Γαλλία: Και πρωθυπουργός και δήμαρχος ο Φρανσουά Μπαϊρού

Ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού ανακοίνωσε πως θα παραμείνει δήμαρχος του Πο, πόλη στη νοτιοδυτική Γαλλία πολύ κοντά στα σύνορα με την Ισπανία, όπου εκλέγεται δήμαρχος από το 2014.

Όπως και ο προκάτοχός του, θεωρεί πως πρέπει να ξανανοίξει η συζήτηση περί απαγόρευσης συγκέντρωσης αξιωμάτων κοινοβουλευτικών και τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο Μπαϊρού ο οποίος προέδρευσε τη Δευτέρα στο δημοτικό συμβούλιο του Πο, δικαιολόγησε την απόφασή του εξηγώντας πως ο νόμος περί ασυμβίβαστου μεταξύ του αξιώματος του κοινοβουλευτικού και του τοπικού άρχοντα είναι, κατά την κρίση του, λανθασμένος.

Ο νόμος στη Γαλλία -με την τελευταία αναθεώρηση να χρονολογείται από το 2014-απαγορεύει σε βουλευτές ή γερουσιαστές να είναι συγχρόνως δήμαρχοι, πρόεδροι δημοτικών ή περιφερειακών συμβουλίων ή να κατέχουν άλλες θέσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης. «΄Εχω υποφέρει αρκετά. ΄Ημουν σοκαρισμένος στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων από τη ρήξη ανάμεσα στη βάση της γαλλικής κοινωνίας και τα κέντρα της εξουσίας. Αυτό έφερε μια βαθιά περιφρόνηση των συμπολιτών μας απέναντι στον κόσμο της πολιτικής και τα κόμματα», είπε ο Μπαϊρού στο συμβούλιο. Ο νόμος περί μη συγκέντρωσης εξουσιών ψηφίστηκε κατά την προεδρία του Φρανσουά Ολάντ και ο νέος ένοικος του Ματινιόν προανήγγειλε πως θα θέσει εκ νέου το θέμα προς συζήτηση στις προγραμματικές του εξαγγελίες στις 15 Ιανουαρίου.

Οι δηλώσεις του προκάλεσαν αντιδράσεις με την πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης Γιελ Μπρον Πιβέ να μην διστάζει να πει πως θα προτιμούσε «ο πρωθυπουργός να πάρει ένα αεροπλάνο να πάει στην Μαγιότ που καταστράφηκε από τον κυκλώνα Κιντό αντί να πάρει το αεροπλάνο για την Πο» και την επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ανυπότακτης Γαλλίας Ματίλντ Πανό να κάνει λόγο για «θεμελιώδη διαφωνία».

Η γαλλική νομοθεσία

Επί της ουσίας, ο νόμος δεν απαγορεύει στον Φρανσουά Μπαϊρού να διατηρήσει τον δημαρχιακό θώκο. Το άρθρο 23 του Συντάγματος του 1958 απαγορεύει σε μέλος της κυβέρνησης να συνδυάσει το αξίωμά του με «οποιαδήποτε επαγγελματική ιδιότητα με εθνικό ή δημόσιο χαρακτήρα». Σε αυτό το άρθρο προστίθεται ο νόμος του 2014 ο οποίος διευρύνει σημαντικά τις περιπτώσεις ασυμβίβαστου και ο οποίος απαγορεύει την παράλληλη εξάσκηση αξιωμάτων τοπικής αυτοδιοίκησης με την ιδιότητα του βουλευτή ή του γερουσιαστή δεν αναφέρει, ωστόσο, την περίπτωση υπουργού ως μέλος σώματος αιρετών όπως είναι η θέση δημάρχου ή θέση σε δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο. Το ασυμβίβαστο ισχύει μόνο για τους βουλευτές και τους γερουσιαστές.

Η κουλτούρα της συγκέντρωσης αξιωμάτων

Μέχρι την δημοσίευση και την ισχύ του νόμου του 2014, η Γαλλία ήταν η εξαίρεση στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά το ασυμβίβαστο, γνωστή για την «κουλτούρα της συγκέντρωσης αξιωμάτων». Σύμφωνα με τον ιστότοπο Vie Publique, «το 2012, 476 στους 577 βουλευτές (82%) και 267 στους 348 γερουσιαστές (77%) είχαν παράλληλα αξιώματα και δραστηριότητες. Ο Φρανσουά Μπαϊρού, κατά τα λεγόμενά του, συμφωνεί: «Πρέπει να ξαναριζώσουμε τις πολιτικές ευθύνες στα χωριά, τις γειτονιές, τις πόλεις», επιμένει και απαριθμεί τους προκατόχους του στο Ματινιόν που ήταν σύμφωνοι με την επιλογή του.

