«Φόρος των εργένηδων»: Γιατί το να είσαι single κοστίζει τελικά περισσότερο

Μπορεί τα δώρα για την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου να είναι ένα έξοδο, αλλά είναι πολύ φθηνότερο από το να είναι κανείς εργένης. Στην προηγούμενη χιλιετία ο γάμος θεωρείτο δείκτης ενηλικίωσης. Τώρα οι νεότεροι άνθρωποι αισθάνονται ότι είναι ενήλικοι αν έχουν κατακτήσει άλλα επιτεύγματα και μερικές φορές το να ζουν μόνοι τους είναι ένα από αυτά.

Το να ζει κανείς μόνος, σημαίνει ότι μπορεί να το αντέξει οικονομικά και αυτό είναι κάτι για το οποίο νιώθει υπερήφανος. Ωστόσο, το να ζει κανείς μόνος του είναι επιπλέον κόστος όπως προκύπτει από τα φορολογικά και κοινωνιολογικά πρότυπα που εφαρμόζονται στον δυτικό κόσμο. Τα έξοδα δεν μοιράζονται εν αντιθέσει με όσα ισχύουν για ζευγάρια. Το να αγοράζει κανείς τρόφιμα για ένα άτομο δεν είναι οικονομική λύση αφού η ποσότητα μπορεί να μην καταναλώνεται από ένα άτομο και να υπάρχει σπατάλη.

Σύμφωνα με ανάλυση της εταιρείας Hargreaves Lansdown που μοιράστηκε αποκλειστικά με το Sky News οι εργένηδες ξοδεύουν 28% περισσότερα για τρόφιμα και 32% περισσότερα για ευρυζωνική σύνδεση και τηλέφωνα. Έτσι οι εργένηδες αισθάνονται πως στο τέλος πληρώνουν έναν έξτρα φόρο που παραπέμπει στον φόρο των εργένηδων που εφαρμόστηκε κατά καιρούς σε διάφορες χρονικές περιόδους.

Ο φόρος των εργένηδων

Στο πέρασμα των χρόνων συντηρητικές κοινωνίες σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνουν τον γάμο και την τεκνογονία επέβαλαν τον φόρο των εργένηδων,  ένας ειδικός φόρος που επιβαλλόταν σε ανύπαντρους ενήλικες σε διάφορες χώρες και ιστορικές περιόδους. Ο σκοπός του ήταν είτε να ενθαρρύνει τον γάμο και την τεκνογονία είτε να αυξήσει τα κρατικά έσοδα. Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ο Αύγουστος (27 π.Χ. – 14 μ.Χ.) επέβαλε φόρο σε άγαμους άνδρες και χήρες χωρίς παιδιά με τον νόμο Lex Julia et Papia Poppaea. Σκοπός ήταν η ενίσχυση της γεννητικότητας.

Στη Μεσαιωνική Ευρώπη, σε ορισμένες περιοχές, οι ανύπαντροι άνδρες έπρεπε να πληρώνουν ειδικούς φόρους, συχνά λόγω της αντίληψης ότι δεν συνέβαλλαν αρκετά στην κοινωνία, ενώ στις ΗΠΑ από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι και το 1940 κατά καιρούς προτάθηκαν φόροι για εργένηδες, αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκαν σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Σε ορισμένες πολιτείες, όμως, υπήρξαν προσπάθειες για την επιβολή τους. Ο Ιωσήφ Στάλιν εισήγαγε στη Σοβιετική Ένωση τον «φόρο εργένηδων» (налог на бездетность), που επιβαλλόταν σε άτεκνους άνδρες 20-50 ετών και γυναίκες 20-45 ετών. Το μέτρο παρέμεινε σε ισχύ μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ενώ στη ναζιστική Γερμανία οι άγαμοι άνδρες πλήρωναν μεγαλύτερους φόρους, ενώ τα παντρεμένα ζευγάρια με παιδιά είχαν φοροαπαλλαγές.

Ο... φόρος εργένηδων στην Ελλάδα του 2025

Το να είσαι single κοστίζει περισσότερο για διάφορους λόγους που σχετίζονται με τη φορολογία, τα καθημερινά έξοδα, την οικονομία κλίμακας και τις κοινωνικές παροχές.

Φορολογική επιβάρυνση: Οι φορολογικοί κανόνες συχνά ευνοούν τα έγγαμα ζευγάρια και τις οικογένειες, αφήνοντας τους εργένηδες να πληρώνουν περισσότερα.

Αφορολόγητο όριο:  Στην Ελλάδα, το αφορολόγητο για τους άγαμους είναι 8.636 €, ενώ για όσους έχουν παιδιά αυξάνεται (π.χ., 9.500 € για 2 παιδιά). Αυτό σημαίνει ότι οι εργένηδες φορολογούνται από χαμηλότερο εισόδημα.

