Ναταλία Πεταλά: Ένα Tango Argentino από την Ελλάδα ως τη Γερμανία

Το Vision Network Athens σε συνεργασία με τον Flash.gr εγκαινιάζει μια σειρά συνεντεύξεων με θεματική «Χορός και Διαπολιτισμικότητα».

Το Vision Network Athens συνάντησε τη Ναταλία Πεταλά στη Λειψία και στην Αθήνα, ειπώθηκαν και παρουσιάστηκαν πολλά με ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες πτυχές.

Η Ναταλία Πεταλά κινείται από μικρή ηλικία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Βόννης και της Αθήνας Γερμανική Φιλολογία και Φιλοσοφία. Τον συνεχή διαπολιτισμικό διάλογο από το οικογενειακό της περιβάλλον, ο οποίος εκτείνεται από Αυστραλία μέχρι Νότιο Αφρική, τον εντάσσει στην εργασία της για την Ειδική Υπηρεσία Διεθνών Ανταλλαγών Νέων της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όπου υλοποιεί διεθνή προγράμματα ανταλλαγών νέων και εκπαιδευτών. Tango Argentino χορεύει ενταντικά από το 2018.

• Πείτε μας δυο λόγια για σας.

Με το ένα πόδι  ζω στην ελληνική, με το άλλο στη γερμανική κοινωνία. Κάνω δηλαδή ένα σπαγγάτο, όπως πολλοί άλλοι Έλληνες του εξωτερικού. Έτσι δημιουργούμε έναν διάλογο μεταξύ των δύο κοινωνιών, ο καθένας  με αυτό που ξέρει και θέλει να κάνει. Η δική μου ικανότητα είναι να συνδέω ανθρώπους μεταξύ τους, που έχουν έναν κοινό στόχο, μια ιδέα. Συμβάλλω στο να βρουν ο ένας τον άλλον και να υλοποιήσουν την ιδέα τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στη δουλειά μου αυτό αφορά κυρίως προγράμματα ανταλλαγής νέων, εκπαιδευτών και καλλιτεχνών από διάφορες χώρες.

• Πως θα περιγράφατε τον ενεργό πολίτη στη σημερινή εποχή; Συμμετέχει στα κοινά; Χορεύει;

Ενεργός πολίτης είναι για μένα ένας άνθρωπος, ο οποίος γνωρίζει τα δικαιώματα και τις ευθύνες του και συμβάλλει ενεργά όχι μόνο στη διατήρησή τους, αλλά και στην μετεξέλιξή τους. Αυτό που παρατηρώ όμως είναι ότι οι περισσότεροι απο εμάς τρέχουμε και δεν προλαβαίνουμε, ενώ δεν καταφέρνουμε να ανταπεξέλθουμε ούτε καν στις βασικές δικές μας ανθρώπινες ανάγκες. Πως να συμβάλλουμε έτσι στη δημιουργία μιας βιώσιμης κοινωνίας;

Είμαστε τόσο βυθισμένοι στον τροχό της καθημερινότητας, που με δυσκολία καταλαβαίνουμε πραγματικά τι συμβαίνει με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην χώρα μας και ανά τον κόσμο και τι κάνουμε με το περιβάλλον. Νομίζω πως αν το καταλαβαίναμε, χθες το αργότερο θα είχαμε ανατρέψει τα πάντα. Η μεγαλύτερη αυταπάτη που βιώνουμε σήμερα είναι πως νομίζουμε ότι είμαστε πολύ μικροί και ασήμαντοι για να αλλάξουμε κάτι. Αυτό είναι το μεγαλύτερο ψέμα όλων των εποχών.

Μια εξαίρεση σε αυτό αποτελούν για μένα οι περισσότεροι καλλιτέχνες. Η τέχνη, που γεννιέται αυτούσια μέσα από τη δημιουργία τους, ανοίγει ένα παράθυρο, μια θέαση προς την ιδέα ότι ο κόσμος μας μπορεί να δημιουργηθεί και αλλιώς. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν περιορίζουν την τέχνη τους στα όρια που τους είναι γνωστά και βλέπουν τον κόσμο με κάποιο τρόπο από έξω. Ο χορός είναι κι αυτός καλλιτεχνική έκφραση και μπορεί να βοηθήσει να καταλάβουμε ότι ο κάθε ένας από μας είναι σημαντικός.

Η αργεντινή τραγουδίστρια Mercedes Sosa, που ονομάστηκε και ως  «φωνή των άφωνων» τραγούδησε αυτό που με εκφράζει προσωπικά στο παρακάτω παραδοσιακό της κομμάτι:

Si se calla el cantor

Calla la vida

Porque la vida, la vida misma es todo un canto.

Si se calla el cantor

Muere de espanto

La esperanza, la luz y la alegria

Αν σωπάσει ο τραγουδιστής,

Θα σωπάσει και η Ζωή,

Γιατί η Ζωή, η Ζωή η ίδια είναι όλη ένα τραγούδι.  