Ποιοι άλλοι πρωθυπουργοί και υπουργοί ήταν συγχρόνως και δήμαρχοι

Από το σύνολο των πρωθυπουργών της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας, οι 11 ήταν δήμαρχοι την ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων τους, εκτός από τον Μπαϊρού. Οι 8 επέλεξαν να διατηρήσουν τον δημαρχιακό θώκο. Από το 1981 έως το 1984, ο Πιερ Μορουά υπήρξε ταυτοχρόνως πρωθυπουργός και δήμαρχος της Λιλ. Μεταξύ 1986 και 1988, ο Ζακ Σιράκ ήταν Πρόεδρος-επικεφαλής της κυβέρνησης και δήμαρχος του Παρισιού.

Μόλις ορκίστηκε πρωθυπουργός το 1995, ο Αλέν Ζιπέ έγινε και δήμαρχος του Μπορντό. Έπειτα, το 1997, μόλις ο Λιονέλ Ζοσπέν ανέλαβε πρωθυπουργός θέλησε να καταργήσει αυτήν την πρακτική με σκοπό «να εκμοντερνίσει την πολιτική ζωή στη Γαλλία». Μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησής του κάλεσε τους υπουργούς του να παραιτηθούν από τα αυτοδιοικητικά τους καθήκοντα. ΄Ετσι, ο τότε υπουργός Εσωτερικών Ζαν Πιερ Σεβενμάν εγκατέλειψε τον δημαρχιακό του θώκο στο Μπελφόρ. Όταν επανεξελέγη στην προεδρία ο Ζακ Σιράκ τον Μάιο του 2002, ακολούθησε τον δρόμο του Ζοσπέν με κάποιες, ωστόσο, παρεκκλίσεις. ΄Ετσι, επέτρεψε στους υπουργούς Ιμπέρ Φαλκό και Μαρί Ζοζέ Ρουάγκ να διατηρήσουν την δημαρχία σε Τουλόν και Αβινιόν αντίστοιχα. Αποδυναμωμένος από τη μεγάλη νίκη του «΄Οχι» στο δημοψήφισμα της 29ης Απριλίου του 2005, ο Σιράκ υποχρεώθηκε να δεχθεί ο Νικολά Σαρκοζί να ξαναγίνει υπουργός Εσωτερικών και συγχρόνως να διατηρήσει την προεδρία στο περιφερειακό συμβούλιο της Ο-ντε-Σεν.

Η παλαιότερη νομοθεσία χρειάζεται αναθεώρηση προκειμένου να τεθεί τέλος σε «αυτήν την γαλλική ιδιαιτερότητα», όπως αποκαλείται συχνά από τους αναλυτές. Κάποιοι από τους προηγούμενους ενοίκους του πρωθυπουργικού μεγάρου στη Γαλλία επέλεξαν να παραιτηθούν από την θέση του δημάρχου: ο Ζαν Καστέξ το 2020 από την Πραντ και ο Εντουάρ Φιλίπ το 2017 από τη Χάβρη. Παρ' όλα αυτά, η εφημερίδα Figaro σχολιάζει πως οι τωρινές δηλώσεις του Φρανσουά Μπαιρού συνιστούν «στροφή 180 μοιρών» από τις θέσεις που εξέφραζε πριν από αρκετά χρόνια, όταν πολιορκούσε το Ελιζέ το 2007 και το 2012. «Για να ξαναγίνει αξιοπρεπές το κοινοβούλιο, θα φροντίσω να μην μπορεί να ψηφίσει κανείς εάν δεν είναι παρών.(…) Θέλω εφεξής όλος ο κόσμος να μπορεί να ασκήσει την αποστολή του βουλευτή του λαού. Γι΄ αυτό, θα βάλω ένα τέλος στην συγκέντρωση των αξιωμάτων που εμποδίζει τους βουλευτές να κάνουν τη δουλειά τους», έλεγε το 2007 ο κεντρώος Μπαϊρού σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του Πο.

Επιμέλεια: Βασιλική Κουκίου