιτεχνικού Λυκείου Zmina, η Λουντμίλα Γιαροσλάβτσεβα, περιγράφοντας πως οι μαθητές έκλαιγαν και πανικοβάλλονταν τον πρώτο χρόνο του πολέμου κάθε φορά που ηχούσε η σειρήνα.

Στις 24 Φεβρουαρίου συμπληρώνονται τρία χρόνια από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και αυτή η ωριμότητα που παρατηρεί η δασκάλα στους μαθητές της έχει μεγάλο κόστος καθώς τα παιδιά έμαθαν να ζουν καθημερινά με τεράστιο άγχος, κάτι το οποίο μεταφράζεται και σε μια αύξηση στον αριθμό των ανήλικων που ζητούν ψυχολογική στήριξη.

Κάποιοι εκφράζουν φόβους ότι αυτά τα ψυχικά τραύματα θα παραμείνουν, ακόμη και αν ο πόλεμος σταματήσει σύντομα δεδομένου ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για μια γρήγορη επίτευξη συμφωνίας με τη Ρωσία.

Περισσότερα από 50.000 παιδιά αναζήτησαν επαγγελματική βοήθεια για θέματα ψυχικής υγείας τους πρώτους 9 μήνες του 2024, τρεις φορές περισσότερα σε σχέση με το 2023, σύμφωνα με στοιχεία που παρείχε στο Reuters το ουκρανικό υπουργείο Παιδείας και Επιστημών.

Οι πρώτοι μήνες του πολέμου χαρακτηρίστηκαν από την πρόκληση να υπάρξει ασφαλής εκπαίδευση, ωστόσο το 2023 παρατηρήθηκε αύξηση στη ζήτηση ψυχολογικής στήριξης από μαθητές και εκπαιδευτικούς, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου.

«Τα παιδιά στο δημοτικό, ειδικά σε περιόδους πολέμου, βιώνουν συχνά ψυχικά τραύματα εξαιτίας της ασταθούς κατάστασης, των αεροπορικών επιδρομών, της απώλειας αγαπημένων προσώπων ή του σπιτιού τους», προσθέτει η ανακοίνωση.

Τα παιδιά κινδυνεύουν να εμφανίσουν άγχος και συμπεριφορικά προβλήματα σε αυτές τις συνθήκες καθιστώντας επιτακτικό τον εντοπισμό των ψυχολογικών αναγκών και την παροχή στήριξης, σημειώνει η ανακοίνωση.

Άρματα μάχης, αεροπλάνα και βόμβες

Η 56χρονη Βαλεντίνα Μαρούνιακ, η οποία διδάσκει καλλιτεχνικά μαθήματα στο σχολείο του Κιέβου, έχει εντοπίσει την αλλαγή στην ψυχική κατάσταση των μαθητών της μέσα από τα έργα τους από το 2022.

«Συνήθιζαν να ζωγραφίζουν κυρίως άρματα μάχης, αεροπλάνα, βομβαρδισμούς. Τώρα ζωγραφίζουν τον ήλιο, ουράνια τόξα και ωραίες εικόνες...Θέλουν τη νίκη, χαρά, την άνοιξη και ηρεμία», λέει η ίδια.

Όταν η Μαρούνιακ ζήτησε από τους μαθητές της να ζωγραφίσουν τις πιο αξιοσημείωτες στιγμές από την εισβολή, κάποιοι ζωγράφισαν διαγωνισμούς τραγουδιού ή ένα νέο κατοικίδιο.

Άλλοι όμως, στη διάρκεια μαθήματος στις αρχές του μήνα το οποίο παρακολούθησε το Reuters, ζωγράφισαν αναμνήσεις που νοσταλγούν από την περίοδο πριν τον πόλεμο ή άρματα μάχης ή αγαπημένα τους πρόσωπα που πολεμούν.

Η 8χρονη Σολόμια Καράντα ζωγράφισε ένα τοπίο που έχει νοσταλγήσει - ένα αεροπλάνο πάνω από το χωριό στη νότια Ουκρανία όπου ζούσε η γιαγιά της η οποία εγκατέλειψε τη χώρα εξαιτίας του πολέμου.

