Ιστορική συμφωνία ΗΠΑ-Κύπρου για τρία αμυντικά προγράμματα, τι προβλέπει

Σε μια ιστορική απόφαση ο Τζο Μπάιντεν ενισχύει την αμυντική συνεργασία των ΗΠΑ με την Κύπρο και με προεδρική απόφαση η Κυπριακή Δημοκρατία εντάσσεται σε τρία σημαντικότατα αμυντικά προγράμματα των ΗΠΑ– τα οποία θεωρούνται καίριας σημασίας για τη διεύρυνση της διμερούς συνεργασίας, για την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και συνολικότερα των σχέσεων ασφαλείας, και για τον εκσυγχρονισμό της άμυνας της Κύπρου– υπέγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.

Με την στρατηγική αυτή απόφαση του Λευκού Οίκου η Κύπρος εντάσσεται επισήμως στο πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού, στο πρόγραμμα παροχής Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού και στα προγράμματα που προσφέρουν εκπαίδευση και εξοπλισμό στις δυνάμεις ασφαλείας ξένων χωρών.

Σύμφωνα με αναταπόκριση της ΕΡΤ από την Ουάσινγκτον, η εξέλιξη αντανακλά το στρατηγικό βάθος των σχέσεων ΗΠΑ- Κύπρου, θεμελιώνει ακόμη ισχυρότερη σχέση ασφαλείας, διευρύνει τη συνεργασία με όλες τις επόμενες κυβερνήσεις ΗΠΑ, οδηγεί στην εκπλήρωση του κοινού μακροπρόθεσμου στόχου ενίσχυσης της διαλειτουργικότητας των δυο χωρών και οδηγεί στον εκσυγχρονισμό του αμυντικού προφίλ της Κύπρου. Εξέλιξη μείζονος σημασίας.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται μόλις λίγους μήνες μετά την ιστορική επίσημη επίσκεψη του Νίκου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο στις 30 Οκτωβρίου, 2024 - την πρώτη εδώ και 28 χρόνια - μετά από το τετ α τετ του Προέδρου Γλαύκου Κληρίδη με τον Μπιλ Κλίντον το 1996. 

Υποδεχόμενος τον Κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο, ο Μπάιντεν εξέφραξε τότε την αισιοδοξία του ότι μια επανενωμένη Κύπρος, μια διζωνική, δικοινοτική, ομοσπονδία είναι πιθανή. Εξέφρασε παράλληλα τη στήριξη της χώρας του προς την κατεύθυνση αυτή. «Και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να παράσχουν οποιαδήποτε στήριξη μπορούμε προς αυτόν τον στόχο», υπογράμμισε.

Οι Προεδρικές Αποφάσεις που υπογράφονται από τον εκάστοτε ένοικο του Λευκού Οίκου έχουν ισχύ νόμου των ΗΠΑ. Η συμμετοχή της Κύπρου στα συγκεκριμένα προγράμματα εκτιμάται ότι θα συμβάλει στον εκσυγχρονισμό των κυπριακών Ένοπλων Δυνάμεων, στην ενίσχυση της διαλειτουργικότητας τους με το ΝΑΤΟ, καθώς και στην περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεων ασφαλείας μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Λευκωσίας.

Ειδικότερα, πρόκειται για μια στρατηγική απόφαση του Λευκού Οίκου που θα επιτρέψει για πρώτη φορά την ένταξη της Κύπρου στα εξής προγράμματα:

-Πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS)

-Πρόγραμμα παροχής Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (EDA)

-Προγράμματα που προσφέρουν εκπαίδευση και εξοπλισμό στις δυνάμεις ασφαλείας ξένων χωρών (Title 10 Security Assistance Programs)

Πηγές στην Ουάσιγκτον υπογραμμίζουν ότι η συγκεκριμένη Προεδρική Απόφαση συνιστά μια έμπρακτη αναγνώριση του κρίσιμου περιφερειακού ρόλου που επιτελεί η Κύπρος στον τομέα της ασφάλειας. Όπως υπογραμμίζουν, η συγκεκριμένη εξέλιξη αποτελεί ένα ακόμα ιστορικό βήμα στην αναβάθμιση των αμυντικών σχέσεων μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Λευκωσίας.

Τυπικά η Κύπρος δεν θα μπορούσε να συμμετέχει στα συγκεκριμένα πρόγραμμα λόγω του γεγονότος ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμα η μόνιμή άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων (περιορισμοί ITAR), κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει μέσω ψηφοφορίας στο Κογκρέσο. Ωστόσο, οι δικηγόροι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχουν εκτιμήσει ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να εντάξει την Κύπρο σε αυτά τα προγράμματα μέσω Προεδρικής Απόφασης (presidential determination) παρά το γεγονός ότι η Κύπρος εξακολουθεί να υφίσταται τους περιορισμούς ITAR.

Πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS)

Το πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS) είναι ένα πρόγραμμα που υλοποιείται σε διακυβερνητικό επίπεδο (government-to-government) και στην ουσία επιτρέπει στην αμερικανική κυβέρνηση να εγκρίνει τη μεταφορά αμυντικού εξοπλισμού, υπηρεσιών και εκπαιδεύσεων σε ξένες χώρες.

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εξετάζει και εγκρίνει τις εκάστοτε περιπτώσεις διεθνών πωλήσεων στρατιωτικού υλικού και στη συνέχεια η Υπηρεσία Συνεργασίας για την Ασφάλεια στην Άμυνα, η οποία υπάγεται στο αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας, προχωρεί στην υλοποίηση τους.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ καθορίζει εάν μια χώρα είναι επιλέξιμη για συμμετοχή στο πρόγραμμα FMS.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αποφασίζει αν θα στηρίξει μια πώληση και σε ποιο βαθμό.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ χρησιμοποιεί το σύστημα εξαγορών του Υπουργείου Άμυνας για να αγοράσει τον εξοπλισμό.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ και η ξένη κυβέρνηση υπογράφουν Επιστολή Προσφοράς και Αποδοχής (LOA).

Πρόγραμμα Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (EDA)

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δίνει την δυνατότητα σε ξένες χώρες να λαμβάνουν αμυντικό υλικό των αμερικανικών Ένοπλων Δυνάμεων το οποίο έχει κριθεί πλεονάζον από το Υπουργείο Άμυνας. Αυτός ο πλεονάζον εξοπλισμός μπορεί να δοθεί με μειωμένο ή μηδενικό κόστος σε επιλέξιμες ξένες χώρες εάν κριθεί ότι κάτι τέτοιο εξυπηρετεί τους στόχους εθνικής ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Στόχος αυτού του προγράμματος είναι οι ΗΠΑ να βοηθήσουν κρίσιμους εταίρους να εκσυγχρονίσουν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους, ενισχύοντας παράλληλα τη διαλειτουργικότητα τους.

Προγράμματα Βοήθειας Ασφαλείας του Τίτλου 10

Πρόκειται για προγράμματα που παρέχουν εκπαίδευση και εξοπλισμό σε ξένες χώρες για να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων και ικανοτήτων από τις δυνάμεις ασφαλείας τους. Η ευθύνη της διαχείρισης των συγκεκριμένων προγραμμάτων βρίσκεται στο αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας και στόχος είναι η προώθηση των συμφερόντων ασφαλείας των ΗΠΑ.

Ειδικότερα, το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει ως στόχο:

Την παροχή βοήθειας σε ξένες χώρες ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις απειλές και να συμμετέχουν σε κοινές αποστολές και προσπάθειες.

Τη δημιουργία σχέσεων που προωθούν τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ.

Τη παροχή πρόσβασης σε ξένες Ένοπλες Δυνάμεις σε καιρό ειρήνης και τη δυνατότητα επιχειρήσεων έκτακτης ανάγκης.