Αν σωπάσει ο τραγουδιστής,

Θα πεθάνουν απο τρόμο

Η ελπίδα, το φως και η χαρά.

• Μέσα από τον χορό πως θα μπορούσατε να συνεισφέρετε ώστε να θέσετε τη βάση για ένα βιώσιμο μέλλον σε κοινωνικό και διαπολιτισμικό επίπεδο;

Το Tango Argentino, που χορεύω τα τελευταία χρόνια, είναι μια διεθνής γλώσσα με άπειρες διαλέκτους, ένας τρόπος άμεσης, έντονης και ειλικρινούς επικοινωνίας. Το σώμα μας δεν μπορεί να πει ψέματα, ενώ φυλάει όλες τις εμπειρίες και τα συναισθήματά μας, δικά μας και των προγόνων μας, που βρίσκουν έκφραση στη σωματική εργασία, αλλά και στον χορό. Το μυαλό μας αντιθέτως πολλές φορές μας κοροϊδεύει, είναι γεμάτο προκαταλήψεις, φόβους, περιορισμούς, αποτελέσματα σκέψεων από υπολογισμούς λανθασμένους και έγνοιες. Έτσι με τον χορό καταρχάς μπορούμε να αποκτήσουμε περισσότερη αυτογνωσία, γιατί δεν θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τα συναισθήματα που θα θελήσουν να βγουν στην επιφάνεια.

Οι άνθρωποι που χορεύουν Tango Argentino ταξιδεύουν συνήθως πολύ και κινούνται σε Μιλόνγκες, δηλαδή χορευτικές εκδηλώσεις Τανγκό, όπου θα έρθουν σε έντονη σωματική επαφή με ανθρώπους που σε άλλα πλαίσια ίσως δεν θα συναντούσαν ποτέ. Μέσω της κοινής γλώσσας του Tango, όπου το μυαλό δεν μπορεί να επέμβει, δημιουργείται μια ένωση, αδερφική θα έλεγα, ανάμεσα στους χορευτές ανά τον κόσμο ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή εθνικότητας. Έτσι ξεπερνάμε τους διαχωρισμούς, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία.

Με τον δικό μου χορό και με τον τρόπο που κινούμαι στον χώρο αυτό, προσπαθώ να δημιουργήσω περισσότερη κίνηση, ανταλλαγή, περισσότερο διάλογο και ποικιλία. Δεν μου αρέσει τα πράγματα να είναι στάσιμα και να οριοθετούνται.  Με τον χορό μου, θέλω να πω στον άλλον «Έλα όπως είσαι. Σε αγαπάω και σε δέχομαι για αυτό που είσαι εσύ και μόνο». Θέλω ο καθένας να έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί με τον τρόπο που τον ευτυχεί, να παίξει ελεύθερα, να πειραματιστεί. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να ξεπεράσουμε στον χορό, και στο Τανγκό, την αντίληψη, ότι ένας άντρας χορεύει μόνο με γυναίκες και το αντίθετο. Σε έναν χορό δύο άνθρωποι μπορούν δημιουργικά να εναλλάσσονται στον ρόλο του leader ή του follower. Πάνω σε αυτό θα υλοποίησουμε το 2023 μια ανταλλαγή νέων μεταξύ Ελλάδας, Γερμανίας και Τουρκίας.

Επίσης είναι απαραίτητο ο κάθε ένας από μας να ανακαλύψει το δικό του Τανγκό, το δικό του στιλ να χορεύει. Γιατί το Τανγκό ζει από τους ανθρώπους που το χορεύουν και ερμηνεύουν τη μουσική. Δεν χορεύουμε για να μιμούμαστε ο ένας τον άλλον, για να είμαστε «σωστοί», αλλά για να δημιουργήσουμε ποίηματα, να βρούμε τη δική μας έκφραση.

• Τελικά, ο χορός είναι εκγύμναση; Χόμπι; Διασκέδαση; Πως θα τον οριοθετούσατε στο σημερινό κοινωνικό πλαίσιο;

Για μένα το Τανγκό είναι ποίηση. Καλλιτεχνική έκφραση στο Εδώ και Τώρα - δίχως καμία ελπίδα επανάληψης. Ένας φίλος καλλιτέχνης πολύ στοχευμένα είπε πως το Τανγκό είναι η «αναπαράσταση της ανάμνησης της Αθανασίας». Αφήνεσαι να απολαύσεις την επαφή αυτή ενώ ξέρεις ότι σε λίγα λεπτά θα χωριστείτε. Κάθε χορός στο Τανγκό είναι επαφή και αποχαιρετισμός συνάμα. Για το λόγο αυτό είναι ίσως κι ένα είδος διαλογισμού.