«Ένας πύραυλος έπληξε σπίτι κοντά στης γιαγιάς μου, αλλά τώρα το ξαναχτίζουν. Εκείνη φοβήθηκε και πήγε να ζήσει στη Ρουμανία», λέει το κορίτσι.

Έπειτα από τρία χρόνια η οκτάχρονη εξακολουθεί να φοβάται όταν είναι μόνη της στο σπίτι και ηχούν οι σειρήνες, όπως περιγράφει.

«Συνήθως κλείνω την πόρτα του δωματίου μου και χώνομαι στο κρεβάτι μαζί με τα παιχνίδια μου. Αυτό το κάνει λιγότερο φοβιστικό».

Ο συμμαθητής της, ο επίσης οκτάχρονος Νικίτα Μπονταρένκο, έχει μάθει να κουλουριάζεται μπροστά από τον πιο ανθεκτικό τοίχο του διαμερίσματος της οικογένειας μαζί με τη μικρότερη αδελφή του.

«Της λέω, Μάσα, πέφτουν πύραυλοι και βόμβες και την σκεπάζω με κουβέρτες και μαξιλάρια», λέει ο Νικίτα καθώς ζωγραφίζει ένα άρμα μάχης εμπνευσμένο από τις ιστορίες που του λέει ο πατέρας του ο οποίος υπηρετεί στον ουκρανικό στρατό.

Παιδιά κοντά στο πολεμικό μέτωπο

Ενώ τα παιδιά στο Κίεβο αντιμετωπίζουν τις παρεμβολές από τις σειρήνες, μαθητές που βρίσκονται πιο κοντά στο πολεμικό μέτωπο δεν μπορούν καν να φθάσουν στο σχολείο για λόγους ασφαλείας και έτσι δεν βλέπουν από κοντά τους συμμαθητές τους.

«Είναι τεράστιο το πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον επειδή αυτή η γενιά παιδιών δεν έχει διά ζώσης επικοινωνία, κοινωνικοποίηση, προσαρμογή σε μια ρουτίνα εδώ και τέσσερα χρόνια», λέει η 32χρονη Κατερίνα Τιμάκινα, ιδρύτρια του Sane Ukraine, το οποίο διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για την ψυχολογική στήριξη των εκπαιδευτικών.

Ο πόλεμος ακολούθησε την πανδημία της COVID.

«Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι, αντιμετωπίζουμε διαταραχή μετατραυματικού στρες και μετατραυματική ανάπτυξη», προσθέτει η ίδια.

Οι εκπαιδευτικοί, οι ψυχολόγοι και τα παιδιά έχουν συνηθίσει να ζουν σε μια κατάσταση χρόνιας εξάντλησης χωρίς ένα τέλος στον ορίζοντα, λένε οι ειδικοί.

Το υπουργείο Υγείας εκτιμά ότι περισσότεροι από 90% Ουκρανοί εμφάνισαν τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες το 2022.

Το 2023, σύμφωνα με την ίδια πηγή, έως και τέσσερα εκατομμύρια παιδιά χρειάστηκαν ψυχολογική βοήθεια για να διαχειριστούν την τραυματική εμπειρία της ρωσικής εισβολής.

Η Γιαροσλάβτσεβα, η δασκάλα στο Κίεβο, προσπαθεί να καλλιεργεί την ηρεμία και μια θετική διάθεση γνωρίζοντας πόσο ευαίσθητα είναι τα παιδιά.

Αλλά βουρκώνει όταν σκέφτεται την μητέρα και τον σύζυγό της που παραμένουν σε εδάφη υπό ρωσική κατοχή: «Τρία χρόνια είναι υπερβολικά πολλά», λέει αλλά επισημαίνει ότι οι «φρενήρεις ρυθμοί των οκτάχρονων μαθητών της την βοηθούν να αντέχει».