Γιάννης Συτιλίδης στο flash.gr: Με τον Τραμπ οι σχέσεις Αθήνας Ουάσιγκτον θα γίνουν ακόμα καλύτερες

Δημήτρης Σουλτογιάννης - Ανταπόκριση Νέα Υόρκη

Ο γνωστός γεωπολιτικός στρατηγικός αναλυτής της Ουάσιγκτον και σύμβουλος διπλωματίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Γιάννης Συτιλίδης μιλά αποκλειστικά στο flash.gr και τον Δημήτρη Σουλτογιάννη, για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, τα εθνικά μας θέματα, το μέλλον του ΝΑΤΟ καθώς επίσης και τους δύο εν εξελίξει πολέμους.

Flash.gr: Τι σημαίνει μια κυβέρνηση Τραμπ για τις ελληνοαμερικανικές διμερείς σχέσεις;

Γιάννης Συτιλίδης: Από αυτό το σημείο εκκίνησης, μιας επερχόμενης διακυβέρνησης Τραμπ σε δύο μήνες, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας, βρίσκονται ήδη στην πιο ισχυρή και στρατηγική τους φάση τον τελευταίο μισό αιώνα, σίγουρα όμως θα ενισχυθούν περισσότερο καθώς η εξωτερική πολιτική της Αθήνας εναρμονίζεται ολοένα και περισσότερο με αυτήν της Ουάσιγκτον.

Ο Στρατηγικός Διάλογος που ξεκίνησε από τον Πρόεδρο Τραμπ το 2018 συνεχίστηκε και ενισχύθηκε υπό τον Πρόεδρο Μπάιντεν και συνεχίζει να παρέχει στους συμμάχους μια σταθερή και διαρκή πορεία προς τα εμπρός για στενότερη συνεργασία και αμοιβαίο πλεονέκτημα. Αυτό θα εκδηλωθεί ιδιαίτερα στην ασφάλεια, το εμπόριο, τις επενδύσεις, την ενέργεια, τα logistics, την τεχνολογία, τις μεταφορές και τους ευρύτερους τομείς των αντίστοιχων στόχων εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας μέσα σε ένα τόξο περιφερειακών κρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των θερμών πολέμων στην Ουκρανία και σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή καθώς επίσης και στον εμφύλιο πόλεμο και το χάος στη Λιβύη.

Βασικό παράδειγμα είναι η πρωτοβουλία και ο ηγετικός ρόλος της Ελλάδας στην Επιχείρηση Ασπίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικά το ουσιαστικό καθήκον της διατήρησης ελεύθερων και ανοιχτών παγκόσμιων ναυτιλιακών λωρίδων από και προς τη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, τώρα υπό επίθεση τους τελευταίους δώδεκα μήνες από τους Ιρανούς- υποστήριξε την πολιτοφυλακή των Χούθι.

Ένα άλλο είναι η ανάπτυξη του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης στο βόρειο Αιγαίο από την Ελλάδα. Η αποδεδειγμένη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ, η ετοιμότητα και η ικανότητά του να αναπτύξει συμμαχικές δυνάμεις έχει πολλαπλασιάσει τη στρατηγική του αξία για την Ελλάδα για μακροπρόθεσμο περιφερειακό σχεδιασμό μέχρι τη βόρεια Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής και βαθιά στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Από την πλευρά του εμπορίου και των επενδύσεων, η U.S. International Development Finance Corporation εξέδωσε δάνειο 125 εκατομμυρίων δολαρίων, την πρώτη τέτοια συμφωνία προς την Ελλάδα, προς την ONEX Elefsis Shipyards, για την αποκατάσταση και τη βελτίωση του κεφαλαίου υποδομής ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα και την παγκόσμια ναυτιλία. Όλα αυτά αποτελούν μόνο ένα μέρος της ευρύτερης βάσης για ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο και αμοιβαία ανταμοιβή για τις ΗΠΑ και την Ελλάδα μαζί υπό την επόμενη κυβέρνηση Τραμπ.

Flash.gr: Θα δούμε μια σημαντική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ;

Γιάννης Συτιλίδης: Ο Πρόεδρος Τραμπ είναι πρωτίστως αφοσιωμένος στην πλήρη αποκατάσταση της ισχυρής αμερικανικής στρατιωτικής αποτροπής, σε συνδυασμό με την άμεση και ευθεία διπλωματία που προωθεί αυτό που ο ίδιος και η ομάδα εξωτερικής πολιτικής του αντιλαμβάνονται για την καλύτερη προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων παγκοσμίως.

