Νόαμ Τσόμσκι: Η πολιτική των ΗΠΑ εμποδίζει την αποκλιμάκωση στην Ουκρανία

Συνέντευξη στον πολιτικό επιστήμονα, οικονομολόγος, συγγραφέα και δημοσιογράφο, C.J. Polychroniou για το truthout.org, έδωσε ο παγκοσμίου φήμης μελετητής Νόαμ Τσόμσκι, στην οποία σχολιάζει τις νέες εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στο παγκόσμιο σύστημα λόγω της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο Τσόμσκι συλλογίζεται το ερώτημα εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να διωχθεί για εγκλήματα πολέμου υπό το φως των αυξανόμενων αποδεικτικών στοιχείων που θυμίζουν τις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι Ναζί κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι και οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν επίσης εμπλακεί σε εγκλήματα πολέμου σκοτώνοντας αιχμάλωτους Ρώσους στρατιώτες.

«Όπως οι Αμερικάνοι στο Ιράκ»

Σε ερώτηση του δημοσιογράφου για τη δήλωση της Ρωσίας και της Κίνας που συνεργάζονται για την προώθηση μιας νέας «δημοκρατικής παγκόσμιας τάξης», ο Νόαμ Τσόμσκι, κάνει μια σύγκριση με τον τρόπο που οι ΗΠΑ εργάζονταν για να «προωθήσουν τη δημοκρατία» στο Ιράκ, τον στόχο της εισβολής όπως ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Μπους όταν έγινε σαφές ότι το «μονό ερώτημα» - θα εγκαταλείψει ο Σαντάμ το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του; — είχε απαντηθεί με λάθος τρόπο. Με σπάνιες εξαιρέσεις, η τάξη των διανοούμενων και ακόμη και οι περισσότεροι λόγιοι τράβηξαν την προσοχή και διακήρυξαν σθεναρά το νέο δόγμα.

Όπως έδειξαν οι δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ, λέει ο Τσόμσκι, οι Αμερικανοί που ενθουσιάστηκαν από τους «ευγενείς» στόχους που διακηρύχθηκαν ήταν 1 τοις εκατό των ερωτηθέντων. Το 4% πίστευε ότι οι ΗΠΑ εισέβαλαν για να βοηθήσουν τους Ιρακινούς. Οι υπόλοιποι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι εάν οι εξαγωγές του Ιράκ ήταν σπαράγγια και τουρσιά και το κέντρο της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου ήταν στον Νότιο Ειρηνικό, οι ΗΠΑ δεν θα είχαν εισβάλει.

«Οι Δυτικοί που έχουν κατακλυστεί από ηθική οργή για τα εγκλήματα των εχθρών εξακολουθούν να είναι σε θέση να διατηρήσουν τη συνήθη σιωπή τους, ενώ οι ηγέτες τους διαπράττουν τρομερά εγκλήματα αυτή τη στιγμή, υποστηρίζει ο Τσόμσκι, αναφερόμενος στα φρικιαστικά γεγονότα, κατά τα οποίαήταν ενθουσιασμένοι επικροτώντας την επιτυχία της εισβολής στο Ιράκ, εκτοξεύοντας ευσέβειες για ευγενείς προθέσεις. Το συσσωρευμένο κακό περιλαμβάνει την υποκίνηση εθνοτικών συγκρούσεων που διέλυσαν όχι μόνο το Ιράκ αλλά ολόκληρη την περιοχή, τη φρίκη του ISIS και πολλά άλλα».

«Η στρατηγική σχέση Ρωσίας-Κίνας δεν είναι εταιρική»

Ο Polychroniou ρωτά τον Τσόμσκι αν μπορεί η Κίνα να βοηθήσει στον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και εάν ναι, τι εμποδίζει το Πεκίνο να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στη Μόσχα για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας στην Ουκρανία;

Κατά τον Τσόμσκι η σχέση των δύο χωρών δεν είναι πολύ εταιρική . Η Ρωσία κλεπτοκρατία μπορεί να παρέχει πρώτες ύλες και προηγμένα όπλα στο οικονομικό σύστημα που το Πεκίνο εγκαθιδρύει συστηματικά μέσω της ηπειρωτικής Ασίας, φτάνοντας επίσης στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, και τώρα ακόμη και σε αμερικανικούς τομείς στη Λατινική Αμερική. Αλλά όχι πολύ περισσότερο. Η Κίνα θα μπορούσε να δράσει για να προωθήσει τις προοπτικές για μια ειρηνική διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων στην Ουκρανία. Φαίνεται ότι η κινεζική ηγεσία δεν βλέπει κανένα πλεονέκτημα σε αυτό.

