Οι νικητές, οι ηττημένοι της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς και ο κίνδυνος εμφυλίου πολέμου στο Ισραήλ

Ενας άλλος πόλεμος, εμφύλιος, πολύ πιο επικίνδυνος, αρχίζει να εκτυλίσσεται σε διάφορες ισραηλινές πόλεις, όπου συνυπάρχουν εδώ και δεκαετίες Εβραίοι και Αραβες κάτοικοι. Ακροδεξιές, ρατσιστικές εβραϊκές ομάδες επιτίθενται σε απλούς Άραβες πολίτες, σε «αντίποινα», υποτίθεται, για τις επιθέσεις της Χαμάς. Επίκεντρο αυτών των επιθέσεων είναι η ισραηλινή πόλη Λόντ, που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν, όπου ακροδεξιοί Εβραίοι λιντσάρισαν έναν 29χρονο Παλαιστίνιο.

Σε αντίποινα, νεαροί Αραβες επιτέθηκαν σε Εβραίους περαστικούς, έκαψαν , αυτοκίνητα, κτίρια και συναγωγές.

«Εχει ξεκινήσει ο εμφύλιος πόλεμος», προειδοποίησε ο δήμαρχος του Λοντ.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου χαρακτήρισε τα περιστατικά απαράδεκτα και έκανε λόγο για αναρχία.

«Οι πολίτες του Ισραήλ δεν πρέπει να πάρουν το νόμο στα χέρια τους: Τίποτα δεν δικαιολογεί το λιντσάρισμα Εβραίων από τους Άραβες, και τίποτα δεν δικαιολογεί το λιντσάρισμα Αράβων από Εβραίους», είπε ο Νετανιάχου.

Το σίγουρο είναι όμως ότι η βία γεννά βία και είναι πλέον θέμα χρόνου οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των Παλαιστινίων στη συνοικία Σέιχ Τζάρα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ για την αποτροπή της εκδίωξης παλαιστινιακών οικογενειών, να κλιμακωθούν. Αλλωστε ,οι διαδηλώσεις αυτές δεν κινητοποίησαν μόνο τους Παλαιστίνιους κατοίκους της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Πολλοί Ισραηλινοί Άραβες, δηλαδή οι Παλαιστίνιοι που ζουν στο Ισραήλ από το 1948, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και πορείες στη Χάιφα, στην Τιβεριάδα, στη Ναζαρέτ και σε άλλες πόλεις .

Οι Ισραηλινοί πολίτες αραβικής καταγωγής, που αποτελούν το 21% του πληθυσμού της χώρας, φοβούνται ότι οι ισραηλινές αρχές προσπαθούν να εκδιώξουν όσους περισσότερους μπορούν από τις εστίες τους , προκειμένου να εγκαταστήσουν εκεί χιλιάδες Εβραίους εποίκους.

Μια διαφορετική Ιντιφάντα

Ο φόβος αυτός δεν αποκλείεται να οδηγήσει μάλιστα σε μια «Τρίτη Ιντιφάντα» -μια εξέγερση, με διαφορετικό υπόβαθρο από τις άλλες δύο ,που είχαν ξεσπάσει το 1987 και το 2000. Αυτή τη φορά, η Ιντιφάντα θα προέλθει από τους Αραβες πολίτες του Ισραήλ και όχι από τους κατοίκους των Παλαιστινιακών εδαφών. «Η δεύτερη Ιντιφάντα το 2000, στην οποία είδαμε εισαγόμενους από τη Γάζα βομβιστές αυτοκτονίας να ανατινάζουν ισραηλινά λεωφορεία, καφετέριες και εστιατόρια κάθε εβδομάδα, προωθήθηκε συστηματικά από τη Χαμάς και άλλες εξτρεμιστικές. Σήμερα, αντίθετα, οι εικόνες από το Ισραήλ είναι ανησυχητικές γιατί βλέπουμε πολίτες να πολεμούν εναντίον πολιτών ,που μέχρι πρόσφατα ζούσαν μαζί και σε μεγάλο βαθμό ειρηνικά» γράφει η γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel.

