Η τιμή ρεύματος και η μαθηματικά παράλογη διαμόρφωσή της στην Ελλάδα - Μία νέα πρόταση
Η τιμή της TTF ( Title Transfer Facility) του ολλανδικού χρηματιστηρίου φυσικού αερίου που στις 29 Αυγούστου έχει υπερβεί τα 322 € / Mwh ,έχει ξεπεράσει κάθε λογική πρόβλεψη, και το χειρότερο είναι ότι το ράλι της αύξησης ή της πιθανής μείωσης της τιμής δεν γνωρίζουμε πότε θα σταματήσει. Και το λέω αυτό γιατί η τιμή της TTF της επόμενης ημέρας 2 Σεπτεμβρίου εκτιμάται στα 234 €/Mwh . Αυτό το ανεβοκατέβασμα της τιμής όπως αντιλαμβάνεστε επηρεάζει άμεσα τα τιμολόγια λιανικής τα οποία αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με αυτό το δείκτη.
Στην περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας , η συσχέτιση προκύπτει από την εξάρτηση αυτής από την αναπροσαρμογή των κυμαινόμενων τιμολογίων σύμφωνα με τις τιμές εκκαθάρισης της επόμενης ημέρας του χρηματιστηρίου της Αθήνας της ηλεκτρικής ενέργειας (Day Ahed Market - DAM ) ,δηλαδή της χονδρικής τιμής ( που ακούτε στα ΜΜΕ), οι οποίες τιμές είναι συνάρτηση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο ,το οποίο, και με την σειρά του, εξαρτάται από τις τιμές του δείκτη TTF .
Δηλαδή η χρέωση της ενέργειας υπολογίζεται από την τιμή της TTF αν προσθέσουμε το Περιθώριο Εμπορίας στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα επιπλέον κόστη της χονδρικής αγοράς του φυσικού αερίου από το χρηματιστήριο ενέργειας της Αθήνας.
Στις 29 Αυγούστου η Dam ( χονδρική τιμή ) έφτασε στο ιστορικό 697 €/Mwh με μέγιστη τιμή τα 871€/Mwh και ελάχιστη τα 521 € / Mwh με την ζήτηση να ανέρχεται στις 160 Gwh ,δηλαδή 160000 Mwh .
Το ερώτημα που προκύπτει από τα αναφερόμενα είναι αν δικαιολογούνται αυτές οι υπερτιμημένες τιμές του φυσικού αερίου που προκύπτουν από τα χρηματιστήρια και έχουμε αυτές τις αδικαιολόγητες τιμές.
Το πρόβλημα των χρηματιστηρίων που περιλαμβάνουν και χρηματιστηριακά αγαθά, είναι ότι πολλές φορές δεν λαμβάνουν υπόψη τους την σχέση προσφοράς - ζήτησης και διογκώνουν σε μεγάλο βαθμό τις τιμές των αγαθών. Γιατί συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει γιατί εκτός από τους αγοραστές που χρειάζονται το αγαθό , στη περίπτωσή μας το φυσικό αέριο ,δραστηριοποιούνται και πολλοί έμποροι , οι οποίοι τι κάνουν; Αγοράζουν για να ξαναπουλήσουν σε υψηλότερη τιμή. Και αυτό γίνεται κατά κόρον , όταν τα ΜΜΕ καλλιεργούν ένα " τεχνικό κλίμα" ανατίμησης του αγαθού, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο μία τεχνητή ζήτηση.
Δηλαδή οι έμποροι παίζουν τον ρόλο του αρωγού ( Booster) στις τιμές που εκκαθαρίζονται στο χρηματιστήριο . Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο όγκος των συναλλαγών είναι πολλαπλάσιος της κατανάλωσης του φυσικού αερίου.Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι το χρηματιστήριο ενέργειας λαμβάνει υπόψη του στην κοστολόγηση μόνο το φυσικό αέριο, ανεξάρτητα αν υπάρχουν και άλλα προϊόντα ,όπως οι ΑΠΕ ,ο λιγνίτης, κλπ.
Εν μέσω αυτής της κατάστασης πανικού που έχει προκαλέσει το νέο ράλι της τιμής TTF να σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο ξεπερνώντας τα 322 €/Mwh και οι τιμές ρεύματος στις χονδρεμπορικές χρηματιστηριακές αγορές που κινούνται σταθερά κοντά στα 600 €/Mwh και τα προθεσμιακά συμβόλαια του επόμενου έτους να κινούνται κοντά στα 1000 €/Mwh ,όπως αντιλαμβάνεστε αυτή η κατάσταση δεν πάει άλλο !
Αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο συνολικός λογαριασμός των επιδοτήσεων στη χώρα μας σε ρεύμα και φυσικό αέριο ,προσέξτε : για τους επόμενους μήνες θα αγγίξει τα 12 δισ.ευρώ για το 2022 με τιμή αναφοράς για το φυσικό αέριο στα 270 €/Mwh ( που είναι λάθος εκτίμηση ). Από αυτά τα 2 δισ.ευρώ θα συνεισφέρει ο προϋπολογισμός, που ουσιαστικά χρηματοδοτεί τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας που είναι χρήματα των φορολογουμένων , και τα υπόλοιπα 10 δισ.ευρώ θα συνεισφέρει το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης ( ΤΕΜ ). Προσέξτε , ότι όλα αυτά έχουν εκτιμηθεί από την κυβέρνηση με 272 €/Mwh ενώ αυτή ήδη είναι κοντά στα 600 €/Mwh.
Και το ερώτημα που προκύπτει, είναι που βαδίζουμε δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός λογικά δεν αντέχει να επιδοτεί συνέχεια τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας , το ίδιο συμβαίνει και γενικότερα στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης ,σε άλλες χώρες περισσότερο και σε άλλες λιγότερο .
Προτάσεις
Είχα σε προηγούμενα άρθρα στο Flash.gr , αμέσως μόλις η κυβέρνηση ανέστειλε την ρήτρα αναπροσαρμογής που την ενσωμάτωσε τελικά στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, ότι αυτή η λογική οδηγεί στο πουθενά, όπως και αποδείχθηκε, αφού οι παράμετροι που μας επηρεάζουν μεταβάλλονται σχεδόν καθημερινά ,και επομένως όλες οι κυβερνητικές εκτιμήσεις θα αποκλίνουν ανάλογα με την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου στα χρηματιστήρια ενέργειας.
Αυτό που θα μπορούσε να γίνει τώρα είναι η αναστολή των χρηματιστηρίων για να γλιτώσουμε από την κερδοσκοπία ή επιβολή πλαφόν στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ή αποσύνδεσης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος από την τιμή του φυσικού αερίου ή αναστολή της δραστηριότητας των εμπόρων στα χρηματιστήρια ενέργειας ,τουλάχιστον όσο διαρκεί ο πόλεμος στην Ουκρανία . Γιατί οι υπάρχουσες λογικές αυξάνουν στη καλύτερη περίπτωση γραμμικά την τιμή της TTF ( λόγω κερδοσκοπίας), και της χονδρικής στη συνέχεια στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα , σύμφωνα με αυτά που μνημόνευσα , το αυξημένο κόστος να περνά στους καταναλωτές του ηλεκτρικού ρευματος , οι ηλεκτροπαραγωγοί να έχουν υπερ κερδh και ο κρατικός προϋπολογισμός να αγκομαχά με άγνωστο οικονομικό μέλλον.
Αν το όλο θέμα το θέσουμε στη σωστή διάσταση και δεδομένου ότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ένα πολύτιμο αγαθό που χρειάζεται απαραίτητα σε κάθε οικογένεια, και επιχείρηση, ( δεν είναι ένα εμπορεύσιμο αγαθό που ενδιαφέρει ένα μέρος της κοινωνίας) δεν είναι λογικό η τιμή του να εξαρτάται και να συνδέεται με τα χρηματιστήρια, και μάλιστα σε μία χρονική περίοδο ιδιαίτερα τοξική λόγω του πολέμου στην Ουκρανία . Και επομένως η βέλτιστη λύση θα ήταν τουλάχιστον η αναστολή του. Ωστόσο ως προς αυτή την κατεύθυνση η κυβέρνηση προς το παρόν βάζει φρένο.
Παράλληλα, και ανεξάρτητα τι θα κάνουν οι ευρωπαίοι, δεδομένου ότι τα οικονομικά συμφέροντα είναι μεγάλα λόγω του ολλανδικού χρηματιστηρίου που διαμορφώνει τον δείκτη TTF ,εμείς ως χώρα οφείλουμε να κοιτάξουμε το σπίτι μας, αυτό λέει η λογική.
Η κυβέρνηση οφείλει να τερματίσει την λογική των επιδοτήσεων και να μελετήσει ένα νέο μαθηματικό μοντέλο κοστολόγησης, γιατί το παρόν μοντέλο κοστολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος, εφόσον συνεχιστεί , θα ανάψει φωτιές στον κρατικό προϋπολογισμό.
Eνα νέο μοντέλο κοστολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος
Στo πλαίσιo αυτό,ένα καταρχήν σχέδιο απεικονίζεται στη φωτογραφία. Το οποίο σε γενικές γραμμές απεικονίζει ένα μαθηματικό μοντέλο κοστολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος με πλαφόν, αν απαιτηθεί κάθε μήνα για όλους ανεξάρτητα τους παρόχους στις μέγιστες και ελάχιστες τιμές της Mwh, δεδομένου ότι η Day Ahead Market -Dam μεταβάλλεται καθημερινά.
Ένα παράδειγμα ενδεικτικό παρουσιάζεται στο παραπάνω σχεδιάγραμμα αν υποθέσουμε ότι έχουμε καταναλώσει 1000 kwh . Το οποίο δείχνει ότι όταν υπερβούμε την μέγιστη τιμή θα πληρώσουμε 13,05 ευρώ .Αν βρισκόμαστε μεταξύ της ελάχιστης και της μέγιστης τιμής δεν πληρώνουμε τίποτα και αν βρισκόμαστε κάτω από την ελάχιστη τιμή έχουμε επιστροφή χρημάτων. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και την τιμή χρέωσης της Kwh που θα πρέπει να είναι στα επίπεδα του Μαρτίου, περίπου στα 0,12 €/Kwh.Με το τρόπο αυτό θα κοπούν οι αυξημένες επιδοτήσεις του κρατικού προϋπολογισμού ( πιθανόν να μην χρειάζονται) που οδηγούν στο πουθενά ,θα σταματήσουν τα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών ( αυτό είναι βέβαιο εφόσον το θέλουμε) και οι καταναλωτές του ηλεκτρικού ρεύματος θα χρεώνονται σύμφωνα με τις περσινές τιμές λιγάκι ενδεχομένως αυξημένες έως καθόλου και ενδεχομένως με επιστροφές . Και αυτά τα λέω γιατί από εμάς τους ίδιους εξαρτάται να προσφέρουμε το ανάλογο αποτέλεσμα ,που είναι συνάρτηση από τις καθοριζόμενες τιμές του πλαφόν που θα θέτουμε κάθε μήνα.
Όπως αντιλαμβάνεστε δεν είναι δυνατόν μέσα από αυτό το άρθρο να δώσω μαθηματικές εξηγήσεις. Γιατί και να τις δώσω θα είναι άτοπο. Ωστόσο, δεν πρόκειται για κάποια ιδιαίτερη μαθηματική φιλοσοφία.
Γιώργος Σπ. Τσιτσιλιάνος
Μαθηματικός