Το «σύστημα πληροφοριών» της Κίνας φαίνεται να συμμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό με τη γραμμή της ρωσικής προπαγάνδας. Αλλά γενικότερα, δεν φαίνεται να αποκλίνει πολύ από μια αρκετά κοινή στάση στον Παγκόσμιο Νότο (Global South*), που φαίνεται γραφικά από τον χάρτη κυρώσεων. Τα κράτη που συμμετέχουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας βρίσκονται στην Αγγλόσφαιρα και την Ευρώπη, καθώς και η Ιαπωνία, η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα. Ο υπόλοιπος κόσμος καταδικάζει την εισβολή, αλλά ως επί το πλείστον στέκεται σε απόσταση.

«Η Κίνα τηρεί την επίσημη πολιτική των ΗΠΑ»

Η απροθυμία της Κίνας να αφιερώσει τις προσπάθειές της σε μια διαπραγματευτική διευθέτηση της σύγκρουσης της Ουκρανίας αξίζει κριτική, αλλά είναι δύσκολο να δούμε πώς μια τέτοια κριτική μπορεί να προέλθει σωστά από τους Αμερικανούς. Εξάλλου, η Κίνα τηρεί την επίσημη πολιτική των ΗΠΑ. Με απλά λόγια, η πολιτική είναι να «παλέψουμε μέχρι και τον τελευταίο Ουκρανό για την ουκρανική ανεξαρτησία», ενώ δεν προσφέρουμε κανένα τρόπο να σωθεί η Ουκρανία από περαιτέρω τραγωδία. Ακόμη χειρότερα, η τρέχουσα πολιτική υπονομεύει τέτοιες ελπίδες ενημερώνοντας τον Πούτιν ότι δεν έχει διέξοδο: Είναι η Χάγη ή προχωρήστε στην καταστροφή της Ουκρανίας.

Η Κίνα θα μπορούσε να δράσει για να προωθήσει τις προοπτικές για μια ειρηνική διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων στην Ουκρανία. Φαίνεται ότι η κινεζική ηγεσία δεν βλέπει κανένα πλεονέκτημα σε αυτό.

Το «σύστημα πληροφοριών» της Κίνας φαίνεται να συμμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό με τη γραμμή της ρωσικής προπαγάνδας. Αλλά γενικότερα, δεν φαίνεται να αποκλίνει πολύ από μια αρκετά κοινή στάση στον Παγκόσμιο Νότο, που φαίνεται γραφικά από τον χάρτη κυρώσεων. Τα κράτη που συμμετέχουν στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας βρίσκονται στην σφαίρα επιρροής των Άγγλων και την Ευρώπη, καθώς και η Ιαπωνία, η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα. Ο υπόλοιπος κόσμος καταδικάζει την εισβολή, αλλά ως επί το πλείστον στέκεται σε απόσταση.

Αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Δεν είναι κάτι καινούργιο. Θυμόμαστε καλά ότι η εισβολή στο Ιράκ δεν είχε ουσιαστικά καμία παγκόσμια υποστήριξη. Λιγότερο γνωστό είναι το γεγονός ότι το ίδιο ίσχυε και για την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Η παγκόσμια κοινή γνώμη ευνόησε στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα διπλωματικά-δικαστικά μέτρα έναντι της στρατιωτικής δράσης. Η αντίθεση στην εισβολή ήταν ιδιαίτερα έντονη στη Λατινική Αμερική, η οποία έχει εμπειρία από την επέμβαση των ΗΠΑ.

Το καθεστώς της Ευρώπης

Ένα κορυφαίο θέμα καθ' όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν το καθεστώς της Ευρώπης, αναλύει ο Τσόμσκι: Θα έπρεπε να υποταχθεί στις ΗΠΑ εντός του πλαισίου του ΝΑΤΟ, της προτίμησης των ΗΠΑ; Ή θα έπρεπε να γίνει μια ανεξάρτητη «τρίτη δύναμη» κατά μήκος των γκωλικών γραμμών, που θα φιλοξενεί τη Ρωσία σε μια Ευρώπη χωρίς στρατιωτικές συμμαχίες από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια;

Το ερώτημα προέκυψε έντονα όταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε και ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ σκιαγράφησε το όραμα ενός «κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού» χωρίς στρατιωτικές συμμαχίες από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ. Σε περιορισμένη μορφή, η ιδέα αναβίωσε από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στις πρόσφατες αποτυχημένες επαφές του με τον Πούτιν.

Η Ευρώπη έχει ισχυρούς λόγους να συνάψει στενές σχέσεις με τη Ρωσία, που κυμαίνονται από το εμπόριο μέχρι την ασφάλεια. Αν τέτοιες προσπάθειες θα μπορούσαν να είχαν πετύχει, αποφεύγοντας την τραγωδία της Ουκρανίας.

Το 1994, ο Μπιλ Κλίντον μιλούσε και από τις δύο πλευρές. Έλεγε στους Ρώσους ότι δεν βιαζόμασταν να προσθέσουμε μέλη στο ΝΑΤΟ και ότι ο δρόμος που προτιμούσαμε ήταν η Σύμπραξη για την Ειρήνη.