Η αιτία είναι βαθύτερη και ξεπερνά τη σημερινή σύρραξη: Οι Αραβες Ισραηλινοί, που κατοικούν κυρίως στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, αισθάνονται όλο και περισσότερο κοινωνικά αποκλεισμένοι από το κράτος στο οποίο ζουν. Σύμφωνα με αραβικές πηγές, το 78% των Αράβων κατοίκων της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και το 84% των παιδιών, ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Η ανεργία-ειδικά των νέων Ισραηλινών αραβικής καταγωγής -είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με εκείνη των εβραίων πολιτών. Όπως γράφει η Jerusalem Post, το ποσοστό των ανέργων Αράβων Ισραηλινών ηλικίας 20-34 ετών φτάνει το 50,7% στο σύνολο των ανέργων αραβικής καταγωγής. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται επίσης, σημαντικά λόγω των επιπτώσεων από την πανδημία. Όχι φυσικά ότι τα πράγματα είναι καλύτερα για τους νέους εβραίους Ισραηλινούς. Σύμφωνα με την Haaretz, οι άνεργοι συνολικά στο Ισραήλ ξεπερνούν τις 800.000 και το ποσοστό ανεργίας δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλό, λόγω και της πανδημίας. Το γεγονός αυτό αποτελεί άλλωστε την κρίσιμη ύλη που μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική ανάφλεξη: Οι ακροδεξιές εβραϊκές οργανώσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος μεταξύ των νεαρών Ισραηλινών, που δεν βλέπουν μέλλον στην πατρίδα τους και οι εξτρεμιστικές παλαιστινιακές Χαμάς και Τζιχάντ ενισχύουν την επιρροή τους μεταξύ των νεαρών Αράβων. «Οι ταραχές σε μικτές αραβο-εβραϊκές πόλεις αποκαλύπτουν ότι η ισραηλινό-παλαιστινιακή σύγκρουση τείνει να εξαπλωθεί σε όλο το Ισραήλ», γράφει η αραβική ιστοσελίδα Al Monitor. «Οι Άραβες-Ισραηλινοί είναι το ένα-πέμπτο του πληθυσμού και αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, όπως ο μικρός προϋπολογισμός για τις κοινότητές τους, η ανυπαρξία έργων υποδομής αλλά και το έγκλημα. Οι εξελίξεις στην Ιερουσαλήμ άναψαν την σπίθα», σημειώνει η Al Monitor.

Ο Νετανιάχου και η Χαμάς πέτυχαν το στόχο τους

Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό κοινωνικό κλίμα, ξέσπασε η νέα πολεμική σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς. Μια σύγκρουση που όμοιά της είχαμε να δούμε από το 2014. Ανεξάρτητα από το «ποιος τράβηξε πρώτος τη σκανδάλη», το σίγουρο είναι ότι οι δύο πρωταγωνιστές- ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου και η Χαμάς ,είναι οι κερδισμένοι. Και ο παλαιστινιακός και ισραηλινός πληθυσμός ,οι μεγάλοι χαμένοι. Πριν να ξεσπάσει η σύγκρουση, ο Νετενιάχου έβλεπε να τελειώνει η 12ετής θητεία του στην πρωθυπουργία, καθώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης ήταν στα πρόθυρα σχηματισμού κυβέρνησης. Με τις ρουκέτες της Χαμάς να εκτοξεύονται σωρηδόν από τη Γάζα, το μέτωπο της αντιπολίτευσης διασπάστηκε και ένα σημαντικό τμήμα της τάχτηκε υπέρ του Νετανιάχου. Ισραηλινοί δημοσιογράφοι με τους οποίους συνομιλήσαμε , δεν απέκλειαν μάλιστα το ενδεχόμενο , ο Νετανιάχου να συμπεριλάβει στην νέα κυβέρνησή του τον επικεφαλής της Ενωμένης Αραβικής Λίστας (Ράαμ),Μανσούρ Αμπάς. Το αραβο-ισραηλινό αυτό κόμμα που έχει τέσσερις βουλευτές στην Κνεσέτ, αξιώνει κυρίως καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τους Ισραηλινούς Αραβες και «η συμμετοχή του στην κυβέρνηση για πρώτη φορά , μπορεί να συμβάλει στην έκρηξη -τουλάχιστον προσωρινά στην έκρηξη ενός εμφυλίου πολέμου. «Η συμμετοχή του Μανσούρ Αμπάς στην κυβέρνηση θα εξαρτηθεί φυσικά από τη διάρκεια και το κόστος της σύγκρουσης Ισραήλ- Χαμάς, η διάρκεια και κυρίως οι συνέπειες της οποίας δεν μπορεί ακόμη να προβλεφθούν.

Η Χαμάς κλιμάκωσε άλλωστε τις επιθέσεις προς ίδιον όφελος. Σε μια περίοδο που οι Παλαιστίνιοι στην Δυτική Οχθη και Γάζα είδαν τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής ,Μαχμούντ Αμπάς να ακυρώνει την τελευταία στιγμή τις προγραμματισμένες εκλογές στα παλαιστινιακά εδάφη. Εκλογές που θα διεξάγονταν στις 22 Μαίου, μετά από 15 ολόκληρα χρόνια.

