Mάρτιν Σκορσέζε: Έχει χαθεί η μαγεία του κινηματογράφου με τις υπηρεσίες streaming

O Μάρτιν Σκορσέζε έχει δηλώσει ότι ο κινηματογράφος είναι κάτι πολύ ξεχωριστό και δεν είναι παθητική εμπειρία. Ζεις μέσα από τον κινηματογράφο.

O μεγάλος Scorsese έχει στο ενεργητικό του πάνω από 70 ταινίες και είναι αδιαμφισβήτητα από τους κορυφαίους σκηνοθέτες στο παγκόσμιο σινεμά. Μπορεί να χαρακτηριστεί και ως "Βασιλιάς" των ταινιών με Γκάνγκστερ. Μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη εκδήλωσε την αγάπη του για την 7η Τέχνη σε νεαρή ηλικία.

Η εποχή μας μπορεί να χαρακτηριστεί και ως εποχή του διαδικτύου, της πλατφόρμας και του streaming. Η πανδημία που βιώνει όλη η ανθρωπότητα άλλαξε τα δεδομένα όχι μόνο στον τρόπο ζωής αλλά συγχρόνως σε όλες τις μορφές τέχνης και σίγουρα στον κινηματογράφο. Η μαγεία στη μεγάλη οθόνη έχει χαθεί και ο Σκορσέζε υπογραμμίζει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει.

[caption id="attachment_1771721" align="alignnone" width="620"] Robert De Niro in Taxi Driver (1976)[/caption]

Παρόλο που η περσινή του ταινία ο Ιρλανδός προβλήθηκε μέσω Netflix (είχε την οικονομική στήριξη), ο ίδιος προτιμά να βλέπει τις ταινίες στον κινηματογράφο (το νέο του ντοκιμαντέρ προβάλλεται και αυτό μέσω Netflix με τίτλο Φαντάσου ότι είσαι σε μία πόλη, με εικόνες από την αγαπημένη του πόλη την Νέα Υόρκη).

Οι εξελίξεις όμως που έχουν να κάνουν με τον ιό αναγκάζουν πολλές παραγωγές ταινιών να οδηγούνται στις τηλεοπτικές οθόνες. Πρόσφατα ο Μάρτιν Σκορσέζε δημοσίευσε ένα δοκίμιο του με τίτλο «Il Maestro» που έγραψε για το Harper’s Magazine. Αναφέρεται στον διάσημο Ιταλό σκηνοθέτη φίλο του, Φεντερίκο Φελίνι (1920 - 1993).  Συγκεκριμένα, ο Σκορσέζε χρησιμοποιεί τον Ιταλό σκηνοθέτη προκειμένου να υποστηρίξει την άποψη του ότι η μαγεία του κινηματογράφου χάνεται τώρα που το περιεχομένο του κυκλοφορεί από στούντιο ταινιών και εταιρείες streaming.

[caption id="attachment_1771694" align="alignnone" width="620"] Ο Πληροφοριοδότης (The Departed) 2006[/caption]

Ο σκηνοθέτης του Casino, του Ταξιτζή και του Πληροφοριοδότη (είναι πολλά έργα, Good Fellas, Οργισμένο Είδωλο, Cape Fear) αναφέρει ότι: «Η τέχνη του κινηματογράφου υποτιμάται συστηματικά, παραμερίζεται, υποβαθμίζεται και μειώνεται στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή με τον όρο "περιεχόμενο"». Η λέξη «περιεχόμενο», εξηγεί ο Σκορσέζε, έχει μπει στη δημόσια συνείδηση, αλλά πιστεύει ότι είναι σημαντικό να περιγράφονται διαφορετικοί τύποι περιεχομένου. Συμπληρώνει ότι: «Μόλις πριν από 15 χρόνια, ο όρος "περιεχόμενο" ακούστηκε όταν οι άνθρωποι συζητούσαν για τον κινηματογράφο σε σοβαρό επίπεδο σε αντιπαραβολή και σε σύγκριση με τη "φόρμα"».

Η λέξη περιεχόμενο, τονίζει ο σκηνοθέτης,  άρχισε να χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από τους ανθρώπους που ανέλαβαν εταιρείες μέσων ενημέρωσης. Οι περισσότεροι όμως δεν γνώριζαν τίποτα για την ιστορία της τέχνης. Στη συνέχεια η λέξη "περιεχόμενο" έγινε επιχειρηματικός όρος για όλες τις κινούμενες εικόνες: μια ταινία του Ντέιβιντ Λιν, ένα βίντεο με γάτες, μια διαφήμιση του Super Bowl, μια συνέχεια ταινιών με υπερήρωρες και ένα επεισόδιο σειράς.

[caption id="attachment_1771698" align="alignnone" width="605"] Leonardo DiCaprio and Mark Ruffalo in Shutter Island (2010)[/caption]

Οι σκέψεις του Μάρτιν Σκορσέζε (απόλυτα λογικές) έχουν να κάνουν όχι με την κινηματογραφική εμπειρία, αλλά με την συνεχή προβολή ταινιών - σειρών στο σπίτι κυρίως από τις πλατφόρμες Netflix, Amazon και HBO Max. Aυτό είναι καλό για τους δημιουργούς ταινιών, όπως και για τον ίδιο, επειδή με αυτόν τον τρόπο αναπνέει κατά κάποιο τρόπο και το σινεμά. Στα τόσα συμπεράσματα ο σκηνοθέτης προσθέτει ότι όλη αυτή η κατάσταση που παρουσιάζεται στον θεατή δεν είναι και τόσο δημοκρατική (δεν υπάρχει όμως και άλλη λύση τη δεδομένη χρονική στιγμή).  Ο ανταγωνισμός έχει να κάνει με τον αλγόριθμο, που ισχύει σε μεγάλο βαθμό και στο Netflix, προτείνοντας στο παγκόσμιο τηλεοπτικό κοινό θέματα ή είδη ταινιών τα οποία έχουν τις περισσότερες προβολές.

Με τον τρόπο αυτό διερωτάται ο μεγάλος σκηνοθέτης "τι κάνει αυτό στην τέχνη του κινηματογράφου;" όταν δηλαδή δεν υπάρχει η επιλογή. Καταλήγει λέγοντας ότι η επιμέλεια περιεχομένου "δεν είναι αντιδημοκρατική ή ελιτίστικη". Είναι μια πράξη γενναιοδωρίας με το να μοιράζεται ο θεατής αυτό που αγάπησε (εάν δεν υπήρχε το Netflix πώς θα είχαμε λατρέψει τη σειρά Cobra Kai που έχει να κάνει και με τη νοσταλγία του Hollywood) και αυτό που τον ενέπνευσε. Πλατφόρμες streaming, όπως το Criterion Channel και το MUBI βασίζονται στην επιμέλεια. Οι αλγόριθμοι, βασίζονται σε υπολογισμούς που αντιμετωπίζουν τον θεατή ως καταναλωτή και τίποτα άλλο, επισημαίνει ο γνωστός σκηνοθέτης (ο οποίος στο δοκίμιο του αναφέρεται και στον Στάνλεϊ Κιούμπρικ (1928 - 1999) και στη μαεστρία του στη σκηνοθεσία).

Ο Μάρτιν Σκορσέζε είναι από τους ανθρώπους και τους σκηνοθέτες που έχουν ζήσει μια άλλη εποχή. Μία άλλη περίοδο του κινηματογράφου. Μπορούμε να πούμε και πιο ρομαντική. Τα ερωτήματα που θέτει είναι εύστοχα και σε όλους μας λείπει αυτή η μαγεία της σκοτεινής αίθουσας για να παρακολουθήσουμε μια ταινία. Ο Σκορσέζε σε περσινή του δήλωση, λίγο πριν τα Όσκαρ, αναφέρθηκε στις ταινίες της Marvel και είπε ότι δεν προσφέρουν κάτι στο τηλεοπτικό κοινό. Ο ίδιος μεγάλωσε διαφορετικά και με άλλου είδους ταινίες. Όσον αφορά βέβαια τους Avengers και τις ταινίες Marvel, εκτός του ότι είναι εμπορικές - blockbuster (είναι εξαιρετικές και στα ειδικά εφέ), είναι πολύ δυνατές σεναριακά.

Οι ιστορίες του εξαιρετικού Σκορσέζε έχουν να κάνουν με τις διαπροσωπικές σχέσεις, με τις αξίες της οικογένειας - φιλίας, σε πολλές περιπτώσεις και με τον ηρωισμό. Έχουν βία οι ταινίες του, ακόμα και ωμή βία (Καζίνο) και εστιάζουν στην ιταλο - αμερικανική ταυτότητα. Τον Φελίνι (ο οποίος επηρεάστηκε από τον Τσάρλι Τσάπλιν και τον Πάμπλο Πικάσο), ο Σκορσέζε τον αναφέρει ως παράδειγμα της αναγκαιότητας «να τελειοποιήσουμε τις αντιλήψεις μας για το τι είναι ο κινηματογράφος και τι δεν είναι».

Μάρτιν Σκορσέζε: Ο Φεντερίκο Φελίνι είναι ένα καλό σημείο για να ξεκινήσετε. Μπορείτε να πείτε πολλά πράγματα για τις ταινίες του Φελίνι, αλλά εδώ υπάρχει ένα πράγμα που είναι αδιαμφισβήτητο: είναι κινηματογράφος. Το έργο του Φελίνι πετυχαίνει να αποτελεί τον ορισμό της συγκεκριμένης μορφής τέχνης.

Oι ταινίες αγγίζουν τις καρδιές μας, ξυπνούν το όραμά μας και αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα. Μας μεταφέρουν σε άλλα μέρη, ανοίγουν πόρτες και μυαλά.

Οι ταινίες είναι οι αναμνήσεις της ζωής μας. Πρέπει να τις κρατήσουμε ζωντανές

Martin Scorsese

H ευχή όλων είναι να επιστρέψουμε σύντομα στους κινηματογράφους.