Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των υπηρεσιών υγείας στο επίκεντρο της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων AI
Στον ψηφιακό μετασχηματισμό των υπηρεσιών υγείας, πρόκειται να εστιάσει την εργασίας της η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Τεχνητή Νοημοσύνη, που συγκρότησε στις 30 Μαΐου, η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, με σκοπό τη διαμόρφωση Συστάσεων, Γνωμών και Εκθέσεων, για τα κρίσιμα θέματα που αφορούν στις ηθικές προεκτάσεις των εφαρμογών της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Προσπαθούμε όλη αυτή η μετατροπή να γίνει με τρόπο που να είναι ηθικός και κυρίως, αποτελεσματικός και ασφαλής για τους ανθρώπους, δηλώνει στο Πρακτορείο FM και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» η μαιευτήρας γυναικολόγος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακολογίας- Κλινικής Φαρμακολογίας, στο ΑΠΘ και μέλος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Χρυσάνθη Σαρδέλη.
Όπως αναφέρει, είναι πολύ σημαντική η συλλογή των ψηφιακών δεδομένων υγείας, γιατί δεν είναι απλά προσωπικά δεδομένα, αλλά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Και η συλλογή τους, η φύλαξη τους, η διαχείριση τους, και η μετατροπή τους, πρέπει να γίνεται με τρόπο που να είναι ηθικός, ώστε οι άνθρωποι από τους οποίους προέρχονται, να μην εκτίθενται σε κινδύνους είτε στιγματισμού, είτε διάκρισης, είτε έκθεσης με κάποιο τρόπο.
«Π.χ αν μία επιχείρηση μάθει ότι ο εργαζόμενος της πάσχει από μία σοβαρή ασθένεια, μπορεί να τον απολύσει, ή να τον μεταχειρίζεται με διαφορετικό τρόπο, ή να τον υποβάλλει σε κάποια διάκριση.
Επίσης, κάποιες επιλογές της προσωπικής ζωής, είτε σεξουαλικές είτε θρησκευτικές, είτε πολιτικές, μπορεί επίσης να εκθέτουν άτομα σε τέτοιους κινδύνους. Αυτό είναι το ένα κομμάτι που πρέπει να μελετήσουμε ως επιτροπή, γιατί χωρίς δεδομένα, δεν μπορούμε να τροφοδοτούμε αυτές τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες φιλοδοξούμε κάποια μέρα να μας βοηθάνε (όχι να υποκαταστήσουν τους επαγγελματίες υγείας) στο να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις, όσον αφορά την υγεία των ανθρώπων. Αν δεν έχουμε όμως σωστά και αξιόπιστα δεδομένα, οι εφαρμογές ενδεχομένως να προτείνουν λάθος πράγματα, και τελικά μπορεί να καταλήγουμε σε πολύ χειρότερες αποφάσεις για την υγεία κάποιου, από αυτές που παίρνουμε τώρα με τον συμβατικό τρόπο» .
Χρειάζεται σταδιακή μετάβαση που να μην προκαλέσει εργασιακή ανασφάλεια
Η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Τεχνητή Νοημοσύνη, σύμφωνα με την κυρία Σαρδέλη, πρέπει να σκεφτεί πώς η εισαγωγή εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να επηρεάσει την εργασιακή ζωή των ανθρώπων. «Κάποιοι επαγγελματίες υγείας, ή κάποια επαγγέλματα, τα οποία είναι υποβοηθητικά στην παροχή υπηρεσιών υγείας, μπορεί να επηρεαστούν. Μπορεί να καταλήξουμε κάποια στιγμή να καταργήσουμε τελείως τους ή τις γραμματείς και να γίνεται η επικοινωνία με το σύστημα υγείας, μέσω ψηφιακών βοηθών. Αυτό βέβαια δεν είναι πολύ εύκολο στη χώρα μας, γιατί δεν έχουμε ψηφιακό εγγραμματισμό. Δεν μας είναι εύκολο να επικοινωνούμε με ψηφιακούς βοηθούς όπως π.χ. στις τράπεζες. Κάτι που ολοένα γίνεται όμως, πιο εύκολο και γνωστό στον κόσμο. Αλλά όταν κάποιος βρίσκεται σε κατάσταση επείγουσας ανάγκης για λόγους υγείας, πιθανώς να μην μπορεί να διαχειριστεί μία τέτοια εφαρμογή. Ειδικά οι πιο ηλικιωμένοι που δεν είναι εξοικειωμένοι. Χρειάζεται λοιπόν μία σταδιακή μετάβαση από την παροχή υπηρεσιών υγείας όπως την κάνουμε σήμερα, και αυτό πρέπει να γίνει με τρόπο ηθικό και σωστό που να μην προκαλέσει εργασιακή ανασφάλεια, ούτε αναταραχή, αλλά ούτε και έξτρα φόρτο εργασίας στους επαγγελματίες υγείας».
Το φυτό της αλόης δεν πρόκειται να ενταχθεί σε καταλόγους καρκινογόνων
Η κυρία Σαρδέλη ως αναπληρώτρια καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας στο ΑΠΘ, ρωτήθηκε παράλληλα για την ασπαρτάμη και την αλόη βέρα, για τις οποίες έχει χτυπήσει καμπανάκι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και οι δύο ειδικές επιτροπές του, στις 14 Ιουλίου, θα βγάλουν τις τελικές συστάσεις για τις δύο ουσίες που τώρα μελετώνται, ως προς την πιθανότητα να είναι καρκινογόνες και αν ναι, σε ποιο βαθμό. «Είναι γνωστές ουσίες που τις χρησιμοποιούμε χρόνια για να βελτιώσουμε την ανθρώπινη υγεία. Όταν χρησιμοποιούμε για μεγάλα χρονικά διαστήματα ουσίες, είτε φυσικές, είτε χημικές, κατά περιόδους παίρνουμε περισσότερα δεδομένα, και ανακαλύπτουμε ότι η υπερβολική τους χρήση, μπορεί να μας δημιουργεί και προβλήματα. Αυτό έχει συμβεί τώρα με αυτές τις ουσίες. Όσον αφορά την αλόη βέρα, δεν πρόκειται το φυτό να μπει σε καταλόγους καρκινογόνων, ή έστω πιθανώς καρκινογόνων ουσιών. Αλλά κάποιες ουσίες που περιέχονται σε μέρη του φυτού όπως είναι η φλούδα του, οι ανθρακινόνες, έχουν συσχετιστεί εδώ και πολλά χρόνια με πρόκληση βλαβών στο ανθρώπινο DNΑ, οι οποίες και ευθύνονται φυσικά για καρκινογένεση και άλλα προβλήματα υγείας». Και το ερώτημα που εύλογα προκύπτει, είναι γιατί οι αρμόδιοι φορείς ασχολήθηκαν τώρα με το θέμα, εφόσον η συσχέτιση με καρκινογένεση είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια.
Ακόμη και θάνατο μπορεί να προκαλέσει η υπερβολική ποσότητα πόσιμης αλόης
«Πιστεύω ότι βγήκε γιατί τώρα απλώς το συζητήσαμε και πιθανώς να έγινε και λίγο υπερβολική διαφήμιση, καθώς είναι λίγο πιασάρικα αυτά τα θέματα. Έχουμε όμως κάποια καινούργια ερευνητικά δεδομένα, τα οποία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, που δείχνουν πως η πόσιμη αλόη εναποθέτει χρωστικές ουσίες στο βλεννογόνο του εντέρου σε πειραματόζωα και αυτό πιθανότατα να συμβαίνει και σε ανθρώπους. Όταν λοιπόν χρησιμοποιούμε υπερβολικά μεγάλες ποσότητες καθημερινά από το στόμα, μπορεί να εκτεθούμε σε κίνδυνο. Και εκτός από κράμπες, διάρροιες, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, μπορεί να εμφανίσουμε -και δυστυχώς έχει συμβεί- μεγάλες βλάβες στους νεφρούς μας μέχρι και οξεία νεφρική ανεπάρκεια, ακόμα και θάνατος μπορεί να προκληθεί. Ως εκ τούτου ουκ εν τω πολλώ το ευ. Το φυσικό δεν είναι πάντα υγιεινό».
Η υπερβολική χρήση ασπαρτάμης έχει συνδεθεί με καρκίνο σε ήδη επιβαρυμένους οργανισμούς-Μέχρι 40 mg την ημέρα ανά κιλό βάρους σώματος
Για την ασπαρτάμη, η κυρία Σαρδέλη είπε ότι την χρησιμοποιούμε από το 1981 σε τρόφιμα και σε φάρμακα. «Ωστόσο η υπερβολή πάνω από τα 40mg ανά χιλιόγραμμο βάρους σώματος την ημέρα, δυστυχώς δεν μας λύνει προβλήματα. Εάν ξεπερνούμε αυτή την ποσόστητα, μπορεί όντως να εμφανιστούν βλάβες στην υγεία μας ακόμα και καρκίνοι, σύμφωνα και με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη που συσχέτισε την υπερβολική χρήση ασπαρτάμης με κάποιες μορφές καρκίνου, όπως ρινοφαρυγγικοί καρκίνοι, λευχαιμίες, καρκίνοι που συνδέονται με ενδοκρινικές διαταραχές και καρκίνοι του γαστρεντερικού». Πρόκειται όμως, διευκρινίζει η καθηγήτρια, για ανθρώπους που είναι ήδη παχύσαρκοι, διαβητικοί, έχουν κάποιες ενδοκρινικές διαταραχές, ή άλλες ευπάθειες. «Και δεν είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι η συσχέτιση είναι άμεση και οφείλεται μόνο στην ασπαρτάμη το πρόβλημα. Ωστόσο άτομα με τέτοιες ευαλωτότητες, όπως επίσης έγκυοι και παιδιά δεν πρέπει να χρησιμοποιούν ασπαρτάμη».
Όσον αφορά την ετυμηγορία των ειδικών επιτροπών του ΠΟΥ για την ασπαρτάμη, η κ. Σαρδέλη αναφέρει ότι «κατά πάσα πιθανότητα οι επιτροπές του ΠΟΥ θα αποφανθούν πως η ασπαρτάμη είναι ενδεχομένως καρκινογόνος ουσία, χωρίς ακόμη να γνωρίζουμε αν θα αλλάξουν τις μέγιστες επιτρεπόμενες ημερήσιες ποσότητες».