Ιδανικά, αυτά τα συμφέροντα θα μοιράζονται οι Ασιάτες, οι Ευρωπαίοι και οι Μέσης Ανατολής σύμμαχοι και εταίροι μας στα πιο στρατηγικά σημεία της διπλωματικής και στρατιωτικής εμπλοκής σήμερα. Φυσικά, αυτή η στρατηγική θα εφαρμοστεί στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στην Αφρική και σε κάθε σημαντικό λειτουργικό ζήτημα στρατηγικού ενδιαφέροντος για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο ενεργειακός ρεαλισμός που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια και όχι σε ουτοπικά ενεργειακά προγράμματα που εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες καθώς και την εκ νέου παγκοσμιοποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και των δικτύων logistics μακριά από την κομμουνιστική Κίνα και σε πιο φιλικούς, πιο αξιόπιστους συμμάχους και αγορές.

Μία από τις κύριες ανησυχίες μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων μας θα είναι η προτεραιότητα του επανεξοπλισμού του ΝΑΤΟ από τον Πρόεδρο Τραμπ παρά την αμοιβαία άμυνα του Άρθρου Πέντε. Οι Αμερικανοί πρόεδροι, ξεκινώντας από τον Τζορτζ Μπους και τον Μπαράκ Ομπάμα, έχουν εκφράσει τη λύπη τους για την αυξανόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τις στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της Ευρώπης από εξωτερικές απειλές.

Ο Πρόεδρος Τραμπ ήταν πολύ πιο ωμός από τους προκατόχους του επιμένοντας ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να λάβουν πιο σοβαρά τις ανάγκες αυτοάμυνας τους. Η Ελλάδα βρίσκεται σε ισχυρή θέση να κερδίσει βαθύτερη υποστήριξη από τον Πρόεδρο Τραμπ σε αυτό το θέμα, δεδομένων των ετήσιων δαπανών της άνω του 3,5% του ΑΕΠ για την άμυνα, με πάνω από 45% για μεγάλες αγορές εξοπλισμού και εκσυγχρονισμό, μαζί με την επόμενη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης, την Πολωνία σχεδόν 4%.

Πλούσιες χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία που επιδεικνύουν έλλειψη σοβαρότητας για τη δική τους άμυνα παρά τις απειλές για την ασφάλεια στη θάλασσα, όπως η παράνομη μετανάστευση, η τρομοκρατία και η αστάθεια στην Αφρική, θα βρουν ένα λιγότερο φιλικό αυτί στον Λευκό Οίκο εάν ενταθούν ευρύτερες απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια τα επόμενα χρόνια.

Flash.gr: Ο Μάρκο Ρούμπιο θα είναι ο νέος υπουργός Εξωτερικών. Έχει κάνει αρκετά ενδιαφέροντα σχόλια για την Τουρκία στο παρελθόν. Πρέπει να ανησυχεί η Άγκυρα;

Γιάννης Συτιλίδης: Η Άγκυρα θα πρέπει να ανησυχεί για την τουρκική εξωτερική πολιτική που συνεχίζει να απομακρύνεται περισσότερο από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τις ευρύτερες διατλαντικές συνεργασίες. Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν που αποφάσισε να αγοράσει ρωσικά αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα S-400 που θέτουν σε κίνδυνο τις πιο ευαίσθητες αμερικανικές στρατιωτικές τεχνολογίες που είναι ενσωματωμένες σε F-35 και άλλα προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη.

Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν που ζήτησε από την Ουάσιγκτον να εκδώσει τον αείμνηστο Φετουλάχ Γκιουλέν χωρίς να λαμβάνει υπόψη το κράτος δικαίου στις ΗΠΑ. Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν που αποφάσισε να επιτεθεί στις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ κουρδικές δυνάμεις που πολεμούν τους τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία.

Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν που αποφάσισε να φιλοξενήσει τρομοκράτες της Χαμάς στη χώρα του και να διακόψει κάθε διπλωματικό δεσμό με το Ισραήλ, έναν από τους ισχυρότερους συμμάχους της Ουάσιγκτον με ευρεία υποστήριξη από τα Ρεπουμπλικανικά και Δημοκρατικά κόμματα στο Κογκρέσο. Είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν που αποφάσισε ότι η Τουρκία πρέπει να είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που επιδιώκει να ενταχθεί στο δίκτυο BRICS που κυριαρχείται από την Κίνα και τη Ρωσία ενάντια στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα που ηγείται η Δύση.

Έτσι, εάν ο γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο, ο κύριος Ρεπουμπλικανός συγγραφέας του νόμου για την ενέργεια και την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου με μεγάλη σημασία για την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, ανησυχεί την Άγκυρα, η μπάλα είναι στον Πρόεδρο Ερντογάν να επανεξετάσει τις αποφάσεις του και να επιδιώξει να επιδιορθώσει την τρομερά φθαρμένη σχέση της χώρας του με την Ουάσιγκτον.

Flash.gr: Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ απείλησε να απομακρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το ΝΑΤΟ. Είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο;

Γιάννης Συτιλίδης: Κατά ειρωνικό τρόπο, ο γερουσιαστής Ρούμπιο το 2023 ήταν ο συν-συγγραφέας της νομοθεσίας που απαιτούσε οποιαδήποτε προεδρική απόφαση για έξοδο από το ΝΑΤΟ να εξασφαλίσει πρώτα είτε την έγκριση της υπερπλειοψηφίας των δύο τρίτων της Γερουσίας είτε να εξουσιοδοτηθεί μέσω μιας νομοθετικής πράξης του Κογκρέσου. Αυτή η νομοθεσία εγκρίθηκε ως μέρος ενός ευρύτερου νομοσχεδίου για την άδεια άμυνας και υπεγράφη από τον Πρόεδρο Μπάιντεν.

Ακόμα κι αν ένας πρόεδρος των ΗΠΑ επιδιώξει ποτέ να αποσυρθεί, και αυτό είναι απίθανο σε μια κυβέρνηση Τραμπ, το συνταγματικό ζήτημα είναι ασαφές. Ορισμένοι νομικοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν ότι η εξουσία ενός προέδρου να αποχωρεί από τις συνθήκες απορρέει από τον συνταγματικό του ρόλο ως «μοναδικού οργάνου του έθνους στις εξωτερικές σχέσεις του». για διπλωματικές αποφάσεις.

Ταυτόχρονα, η Γερουσία των ΗΠΑ έχει συνταγματικό ρόλο να επικυρώνει τις συνθήκες με έγκριση της υπερπλειοψηφίας των δύο τρίτων. Και από πρακτική άποψη, οποιοσδήποτε μελλοντικός πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει πρώτα να σκεφτεί τι να κάνει με 100.000 Αμερικανούς στρατιώτες που βρίσκονται επί του παρόντος σε μεγάλες βάσεις σε όλη την Ευρώπη.

Θεωρητικά, ο Πρόεδρος Τραμπ θα μπορούσε να κάνει γνωστή οποιαδήποτε μελλοντική δυσαρέσκεια με το ΝΑΤΟ υπονομεύοντας τη συμμαχία χωρίς επίσημη αποχώρηση. Θα μπορούσε να επιλέξει να μην συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ για την επίτευξη των στόχων του. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την άρνηση του ονόματος ενός πρεσβευτή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ ή την άρνηση στο Πεντάγωνο της ικανότητας να διεξάγει κοινές ασκήσεις με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.

Αν και δεν υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις ότι ο Πρόεδρος Τραμπ έχει εξετάσει σοβαρά την αποχώρηση από τη συμμαχία του ΝΑΤΟ, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι είναι πολύ σοβαρός για τη μεταρρύθμιση του ΝΑΤΟ, απαιτώντας από όλα τα μέλη να λάβουν την αυτοάμυνα πολύ πιο σοβαρά από τις πολιτικές τους. Οι δαπάνες και οι ενέργειες μέχρι σήμερα έχουν αποδειχθεί και ότι θα πρέπει να αναρωτιούνται για την έκταση της υποστήριξης των ΗΠΑ σε μια στρατιωτική κρίση εάν συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ χωρίς να μοιράζονται το βάρος για την ασφάλεια της συμμαχίας.

Flash.gr: Πολλοί άνθρωποι ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ με την ελπίδα να τελειώσουν και οι δύο πόλεμοι. Έχει αυτή την ικανότητα και πώς θα το πετύχει;

Γιάννης Συτιλίδης: Κανένας μόνος πρόεδρος δεν έχει τη δύναμη να τερματίσει τους πολέμους που ξεκίνησαν και συνεχίστηκαν από τους ηγέτες άλλων εθνών που διοικούν τους δικούς τους στρατούς. Ο υποψήφιος Ντόναλντ Τραμπ ήταν ξεκάθαρος για το δικό του ιστορικό μη νέων μεγάλων πολέμων όταν ήταν πρόεδρος την περίοδο 2017-2020 και την επιθυμία του να τερματίσει τους τρέχοντες καυτούς πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή προτού επεκταθούν βαθύτερα στις αντίστοιχες περιοχές τους και προσελκύσουν επιπλέον αντιμαχόμενα έθνη.

Είναι σε θέση να ασκήσει μεγάλη πίεση στον Βλαντιμίρ Πούτιν για να τον αποτρέψει από την περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου κατά της Ουκρανίας Θυμηθείτε ότι ο Πρόεδρος Τραμπ στην πρώτη του θητεία ήταν πιο επιθετικός με τη Μόσχα από τον Πρόεδρο Ομπάμα.

Ο πρόεδρος Τραμπ ενέκρινε αντιαρματικούς πυραύλους για την Ουκρανία αφού ο Πρόεδρος Ομπάμα αρνήθηκε να τους παράσχει. Αφού η Ρωσία παραβίασε μια σημαντική συνθήκη για τα πυρηνικά όπλα, ο πρόεδρος Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συνθήκη κατά των ρωσικών διαδηλώσεων.

Ο πρόεδρος Τραμπ επέβαλε κυρώσεις κατά της κατασκευής του ρωσικού αγωγού Nord Stream 2 που παρακάμπτει το ενεργειακό δίκτυο της Ουκρανίας προς την Ευρώπη. Ο Πρόεδρος Τραμπ κατέστησε επίσης σαφές ότι το Κίεβο δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από τη συνεχιζόμενη τεράστια οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, στην οποία το Κογκρέσο των ΗΠΑ έχει ήδη πληρώσει 175 δισεκατομμύρια δολάρια από την εισβολή.

Πιστεύει επαρκώς στις ικανότητές του στη σύναψη συμφωνιών ώστε να φέρει τον Πούτιν και τον Ζελένσκι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, να καταλήξει σε μια ειρηνευτική συμφωνία που τερματίζει τη σφαγή που σκότωσε μισό εκατομμύριο Ουκρανούς και Ρώσους στρατιώτες και πολίτες και που κατέστρεψε την ενεργειακή υποδομή της ανατολικής Ουκρανίας .

Οι εκτιμήσεις κόστους για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας σε ένα λειτουργικό έθνος-κράτος και οικονομία της αγοράς ξεπερνούν πλέον το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ, τα οποία ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε οι ΗΠΑ έχουν ρεαλιστικά τη δυνατότητα να προσφέρουν τις επόμενες δεκαετίες, δεδομένης της ανάγκης να εκβιομηχανίσουν εκ νέου τη δική τους οικονομίες και να επανοπλιστούν για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ασφάλειας της Ρωσίας και της Μέσης Ανατολής.

Στη Μέση Ανατολή, ο Πρόεδρος Τραμπ αναμένεται να επιβάλει εκ νέου τις μέγιστες κυρώσεις στο Ιράν στην προσπάθεια να αλλάξει την επιθετική και μιλιταριστική συμπεριφορά της Τεχεράνης ενάντια στους Άραβες γείτονές της στον Κόλπο, το Ισραήλ και τις βάσεις και δυνάμεις των ΗΠΑ σε όλη την περιοχή. Οι ηγέτες της ομάδας του στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στο Υπουργείο Άμυνας, στη CIA, στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και στα Ηνωμένα Έθνη είναι όλοι ισχυροί υποστηρικτές της απομόνωσης του Ιράν και του εξαναγκασμού του τερματισμού των κακόβουλων ενεργειών εναντίον των γειτόνων του και κατά της παγκόσμιας ναυτιλίας με τις επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα.

Είναι σημαντικό ότι η απορρύθμιση των βιομηχανιών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τον Πρόεδρο Τραμπ πριν από επτά χρόνια ώθησε τις ΗΠΑ στην παγκόσμια ηγετική θέση τόσο στην παραγωγή όσο και στις εξαγωγές και των δύο ορυκτών καυσίμων, πλημμυρίζοντας τις παγκόσμιες αγορές και μειώνοντας την τιμή των ενεργειακών πόρων εις βάρος τόσο της Ρωσίας. και τις ιρανικές οικονομίες. Αναμένεται να ακυρώσει πολλές εκτελεστικές εντολές της κυβέρνησης Μπάιντεν που περιορίζουν τους Αμερικανούς παραγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου, ώστε να μπορέσουν να επανεπενδύσουν στις επιχειρήσεις ορυκτών καυσίμων, να παρέχουν πιο σταθερές προμήθειες σε Ευρωπαίους και Ασιάτες συμμάχους και εταίρους που έχουν υποφέρει από τις ρωσικές ενεργειακές κυρώσεις.

Αυτό θα φέρει τις τιμές της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας σε ένα πιο προσιτό και βιώσιμο επίπεδο που αποδυναμώνει επίσης τις οικονομίες της Ρωσίας και του Ιράν, περιορίζοντας την ικανότητά τους να εμπλακούν σε εχθροπραξίες κατά της Ουκρανίας και του Ισραήλ και αποτρέποντάς τους να απειλήσουν άλλες γειτονικές χώρες.

Και εκτός από αυτές τις σοβαρές στρατηγικές προκλήσεις, ο Πρόεδρος Τραμπ θα επιδιώξει να αποτρέψει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας από την εισβολή ή την επιβολή ναυτικού αποκλεισμού στην Ταϊβάν, για να αποτρέψει έναν ευρύτερο πόλεμο στον Ειρηνικό και την παγκόσμια οικονομική ύφεση που θα μπορούσε να προκύψει από τις καταστροφικές επιπτώσεις στην Ασία μεγαλύτερες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και πολλών χωρών της «οικονομίας των τίγρεων» της νοτιοανατολικής Ασίας.