Greedflation: Ο πληθωρισμός της απληστίας απειλεί την παγκόσμια οικονομία και τις τσέπες μας - Επί ποδός η κυβέρνηση

Νέο πονοκέφαλο για την παγκόσμια οικονομία προκαλεί το φάντασμα του πληθωρισμού κερδών, ή του «πληθωρισμού της απληστίας», greedflation όπως ήδη τον αποκαλούν οι Αμερικανοί που αρέσκονται στους νεολογισμούς.

Πρώτοι οι ερευνητές οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και στη συνέχεια οι αναλυτές των μεγαλύτερων κεντρικών τραπεζών, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας FED έκαναν την παρατήρηση ότι το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του πληθωρισμού την τελευταία διετία έχει τροφοδοτηθεί από την αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων, και όχι από τις αυξήσεις στους μισθούς που ήταν ισχνές.

Μάλιστα, οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ μέτρησαν ότι ειδικά στην ευρωζώνη από την αρχή του 2022, τα εταιρικά υπερκέρδη είχαν δυόμιση φορές μεγαλύτερη επίδραση στον πληθωρισμό σε σχέση με τους μισθούς και τους φόρους, που ενσωματώνονται στις τελικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών.

Έτσι οι οι τεράστιες αυξήσεις στην κερδοφορία τους που ανακοίνωσαν στη διάρκεια του 2022 και στις αρχές του 2023 οι πολυεθνικές επιχειρήσεις των τροφίμων, της ενέργειας, των ηλεκτρονικών προϊόντων και του λιανεμπορίου ήταν αποτέλεσμα της πρακτικής τους να εκμεταλλευτούν τις πληθωριστικές προσδοκίες των καταναλωτών και να αυξήσουν στο μέγιστο τα περιθώρια κέρδους από την τελική τιμή που διαμόρφωναν σε κάθε προϊόν τους.

Τα προσχήματα πολλά: Το ουκρανικό, η ενεργειακή κρίση ακόμα ακόμα και για τα απόνερα της πανδημίας μίλησαν κάποιοι.

Τα μεγέθη όμως σοκάρουν. Σύμφωνα με μελέτη των ΜΚΟ Oxfam και ActionAid, τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των 722 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του πλανήτη στην τελευταία διετία ξεπέρασαν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο, την ώρα που τα νοικοκυριά στις αναπτυγμένες χώρες αναγκάζονταν να περικόψουν την κατανάλωσή τους ενώ στις φτωχότερες χώρες είχαμε επισιτιστικές κρίσεις.

Επιπλέον πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι η αγορά σε πάρα πολλούς κλάδους είναι ολιγοπωλιακή, βρίσκεται δλδ συγκεντρωμένη στα χέρια πολύ λίγων επιχειρήσεων με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η αυτορύθμιση της αγοράς με εξομάλυνση των τιμών.

Από την πλευρά τους οι κεντρικές Τράπεζες φοβούμενες υπεραντέδρασαν με απανωτές αυξήσεις επιτοκίων, οι οποίες απειλούν πλέον τις οικονομίες με ύφεση.

Το χειρότερο είναι ότι, σύμφωνα με την ιστορική εμπειρία, έπειτα από από μια έκρηξη εταιρικής απληστίας και πληθωρισμού κερδών, καθώς τα νοικοκυριά περιορίζουν την κατανάλωσή τους, ακολουθεί μια ύφεση στην εταιρική κερδοφορία και οι επιχειρήσεις συρρικνώνουν τις επενδύσεις και τη δραστηριότητα τους για να περιορίσουν τη ζημιά.

Κι έτσι πυροδοτούν εκ νέου ένα σπιράλ ύφεσης που την πληρώνουν οι οικονομίες και οι κοινωνίες με απώλεια θέσεων εργασίας και συρρίκνωση εισοδήματος.

Η κυβέρνηση βάζει στο στόχαστρο τον πληθωρισμό της απληστίας

Στη χώρα μας πεδία δόξης λαμπρά για το εν λόγω φαινόμενο είναι τα τρόφιμα αλλά και πολλοί τομείς που συνδέονται με τα καύσιμα πχ τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια.

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο πληθωρισμός, που αρχικώς πυροδοτήθηκε από τη διαταραχή της εφοδιαστικής αλυσίδας στη διάρκεια της πανδημίας και επιταχύνθηκε με την ενεργειακή εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, επιμένει, παρότι οι βασικοί παράγοντες της πληθωριστικής έξαρσης έχουν ελεγχθεί, προβλήματα εφοδιασμού δεν υπάρχουν διεθνώς και οι τιμές των ενεργειακών αγαθών τείνουν να επανέλθουν στα προ του πολέμου επίπεδα.

Στην ακτοπλοΐα, ένα από τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα, όπου οι τιμές των ναύλων που το 2022 είχαν αυξηθεί κατά 31% λόγω των αυξημένων τιμών των καυσίμων παραμένουν στα ίδια επίπεδα και φέτος, παρότι οι τιμές στα καύσιμα έπεσαν 40%! Μάλιστα στο πλαίσιο πάταξης του φαινομένου εντάσσεται και η παρέμβαση για τη μείωση του κόστους στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια.

Την ίδια ώρα τα στοιχεία του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα δείχνουν ότι είναι η έβδομη χώρα σε ό,τι αφορά την αύξηση του μεριδίου των κερδών μεταξύ 2019 και 2022 στο 39,2% από 34,4%.

Επιπρόσθετα, το μισθολογικό κόστος σχεδόν στο σύνολο της απασχόλησης παραμένει σχεδόν ίδιο και δεν μπορούν φυσικά να ισχυριστούν πως με τις αυξήσεις τιμών καλύπτουν την αύξηση μισθών.

Έτσι και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης στη συνέντευξη που έδωσε τις προάλλες στο τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «ο πληθωρισμός στα τρόφιμα είναι επίμονος. Και υπάρχει πράγματι μία λογική υποψία ότι πια δεν είναι αποτέλεσμα αυξήσεων στους συντελεστές παραγωγής, οι οποίοι μειώνονται, ας πούμε το κόστος ενέργειας έχει μειωθεί, αλλά αποκτά χαρακτηριστικά τα οποία τελικά έχουν να κάνουν με την ενίσχυση του περιθωρίου κέρδους των επιχειρήσεων. Αυτό το οποίο κάποιοι αποκάλεσαν "πληθωρισμό απληστίας"».

Το ίδιο συμβαίνει και με πολλά στελέχη της κυβέρνησης -η οποία στη διάρκεια των κρίσεων στήριξε τις επιχειρήσεις- τα οποία από τις πρώτες μέρες της νέας της θητείας  μιλούν για πληθωρισμό απληστίας και αδικαιολόγητη ακρίβεια που πλήττει τα νοικοκυριά ενώ προαναγγέλλουν ελέγχους και παρεμβάσεις όπου κρίνεται απαραίτητο.

Δεν είναι τυχαία άλλωστε για το τι πρόκειται να επακολουθήσει η προ ημερών επιβολή προστίμου σε αλευροβιομηχανία.

Εξάλλου ο πρωθυπουργός εξέφρασε την ελπίδα ότι όπου υπάρχει ανταγωνισμός οι τιμές θα συγκρατηθούν, ωστόσο το εγχείρημα φαίνεται δύσκολο καθώς ο περίφημος ανταγωνισμός που θεωρητικά ρίχνει τις τιμές δεν αποδίδει αφού στους περισσότερους κλάδους επικρατούν εναρμονισμένες πρακτικές.

Κι εδώ τα κυβερνητικά αντανακλαστικά θα πρέπει να αποδειχθούν οξυμένα.