Λίμνη Κρεμαστών: Βαρκάδα στη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας

Τα επιβλητικά βουνά της Αιτωλοακαρνανίας και της Ευρυτανίας, σε συνδυασμό με τα γαλαζοπράσινα νερά της λίμνης Κρεμαστών συνθέτουν ένα μοναδικό σκηνικό. Ένα τοπίο απαράμιλλου φυσικού κάλους, που μάλιστα έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Natura 2000, ως μέρος της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Αγράφων.

Στη λίμνη Κρεμαστών, τη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας καταλήγουν οι υδάτινοι όγκοι από τον Αχελώο, τον Αγραφιώτη, τον Ταυρωπό και τον Τρικεριώτη ποταμό.

Σε αυτή την πανέμορφη λίμνη, πραγματοποιούνται καθημερινά δωρεάν ξεναγήσεις με καραβάκι, σε διαφορετικές διαδρομές, στο πλαίσιο προγράμματος για την ανάδειξη των Ελληνικών Φιόρδ, στο οποίο συμπράττουν οι Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας και Στερεάς Ελλάδας και οι Δήμοι Αγρινίου, Αγράφων, Αμφιλοχίας και Καρπενησίου σε μία προσπάθεια ανάδειξης της Λίμνης των Κρεμαστών.

Η πιο καθαρή λίμνη της Ευρώπης

Η Λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας, η καθαρότερη στην Ευρώπη και η πέμπτη καθαρότερη παγκοσμίως. Δημιουργήθηκε το 1965, κατόπιν κατασκευής του φράγματος των Κρεμαστών και της συσσώρευσης των υδάτινων όγκων των ποταμών Αχελώου, Αγραφιώτη, Ταυρωπού και Τρικεριώτη.

Βρίσκεται μεταξύ των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας, οι οποίοι ενώνονται μέσω της Γέφυρας Επισκοπής. Στη Λίμνη Κρεμαστών είναι επίσης και η Γέφυρα της Τατάρνας που βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο μοναστήρι.

Η τεχνητή λίμνη Κρεμαστών έχει μέγιστη χωρητικότητα 4.750.000.000 m³ νερού και επιφάνεια 80,6 τετ. χλμ. Από την έκτασή της, το 56,77% βρίσκεται στο Δήμο Αγράφων, το 41,67% στους Δήμους Αμφιλοχίας και Αγρινίου, και μόλις το 1,55% στο Δήμο Καρπενησίου.

Η πρόσβαση στη λίμνη Κρεμαστών

Η πρόσβαση στη λίμνη γίνεται και μέσω του οδικού δικτύου (Καρπενήσι - Φραγκίστα - Αγρίνιο), αλλά και από άλλες εισόδους στο νομό Ευρυτανίας όπως από τα δυτικά χωριά του Δήμου Αγράφων (Βαλαώρα - Τοπόλιανα - Χρύσωβα κα). Η διαδρομή προς τη λίμνη είναι πανέμορφη, ενώ η άγρια ομορφιά του τόπου μαγεύει τον κάθε επισκέπτη. Η λίμνη απέχει 25χλμ. από το Κερασοχώρι (έδρα του Δήμου Αγράφων), 57 χλμ. από το κέντρο του Καρπενησίου και 60χλμ από το κέντρο του Αγρινίου.

Το φράγμα

Ένα από τα μεγαλύτερα γεωφράγματα της Ευρώπης αποτελεί το φράγμα της Λίμνης Κρεμαστών, με όγκο 8.130.000 m³, μέγιστο ύψος τα 160μ.  και πλάτος βάσης τα 670μ. Η κατασκευή του από χώμα και χαλίκι το χαρακτηρίζει ως γεώφραγμα και όχι ως ένα σύνηθες φράγμα από μπετόν.