Την ίδια στιγμή που υπαινισσόταν στις εθνοτικές διασπορές των ρωσοφοβικών χωρών στην Ανατολική Ευρώπη. Και το 1996 έκανε σαφή αυτή τη δέσμευση. Το 1994 αντιμετώπισε ένα ξέσπασμα από τον Γέλτσιν, ο οποίος ήταν τότε πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Όταν ξεκίνησε η θητεία του κ. Πούτιν, εκείνος διαμαρτυρόταν τακτικά για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ με τρόπους που αγνόησαν τα συμφέροντα αυτοάμυνας της Ρωσίας. Επομένως, δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία έκπληξη για αυτό. Επί 28 χρόνια η Ρωσία προειδοποιεί ότι κάποια στιγμή θα σπάσει, και το έκανε, και το έκανε με πολύ καταστροφικό τρόπο, τόσο από την άποψη των συμφερόντων της όσο και από την άποψη των ευρύτερων προοπτικών για ειρήνη στην Ευρώπη.

Τίποτα από αυτά δεν παρέχει καμία δικαιολογία για την εισβολή του Πούτιν.

Ο ρόλος της Τουρκίας κι αν μπορεί να διενεργεί ως «μεσολαβητής»

Εάν η Τουρκία μπορέσει να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις που θα φέρουν ένα τέλος στη φρίκη της Ουκρανίας, αυτή θα είναι μια πολύ ευπρόσδεκτη εξέλιξη, που θα επικροτηθεί. Μπορούμε μόνο να κάνουμε εικασίες για το ποιες είναι οι πιθανότητες ενώ οι ΗΠΑ επιμένουν να διαιωνίζουν τη σύγκρουση «μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό», ενώ εμποδίζουν μια άσχημη διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων, με εναλλακτική την καταστροφή της Ουκρανίας και ίσως ακόμη και τον πυρηνικό πόλεμο.

Η Τουρκία έχει μια διφορούμενη θέση στις παγκόσμιες υποθέσεις εδώ και πολλά χρόνια. Είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά η ΕΕ έχει απορρίψει τις εκκλήσεις της για ένταξη για λόγους ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για το φυσικό αέριο

Ο Τσόμσκι δεν θεωρεί πιθανή την άμεση απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια. Η Ευρώπη θα μπορούσε να καταφέρει να τερματίσει τη χρήση ρωσικού άνθρακα και πετρελαίου, αλλά το φυσικό αέριο είναι διαφορετικό θέμα.

Αυτό απαιτεί αγωγούς, οι οποίοι θα χρειαστούν χρόνια για να κατασκευαστούν, ή εγκαταστάσεις μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου που μόλις και μετά βίας υπάρχουν.

Για το αν ο Πούτιν μπορεί να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου

Η δίωξη για εγκλήματα πολέμου, στον πραγματικό κόσμο, είναι «η δικαιοσύνη του νικητή». Αυτό ήταν ξεκάθαρο από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης και δεν κρύφτηκε καν στο συνοδευτικό δικαστήριο του Τόκιο. Στη Νυρεμβέργη, οι βομβαρδισμοί πυκνοκατοικημένων αστικών περιοχών αποκλείστηκαν επειδή ήταν ειδικότητα των Συμμάχων. Οι Γερμανοί εγκληματίες πολέμου αθωώθηκαν αν μπορούσαν να αποδείξουν ότι οι Σύμμαχοι διέπραξαν τα ίδια εγκλήματα. Τα επόμενα χρόνια, οι αρχές της Νυρεμβέργης πετάχτηκαν από το παράθυρο. Μόλις πρόσφατα ανακαλύφθηκαν για να νικήσουν επίσημους εχθρούς.

Δεν μπορεί να σκεφτεί κανείς να δικάσει τις ΗΠΑ για τα πολλά φρικτά εγκλήματά τους. Κάποτε έγινε προσπάθεια να οδηγηθούν οι ΗΠΑ στη δικαιοσύνη για τον πόλεμό τους εναντίον της Νικαράγουας. Οι ΗΠΑ απάντησαν στις εντολές του Διεθνούς Δικαστηρίου για τον τερματισμό των εγκλημάτων κλιμακώνοντάς τα απότομα, ενώ ο Τύπος απέρριψε το δικαστήριο ως «εχθρικό φόρουμ», όπως φάνηκε από το τόλμημά του να καταδικάσει τις ΗΠΑ (σύμφωνα με τους συντάκτες των New York Times).

Ο Πούτιν μπορεί να δικαστεί για εγκλήματα εάν ανατραπεί στη Ρωσία και η Ρωσία μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ηττημένη χώρα.

*Η ορολογία Παγκόσμιου Βορρά-Παγκόσμιου Νότου χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ομαδοποίηση χωρών με κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά.