Ο άγνωστος χάρτης που υποσχόταν ειρήνη στη Μέση Ανατολή και κράτος της Παλαιστίνης

«Στα επόμενα 50 χρόνια, δεν θα βρείτε ούτε έναν Ισραηλινό ηγέτη που θα σας προτείνει αυτό που σας προτείνω εγώ τώρα. Σας το υπογράφω. Σας το υπογράφω και ας αλλάξουμε την ιστορία!» σημειώνει με έμφαση ο πρώην Ισραηλινός πρωθυπουργός, Εχούντ Όλμερτ.

Έχουν περάσει μόλις 17 χρόνια από τότε που ο πρώην αρχηγός της κυβέρνησης και πρώην δήμαρχος Ιεροσολύμων εκλιπαρούσε τον Παλαιστίνιο ομόλογό του να αποδεχθεί μια συμφωνία που πίστευε ότι θα μπορούσε να είχε φέρει ειρήνη στη Μέση Ανατολή, σημειώνει το BBC σε ανάλυσή του. Η πρόταση αφορούσε στη λύση δύο κρατών - μια προοπτική που φαίνεται αδύνατη σήμερα. Εάν είχε εφαρμοστεί, θα είχε δημιουργήσει ένα παλαιστινιακό κράτος σε περισσότερο από το 94% της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης.

Ο περίφημος, άγνωστος, χάρτης που είχε χαράξει ο Όλμερτ έχει αποκτήσει πλέον μια μυθική υπόσταση. Διάφορες ερμηνείες έχουν εμφανιστεί όλα αυτά τα χρόνια, αλλά δεν το αποκάλυψε ποτέ στα ΜΜΕ.

Πώς διανέμονταν τα εδάφη

Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ μίλησε στο ντοκιμαντέρ «Israel and the Palestinians: The Road to 7th October» το οποίο έκανε την εμφάνισή του τη Δευτέρα 24/02 στο iPlayer και αποκαλύπτει τον χάρτη που λέει ότι έδειξε στον Μαχμούτ Αμπάς σε μια συνάντηση τους στην Ιερουσαλήμ στις 16 Σεπτεμβρίου 2008. «Είναι η πρώτη φορά που εκθέτω αυτόν τον χάρτη στα μέσα ενημέρωσης» σημειώνει ο Όλμερτ. Ο χάρτης δείχνει, αναλυτικά, τα εδάφη που ο ίδιος πρότεινε να προσαρτηθούν στο Ισραήλ - δηλαδή το 4,9% της Δυτικής Όχθης.

Αυτό θα περιλάμβανε μεγάλα μπλοκ εβραϊκών εποικισμών - όπως και οι προηγούμενες προτάσεις που χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Σε αντάλλαγμα, ο Όλμερτ είπε ότι το Ισραήλ θα παραχωρούσε ίση ποσότητα ισραηλινού εδάφους, κατά μήκος των άκρων της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.

Τα δύο παλαιστινιακά εδάφη θα συνδέονταν μέσω σήραγγας ή έναν μεγάλο αυτοκινητόδρομο, κάτι το οποίο είχε συζητηθεί και στο παρελθόν. Τότε ο Όλμερτ αποκάλυψε τι του απάντησε ο Αμπάς «Είπε: "Πρωθυπουργέ, αυτό είναι πολύ σοβαρό. Είναι πολύ, πολύ, πολύ σοβαρό"». Το σχέδιο του Όλμερτ περιελάμβανε επίσης μια προτεινόμενη λύση στο ακανθώδες ζήτημα των Ιεροσολύμων, της ιερής πόλης τόσο για τους Εβραίους όσο και για τους Μουσουλμάνους.

Κάθε πλευρά θα μπορούσε να διεκδικήσει τμήματα της πόλης ως πρωτεύουσά της, ενώ η διαχείριση της «ιερής λεκάνης» - συμπεριλαμβανομένης της Παλιάς Πόλης, με τους θρησκευτικούς της χώρους και τις παρακείμενες περιοχές - θα παραδοθεί σε μια επιτροπή διαχειριστών αποτελούμενη από το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και τις ΗΠΑ.

