Μολυσμένο μεταλλικό νερό: «Αιώνια χημικά» εντοπίστηκαν σε δείγματα σε όλη την Ευρώπη

Για πρώτη φορά εντοπίστηκε πως το μεταλλικό νερό από πολλά ευρωπαϊκά κράτη είναι μολυσμένο με TFA, είδος PFA γνωστό και ως «παντοτινά χημικά».

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian τα PFA, δηλαδή οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες περιλαμβάνουν πάνω από 4.700 χημικές ουσίες, ενώ αποτελούν ομάδα ανθρωπογενών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως και συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές και ως «παντοτινά χημικά» καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικές όταν βρίσκονται στο περιβάλλον και στους οργανισμούς. Μάλιστα, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας όπως βλάβη στο ήπαρ, παθήσεις του θυρεοειδούς, παχυσαρκία, προβλήματα γονιμότητας και καρκίνο.

Σύμφωνα με ταευρήματα της έρευνας, τα «παντοτινά χημικά» που εντοπίστηκαν, συσσωρεύονται σε ανησυχητικά επίπεδα σε όλο τον κόσμο. Τα ευρήματα αυτά είναι εντυπωσιακά καθώς το μεταλλικό νερό θα πρέπει να είναι παρθένο και χωρίς ανθρωπογενείς χημικές ουσίες. Η μόλυνση αυτή θεωρείται ότι προέρχεται από βαριά χρήση φυτοφαρμάκων που περιέχουν TFA, ή ενώσεων που μετατρέπονται σε χημικά στο περιβάλλον, τα οποία χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο.

Το αρμόδιο ευρωπαϊκό δίκτυο «Pesticide Action Network Europe» εντόπισε TFA σε 10 από τα 19 μεταλλικά νερά, και μάλιστα σε επίπεδα που έφταναν 32 φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για «επείγουσα δράση» αναφέρει η συντάκτρια της έκθεσης, που έρχεται στο φως την ίδια στιγμή που οι αρχές προτείνουν νέα όρια για ορισμένα από τα TFA φυτοφάρματα.

«Αυτό έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητο και είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς πίνουμε όλοι TFA» είπε η Αγγελική Λυσιμάχου, συνσυντάκτρια του ευρωπαϊκού δικτύου. «Είναι πολύ πιο διαδεδομένα από ό,τι νομίζουμε» πρόσθεσε και διευκρίνισε πως οι ερευνητές δεν επιρρίπτουν ευθύνες στους παραγωγούς του μεταλλικού νερού γιατί δεν είναι δικό τους φταίξιμο.

Πέρα από τη χρήση στα φυτοφάρμακα, το TFA είναι κοινό ψυκτικό μέσο που προοριζόταν να είναι ασφαλές υποκατάστατο για παλαιότερα αέρια του θερμοκηπίου όπως τα CFC ενώ χρησιμοποιείται συχνά στην παραγωγή καθαρής ενέργειας. Όμως, πρόσφατη έρευνα το έχει επίσης ορίσει ως ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου που μπορεί να παραμείνει στην ατμόσφαιρα για 1.000 χρόνια. Περίπου το 60% όλων των «παντοτινών χημικών» που κατασκευάστηκαν από το 2019 μέχρι το 2022 ήταν φθοριούχο αέριο που μετατρέπεται σε TFA.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δύσκολο χημικό λόγω της υψηλής κινητικότητας και μακροζωίας του στο περιβάλλον. Την ίδια ώρα, η η τεχνολογία φιλτραρίσματος για την απομάκρυνση άλλων PFAS από το νερό δεν μπορεί να εφαρμοστεί στα TFA σε βιομηχανική βάση.

Ωστόσο, η βιομηχανία εντείνει τη χρήση TFA ή χημικών ουσιών, που μετατρέπονται σε αυτό το χημικό στο περιβάλλον, ισχυριζόμενη ότι είναι ένα ασφαλές, φυσικό και μη τοξικό υποκατάστατο για παλαιότερα PFAS και ψυκτικά μέσα. Όμως τα όλο και πιο συχνά στοιχεία από ανεξάρτητους ερευνητές διαψεύδουν αυτούς τους ισχυρισμούς.

Στα φυτοφάρμακα, το TFA πιθανότατα χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής ή για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Σημειώνεται πως περίπου το 40% όλων των δραστικών συστατικών που προστίθενται στα φυτοφάρμακα στις ΗΠΑ είναι PFAS. Τα νέα ευρήματα ενισχύουν προηγούμενη έρευνα που εντόπισε TFA στο 93% των περισσότερων από τα 600 βελγικά δείγματα νερού, ιδιαίτερα σε υψηλά επίπεδα σε γεωργικές περιοχές.

Εν τω μεταξύ, οι ελβετικές αρχές διαπίστωσαν ότι τα συγκεκριμένα χημικά ήταν παντού στα υπόγεια ύδατα της χώρας. Στις ΗΠΑ, όλα τα δείγματα βρόχινου νερού που ελέγχθηκαν στο Μίσιγκαν περιείχαν επίσης τη χημική ουσία.

Παράλληλα, πρόσφατα η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος απέκλεισε το TFA από την ταξινόμηση ως PFAS, γεγονός που σημαίνει ότι υποβάλλεται σε λιγότερο έλεγχο. Ομάδες δημόσιας υγείας δήλωσαν ότι η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος δέχεται πιέσεις επειδή το TFA είναι ένας σημαντικός κερδοσκοπικός παράγοντας για τους παραγωγούς χημικών.

Η Επιτροπή της ΕΕ, την ίδια ώρα, προτείνει την απαγόρευση δύο βασικών φυτοφαρμάκων που περιέχουν χημικά στοιχεία TFA, και σύντομα μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως αναπαραγωγικό τοξικό. «Το πρώτο βήμα είναι η απαγόρευση των πιο διαδεδομένων πηγών TFA, των φυτοφαρμάκων PFAS», υπογραμμίζει το έγγραφο της Pesticide Action Network Europe.