Στη βάση του φράγματος λειτουργεί ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών, ο οποίος στους τέσσερις υδροστρόβιλούς του, όπου οδηγούνται τα νερά μέσω των τεσσάρων αγωγών (με ονομαστική ισχύ 109 MW ο καθένας), παράγει ηλεκτρική ενέργεια.

Ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών λειτουργεί υποστηρικτικά και συμβάλλει παράγοντας ενέργεια, όποτε προκύπτει ανάγκη στο Εθνικό Δίκτυο μέσω του Εθνικού Κέντρου Ενέργειας στην Αθήνα από όπου και ελέγχεται.

Η ιστορία της λίμνης Κρεμαστών

Για την κατασκευή της Λίμνης Κρεμαστών, αρκετοί οικισμοί (περισσότεροι από 15) εγκαταλείφθηκαν όπως η Σιβίστα, η Επισκοπή, ο Άγιος Βασίλης, τα Σίδερα Τριχωνίδας, ο Μαυριάς κα., όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Δήμου Αγράφων. 

Το έργο αναμφισβήτητα επέφερε πολλά οφέλη αλλά και αλλαγές στο τοπίο και στις ζωές των κατοίκων. Το έδαφος ήταν γόνιμο και οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Το φράγμα, κατασκευάστηκε σε ένα στένωμα της κοίτης του Αχελώου, στο σημείο όπου η λαϊκή παράδοση αναφέρει ότι ο θρυλικός Κατσαντώνης πήδησε από τη μια όχθη στην άλλη, καθώς τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι και γι' αυτό η θέση λέγεται «Πήδημα του Κατσαντώνη».

Για την κατασκευή του φράγματος είχαν γίνει πολλές μελέτες. Η πρώτη έρευνα για το φράγμα έγινε μεταξύ του 1918-1921 από τους μηχανικούς Sehn και Dubois, έναν Ελβετό και ένα Γάλλο, για λογαριασμό του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.

Το 1938 η αμερικανική εταιρεία Cooper εκπόνησε προκαταρκτική μελέτη παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για παραγωγή αλουμινίου. Το 1941 Γερμανοί καθηγητές συνέταξαν σχετική έκθεση και 1946 η υπόθεση του φράγματος ήλθε και πάλι στην επιφάνεια, μέσω του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, ενώ ουσιαστική κινητικότητα επήλθε μετά το 1950.

Η κατασκευή του φράγματος, είχε ως συνέπεια πλην της δημογραφικής αλλοίωσης της ευρύτερης περιοχής εξαιτίας της μετακίνησης σημαντικού μέρους του πληθυσμού, να «πνιγούν» μαζί με τους οικισμούς και μνημεία της φύσης, εκκλησίες και γέφυρες τα οποία αποτελούσαν θησαυρό για τον τοπικό πολιτισμό. Η γέφυρα της Μαρδάχας χτισμένη στη θέση της ομώνυμης και μοναδικής για την περιοχή πηγής του Αχελώου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, το Βυζαντινό Μοναστήρι της Επισκοπής, η ιστορική μονοκάμαρη γέφυρα της Τατάρνας και η παλαιά μονή της Τατάρνας είναι κάποια από αυτά.

Ο μύθος θέλει να συμβαίνουν «περίεργα» ατυχήματα στις μπουλντόζες στην προσπάθεια τους να γκρεμίσουν τις εκκλησίες, Ερπύστριες να καταστρέφονται, σμήνος μελισσών να κυνηγούνε τους οδηγούς κ.α.

Η σεισμική ακολουθία ξεκίνησε μετά την πλήρωση της τεχνητής λίμνης του φράγματος των Κρεμαστών στον ποταμό Αχελώο. Βρέθηκε ότι ο αριθμός των προσεισμών μπορεί να συσχετισθεί με την πλήρωση της λίμνης. Η σεισμική δραστηριότητα ήταν τόσο έντονη που έγινε αναφορά του φαινόμενου στη διεθνή βιβλιογραφία.