Όπως σημειώνει το BBC, oι επιπτώσεις του χάρτη, για τους εβραϊκούς οικισμούς, θα ήταν κολοσσιαίες. Αν είχε εφαρμοστεί το σχέδιο, δεκάδες κοινότητες, διάσπαρτες σε όλη τη Δυτική Όχθη και την Κοιλάδα του Ιορδάνη, θα είχαν εκκενωθεί. Όταν ο προηγούμενος Ισραηλινός πρωθυπουργός, o Αριέλ Σαρόν, απομάκρυνε βίαια μερικές χιλιάδες Εβραίους εποίκους από τη Λωρίδα της Γάζας το 2005, θεωρήθηκε ως εθνικό τραύμα από τους δεξιούς.

Η εκκένωση του μεγαλύτερου μέρους της Δυτικής Όχθης θα αντιπροσώπευε μια απείρως μεγαλύτερη πρόκληση, που εμπλέκει δεκάδες χιλιάδες εποίκους, με τον πραγματικό κίνδυνο να ξεσπάσει βία στην περιοχή.

Η αντίδραση των Παλαιστινίων και ο πρόωρος «θάνατος»

Στο τέλος της συνάντησής τους, ο Όλμερτ αρνήθηκε να παραδώσει ένα αντίγραφο του χάρτη στον Μαχμούντ Αμπάς, εκτός εάν το συνυπόγραφε ο Παλαιστίνιος ηγέτης. Ο Αμπάς αρνήθηκε, λέγοντας ότι έπρεπε να το δείξει στους συμβούλους του, για να βεβαιωθεί ότι κατάλαβαν ακριβώς τι προσφέρθηκε. Ο Όλμερτ μάλιστα σημείωσε ότι οι δυο ηγέτες είχαν συμφωνήσει να συναντηθούν την επόμενη ημέρα για τη σύνταξη ειδικών χαρτών . «Χαιρετηθήκαμε σαν να πρόκειται να ξεκινήσουμε ένα ιστορικό βήμα προς τα εμπρός» αναφέρει χαρακτηριστικά. 

Η συνάντηση δεν έγινε ποτέ. Καθώς έφευγαν από την Ιερουσαλήμ εκείνο το βράδυ, ο αρχηγός του προσωπικού του Προέδρου Αμπάς, Ραφίκ Χουσεϊνί, θυμάται την ατμόσφαιρα στο αυτοκίνητο. «Φυσικά και χαμογελάσαμε» θυμάται. Οι Παλαιστίνιοι πίστευαν ότι το σχέδιο ήταν νεκρό διότι ο Όλμερτ, είχε εμπλακεί σε σκάνδαλο διαφθοράς και είχε ήδη ανακοινώσει ότι σχεδίαζε να παραιτηθεί. 

«Είναι λυπηρό το γεγονός ότι ο Όλμερτ, ανεξάρτητα από το πόσο καλός ήταν… ήταν μια κουτσή πάπια», λέει ο Χουσεϊνί, «και επομένως, δεν θα πηγαίναμε πουθενά με αυτό».

Η κατάσταση στη Γάζα, εκείνη την εποχή, περιέπλεξε τα πράγματα. Μετά από μήνες επιθέσεων με ρουκέτες από την περιοχή που ελέγχεται από τη Χαμάς, ο Όλμερτ διέταξε μια μεγάλη ισραηλινή επίθεση, την Επιχείρηση «Cast Lead», στα τέλη Δεκεμβρίου του 2008, πυροδοτώντας έντονες μάχες τριών εβδομάδων.

Αλλά ο Olmert μου λέει ότι θα ήταν «πολύ έξυπνο» για τον Abbas να υπογράψει τη συμφωνία. Στη συνέχεια, εάν ένας μελλοντικός Ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθούσε να το ακυρώσει, «θα μπορούσε να είχε πει στον κόσμο ότι η αποτυχία ήταν λάθος του Ισραήλ».

Ακολούθησαν εκλογές στο Ισραήλ τον Φεβρουάριο του 2009 όπου ο Μπενιαμίν Νετανιάχου του Λικούντ, ένθερμος αντίπαλος του παλαιστινιακού κράτους, ανέβηκε στον πρωθυπουργικό θώκο. Το σχέδιο και ο χάρτης του Όλμερτ χάθηκαν εν μια νυκτί. 

Ο πρώην πρωθυπουργός αστειεύτηκε λέγοντας ότι εξακολουθεί να περιμένει μια απάντηση από τον Αμπάς, αλλά το σχέδιό του έκτοτε εντάχθηκε σε μια μακρά λίστα χαμένων ευκαιριών για τον τερματισμό της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης.