Ηλεκτρική ενέργεια: Οι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί πλησιάζουν το 50%

Τις παρεμβάσεις που θα βάλουν φρένο στην ανεξέλεγκτη πορεία των τιμών στην ενέργεια αναζητεί εναγωνίως η κυβέρνηση. Τα χρονικά περιθώρια για να βρεθεί μια λύση έχουν ήδη λήξει, με τις υπέρογκες αυξήσεις στο ρεύμα να οδηγούν τους καταναλωτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) σε αδυναμία πληρωμής των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι τα ληξιπρόθεσμα τιμολόγια πλησιάζουν στο 50%. Ηδη εταιρείες προμήθειας εμφανίζουν σημάδια κατάρρευσης, με τις μικρότερες να βρίσκονται στο χείλος του γκρεμού.

Υπό τον φόβο μιας νέας γενιάς «δεν πληρώνω», το οικονομικό επιτελείο αναζητεί λύσεις. Για την επιβολή πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος οι «ασκήσεις» που έγιναν με βάση το ισπανικό μοντέλο που έχει υποβληθεί στις Βρυξέλλες, δείχνουν ότι θα συνοδευθεί με δυσβάσταχτες δημοσιονομικές επιβαρύνσεις, οπότε προβληματίζει εάν υπάρχουν περιθώρια να εφαρμοστεί στη χώρα μας.

Το σκεπτικό είναι οι μονάδες παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο να αποζημιώνονται ώστε να μειώσουν την τιμή προσφοράς τους στην αγορά της επόμενης ημέρας του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, στο επίπεδο του κόστους παραγωγής φθηνότερων μονάδων, άλλων τεχνολογιών, οδηγώντας σε μείωση της μέσης τιμής αναφοράς.

Οι προτάσεις για επιβολή μέτρων που έχουν συγκεντρώσει τα υπουργεία Οικονομικών και Ενέργειας είναι πολλές αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, καμία δεν είναι ουδέτερη δημοσιονομικά. Σύμφωνα με το το Βήμα την επόμενη εβδομάδα ένα πρώτο draft θα πρέπει να παρουσιαστεί στον Πρωθυπουργό. Πηγές κοντά στο Μαξίμου αναφέρουν ότι το πιθανότερο είναι οι όποιες ανακοινώσεις να γίνουν μετά τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής στα τέλη Μαΐου, καθώς όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χρειάζονται ευρωπαϊκά μέτρα αλλά εάν τελικά δεν ληφθούν «θα δράσουμε μόνοι σε εθνικό επίπεδο».

Οσον αφορά τη δυνατότητα αξιοποίησης αδιάθετων δανείων από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, θα πρέπει να προηγηθεί σχετική πρόνοια από την ΕΕ. Στο τραπέζι παραμένει και η πρόταση Σκρέκα που είχε υποβάλει στην Κομισιόν τον Φεβρουάριο, η οποία πρότεινε τη δημιουργία από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ευρωπαϊκού μηχανισμού που θα δίνει στα κράτη-μέλη χαμηλότοκα δάνεια για χρηματοδότηση μέτρων αντιστάθμισης των επιπτώσεων από τις υψηλές τιμές ενέργειας (επιδότηση λογαριασμών, δάνεια σε επιχειρήσεις κ.λπ.).

Ωστόσο, σε όλα τα σενάρια που εξετάζονται το μεγάλο ζητούμενο είναι η αναζήτηση ίδιων πόρων, οι οποίοι υπολογίζεται ότι μπορεί να ξεπερνούν και τα 3 δισ. ευρώ.

Στο μεταξύ οι επιδοτήσεις των τιμολογίων ρεύματος συνεχίζονται από τα κονδύλια που συγκεντρώνονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, το οποίο για το 2022 έχει υπολογιστεί ότι θα έχει έσοδα περί τα 2,5 δισ. ευρώ που συγκεντρώνονται από τις επιστροφές των ΑΠΕ και τα έσοδα από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων.

Σχετικά με τη σύναψη διμερών συμβολαίων φυσικής παράδοσης στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού η ΡΑΕ εξετάζει την κατάργηση των περιορισμών που έχουν τεθεί στη ΔΕΗ (πλαφόν 20% στην κάλυψη με συμβόλαια επί του συνόλου των πωλήσεων). Η κάλυψη μέρους των αναγκών των προμηθευτών ενέργειας μέσω διμερών συμβολαίων επιτρέπει να κάνουν αντιστάθμιση κινδύνου ώστε να μπορούν να προσφέρουν σταθερά τιμολόγια στους καταναλωτές.

Το άλλο πρόβλημα είναι η σύνδεση μεταξύ χονδρεμπορικής αγοράς και λιανικής. Στη χώρα μας σχεδόν όλα τα τιμολόγια της λιανικής είναι μεταβλητά: δηλαδή συνδέεται η τιμή τους με τη χονδρεμπορική τιμή. Καθώς όλες οι συναλλαγές περνούν από το ΕΧΕ, η τιμή που διαμορφώνεται κάθε μέρα καθορίζει και τις τιμές λιανικής.

Μία ακόμη στρέβλωση είναι ότι στο Χρηματιστήριο η τελική τιμή διαμορφώνεται από την υψηλότερη τιμή που θα προσφέρει ένας παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας για να ικανοποιηθεί η ζήτηση του συστήματος. Επειδή το μείγμα ηλεκτροπαραγωγής της Ελλάδας βασίζεται στο ακριβότερο σήμερα φυσικό αέριο (πάνω από 40% κατά μέσον όρο, διπλάσιο του μέσου όρου ΕΕ), η τιμή του επηρεάζει τη χονδρεμπορική τιμή και με τη σειρά της τη λιανική. Στο υφιστάμενο «στρεβλό» μοντέλο, οι τιμές πράσινης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ενώ παραμένουν οι χαμηλότερες, δεν επηρεάζουν τη χονδρεμπορική.