Ο γηραιός Παλαιστίνιος πρόεδρος προχώρησε σε αυτή την κίνηση καταλαβαίνοντας ότι η οργάνωσή του ,η Φατάχ, θα καταποντιζόταν στις εκλογές ,ενώ η Χαμάς θα αναδεικνυόταν πρώτη δύναμη . «Στην πραγματικότητα, η επίθεση της Χαμάς ήταν μια επίδειξη δύναμης κατά της Παλαιστινιακής Αρχής και του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς», γράφει το Γαλλικό περιοδικό, Marianne. «Στόχος της Χαμάς δεν ήταν μόνο το Ισραήλ. Ηθελε να περιθωριοποιήσει μια για πάντα τον μεγάλο αντίπαλό της: την Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούντ Αμπάς, που βρίσκεται στην εξουσία στη Δυτική Όχθη. Αλλωστε, στα 85 του χρόνια , ο Μαχμούντ Αμπάς, αμφισβητείται έντονα , μετά από υποθέσεις διαφθοράς και τις κατηγορίες για νεποτισμό και αυταρχισμό , ενώ λόγω της εύθραυστης υγείας του γίνεται εύκολος στόχος. «Ο καλύτερος λοιπόν τρόπος για να επιτύχει η Χαμάς τους στόχους της ήταν να αναλάβει την υπεράσπιση της Al-Quds («Ιερουσαλήμ» στα Αραβικά)», εκτιμά το γαλλικό περιοδικό. Το ερώτημα είναι βέβαια πως θα αντιδράσουν οι Ισραηλινοί Αραβες στο Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι στη Δυτική Οχθη και τη Γάζα απέναντι σε αυτή την κλιμάκωση επίθεση ,καθώς οι απλοί πολίτες είναι αυτοί που πληρώνουν το μάρμαρο και της Ισραηλινής επιθετικότητας.

Οι «παίκτες» εξωτερικού

Θα ήταν επίσης ,αφελές να παραβλέψουμε το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο ξεδιπλώνεται αυτή η νέα κρίση και οι πιθανές συνέπειές της στην περιοχή, αλλά και στη διεθνή σκηνή. Τα πράγματα περιπλέκονται γιατί, τη νέα ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση προσπαθούν να εκμεταλλευτούν και διάφορες εξωτερικές δυνάμεις για την προώθηση των δικών τους συμφερόντων. Αλλωστε, η τρομακτική συσσώρευση πυραύλων και ρουκετών στη Γάζα και η ποιότητα του οπλοστασίου της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ, υποδηλώνουν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και ισχυρή υποστήριξη ισχυρών εξωτερικών… χορηγών. Πρώτα και κύρια είναι το Ιράν, το οποίο δεν κρύψει ποτέ ότι υποστηρίζει τη Χαμάς. Η Τουρκία, επίσης, εμφανίστηκε να ανεβάζει πολύ τους τόνους κατά του Ισραήλ , με τον πρόεδρο Ερντογάν να προσπαθεί να αναδειχθεί σε πρωτεργάτη του κύματος υπεράσπισης της Γάζας. Το Ισραήλ καταγγέλλει μάλιστα, ότι εκατοντάδες στελέχη της Χαμάς έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία .Τον περασμένο Οκτώβριο , οι Times του Λονδίνου έγραψαν ότι η Χαμάς είχε δημιουργήσει ένα μυστικό γραφείο στην Κωνσταντινούπολη για να σχεδιάσει εξ αποστάσεως κυβερνο-επιθέσεις εναντίον των εχθρών της. Η λονδρέζικη εφημερίδα υποστήριξε μάλιστα ότι το καθεστώς Ερντογάν χορήγησε ακόμη και τουρκική υπηκοότητα και διαβατήρια σε δεκάδες ανώτερα στελέχη και μέλη της Χαμάς για να διευκολύνει τα ταξίδια τους στην Ευρώπη. Η Άγκυρα διέψευσε βέβαια το δημοσίευμα των Times .

Το 2018, η Αγκυρα ανακάλεσε επίσης τον πρέσβη της από το Ισραήλ για να διαμαρτυρηθεί για την απόφαση του τότε προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ να μεταφέρει την αμερικανική πρεσβεία από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. «Αμφιβάλλω αν το Ισραήλ είναι πρόθυμο να ανταλλάξει πρέσβεις με την Τουρκία σε κάθε περίπτωση. Από την άποψη του Ισραήλ, θα ήταν απλώς ένα ανέλπιστο δώρο που θα διευκόλυνε τις σχέσεις του Ερντογάν με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν », λέει ο Αλαν Μακόβσκι, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο για την Αμερικανική Πρόοδο που εδρεύει στην Ουάσινγκτον.

Σε κάθε περίπτωση πάντως διαφαίνεται μια ασάφεια στις κινήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν, ο οποίος εμφανίζεται πολύ λιγότερο ευνοϊκός προς το Ισραήλ από τον προκάτοχό του, Ντόναλντ Τραμπ.

Η Jerusalem Post υπαινίχτηκε μάλιστα ότι η Ουάσιγκτον θα μπορούσε ενδεχομένως να εγκρίνει το ξέσπασμα μιας τρίτης Ιντιφάντα ,για δύο λόγους: Να ακυρώσει το ειρηνευτικό σχέδιο Ισραήλ-Αραβικών χωρών ,μέσω της συμφωνίας Αμπρααμ, που παρουσίασε πριν ένα χρόνο ο Ντόναλντ Τραμπ.

Και δεύτερο, να ασκήσει πίεση προς την ισραηλινή κυβέρνηση για να πάψει να αντιτίθεται στο σχέδιο συμφιλίωσης με την Τεχεράνη.

Αναμφίβολα, από το Μεσανατολικό γεωπολιτικό πάζλ λείπουν ακόμη αρκετά κομμάτια…