Σε αντίθεση με άλλα είδη χορού στο Τανγκό δεν υπάρχουν προκαθορισμένες κινήσεις. Ναι, υπάρχουν φιγούρες και βήματα που μπορείς να μάθεις στα μαθήματα Τανγκό, αλλά  το τι θα συμβεί τελικά την ώρα του χορού δεν το ξέρει εκ των προτέρων κανείς. Με την υπόκρουση της μουσικής οι δυο χορευτές μπαίνουν σε έναν δημιουργικό διάλογο, όπου προσκαλούν ο ένας τον άλλον ανάλογα με το τι θέλει να εκφράσει ή να βιώσει εκείνη τη στιγμή, πως νιώθει ο καθένας. Μπορείς να επιλέξεις να δεχτείς την πρόσκληση ή να την αρνηθείς, μπορείς να της θέσεις δικούς σου όρους ή να ανταποκριθείς με μια δική σου νεα πρόσκληση. Η κίνηση του καθένα και η σωματική ερμηνεία είναι μοναδικές, κι έτσι δημιουργείται ένα έργο τέχνης της στιγμής.

Για τους περισσότερους ανθρώπους που γνωρίζω ισχύει ότι το Τανγκό άλλαξε οριστικά την προσωπικότητά τους και τη ζωή τους.

• Από την διαπολιτισμική εμπειρία που έχετε, πως βλέπετε την έννοια του χορού σε άλλες χώρες;

Έχω την εντύπωση πως στην Αργεντινή το Τανγκό είναι πολιτικός διάλογος. Βασικές εκφράσεις στον χορό, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο στήνεται μια χορευτική βραδιά έχουνς τις ρίζες τους στα πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα. Οι άνθρωποι δεν πάνε απλά να χορέψουν κάπου, αλλά εκεί που πάνε και ο τρόπος με τον οποίο χορεύουν και με ποιον χορεύουν είναι πολιτική έκφραση, επιλογή, πεποίθηση. Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι αλλιώς. Οι περισσότεροι χορευτές δεν γνωρίζουν την ιστορική σημασία των τραγουδιών και πολλοί δεν καταλαβαίνουν την γλώσσα. Έτσι πολλές φορές δεν υπάρχει συνείδηση στην έκφραση του χορού. Για μένα προσωπικά ένα σημαντικό θέμα είναι ο ρόλος των φύλων και της ταυτότητας στον χορό διαπολιτισμικά. Είναι σημαντικό να μπούμε σε έναν διαπολιτισμικό διάλογο πάνω σε αυτό.

• Μοιραστείτε μαζί μας μια έντονη εμπειρία σας από τον χορό.

Στο Ταγκό υπάρχουν διάφορα στιλ χορού και είδη μουσικής, κι εκεί «διαχωρίζονται μερικές φορές τα πνεύματα», που λένε στα Γερμανικά. Υπάρχει ένας έντονος διάλογος στην κοινότητα του Tango Argentino, για το τι είναι το σωστό, το αληθινό, το ένα και μοναδικό Τανγκό. Κι εγώ τα πρώτα χρόνια θεωρούσα ότι μόνο το παραδοσιακό Tango είναι το αυθεντικό και το μόνο άξιο να εξελίξω , μέχρι που ένας χορευτής στο Βερολίνο επέμενε να χορέψει μαζί μου «Neo», ένα πιο πειραματικό στιλ Tango, όπου η αγκαλιά μπορεί να ανοίξει ή να λυθεί τελείως και γενικότερα οι κινήσεις είναι πιο ελεύθερες. Χορεύαμε λοιπόν στο κομμάτι «Angel» των «Massive Attack», το οποίο βέβαια δεν έχει καμία σχέση με Τανγκό, κι ενώ στην αρχή ένιωθα μεγάλη ανασφάλεια, για το πως θα κινηθώ, ξαφνικά βρέθηκα να παρατηρώ το σώμα μου να κάνει κινήσεις που ούτε καν ήξερα ότι μπορεί να κάνει. Εκείνη τη στιγμή με πλημμύρησε μια μεγάλη ευτυχία, βρέθηκα σε αυτό που ονομάζουμε «Flow», στην ροή της Ζωής – κι εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι ζω για να χορεύω.

• Ποιο είναι το επόμενό σας βήμα;

Το πιο σημαντικό βήμα είναι να δημιουργήσω έναν σύλλογο, ο οποίος θα μπορεί να υλοποιεί διαπολιτισμικά διεθνή προγράμματα με βάση τον χορό. Επίσης προετοιμάζουμε μια χοροθεατρική παραγωγή πάνω στη θεματική Έρωτας και Θάνατος με καλλιτέχνες από την Αργεντινή, την Ελλάδα και τη Γερμανία. Αυτό θα είναι ίσως και το πρώτο δικό μου δημιουργικό έργο.

Συνεργασία flash.gr με μη κερδοσκοπικό σωματείο Vision Network Athens