Φορολογικά προνόμια για ζευγάρια: Οι έγγαμοι μπορούν να υποβάλλουν κοινή φορολογική δήλωση, κάτι που τους επιτρέπει να εξισορροπούν εισοδήματα και να πληρώνουν λιγότερο φόρο. Οι οικογένειες συχνά απολαμβάνουν φοροαπαλλαγές (π.χ., για εξαρτώμενα τέκνα).
Κληρονομιές και ακίνητα: Οι σύζυγοι κληρονομούν περιουσία με χαμηλή φορολογία ή ακόμα και αφορολόγητα, ενώ οι εργένηδες επιβαρύνονται με υψηλούς φόρους κληρονομιάς. Παρόμοια ισχύει και για τις δωρεές (αν θες να αφήσεις περιουσία σε κάποιο μη συγγενικό πρόσωπο, πληρώνεις περισσότερα).

Στα... δίχτυα των ζευγαριών και το «Σπίτι μου ΙΙ» 

Οι ελληνικές τράπεζες παρέχουν στεγαστικά δάνεια τόσο σε εργένηδες όσο και σε ζευγάρια, χωρίς να αποκλείουν καμία από τις δύο κατηγορίες. Η έγκριση ενός στεγαστικού δανείου βασίζεται κυρίως στην οικονομική κατάσταση του αιτούντος, όπως το εισόδημα, η πιστοληπτική ικανότητα και η σταθερότητα της απασχόλησης.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, υπάρχει μια διαφορά στην αναλογία των αιτήσεων μεταξύ εργένηδων και ζευγαριών. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Σπίτι μου», το 68,52% των αιτήσεων προέρχεται από έγγαμους ή ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης, ενώ το 28,41% από άγαμους.
Η διαφορά μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η οικονομική δυνατότητα, η σταθερότητα του εισοδήματος και οι οικογενειακές ανάγκες. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάσταση, οι τράπεζες αξιολογούν κάθε αίτηση με βάση τα οικονομικά κριτήρια του αιτούντος.

Καθημερινά Έξοδα

Όταν ζεις μόνος, δεν μπορείς να επωφεληθείς από τη μοιρασιά εξόδων. Για στέγαση και λογαριασμούς οι εργένηδες πληρώνουν ενοίκιο ή δάνειο μόνοι τους, ενώ τα ζευγάρια μοιράζονται τα έξοδα σπιτιού. Το ίδιο ισχύει και για λογαριασμούς (ρεύμα, νερό, ίντερνετ, κοινόχρηστα κ.λπ.).

Για φαγητό και καθημερινές αγορές, για τους εργένηδες το μαγείρεμα για έναν είναι συχνά ακριβότερο (π.χ., οι μεγάλες συσκευασίες συμφέρουν αλλά χαλάνε πιο γρήγορα). Οι εργένηδες συχνά παραγγέλνουν έτοιμο φαγητό ή τρώνε έξω, αυξάνοντας τα έξοδα.
Ένα ζευγάρι μπορεί να μοιράζεται το κόστος ενός αυτοκινήτου, ενώ ένας εργένης το πληρώνει εξ ολοκλήρου.
Τα καύσιμα, τα διόδια και η ασφάλεια είναι έξοδα που μοιράζονται σε μια σχέση.

Σε ότι αφορά επιδόματα και παροχές, οι οικογένειες δικαιούνται επιδόματα τέκνων, επίδομα γάμου, κοινωνικές παροχές κ.λπ.
Οι εργένηδες δεν έχουν αντίστοιχα οφέλη, ακόμη κι αν έχουν παρόμοια οικονομική ανάγκη, ενώ σε ότι αφορά την ιδιωτική ασφάλιση τα ζευγάρια με κοινή ασφάλιση έχουν χαμηλότερο κόστος σε ιδιωτικά προγράμματα, ενώ οι εργένηδες πληρώνουν μόνοι τους για ιατρικές δαπάνες χωρίς να μπορούν να τις μοιραστούν με κάποιον.

Κοινωνική & Ψυχαγωγική Ζωή

Το κοινωνικό κόστος της εργένικης ζωής μπορεί να είναι υψηλότερο. Οι εργένηδες συχνά ξοδεύουν περισσότερα σε εστιατόρια, μπαρ, ταξίδια, καθώς δεν έχουν την «οικογενειακή ζωή» που περιορίζει τις εξόδους. Οι συνδρομές σε γυμναστήρια, streaming, hobbies κοστίζουν περισσότερο όταν δεν μπορούν να μοιραστούν. Υπηρεσίες streaming όπως το Netflix και το Spotify προσφέρουν οικογενειακά πακέτα σε ελαφρώς υψηλότερες τιμές από τα ατομικά, καθιστώντας τα πιο οικονομικά για μεγαλύτερα νοικοκυριά. Επίσης οι εργένηδες ξοδεύουν περισσότερα για δώρα, γάμους, βαφτίσεις, χωρίς να παίρνουν πίσω δώρα για δικά τους παιδιά ή γάμους.

Solo travellers 

Οι επιπλέον χρεώσεις  δεν περιορίζονται ωστόσο μόνο στις βασικές ανάγκες, αλλά επεκτείνονται και στο κόστος ταξιδιών, κοινωνικών δραστηριοτήτων και ψυχαγωγίας. Για παράδειγμα, οι μοναχικοί ταξιδιώτες συχνά αντιμετωπίζουν το λεγόμενο «single supplement» – μια επιπλέον χρέωση για τη χρήση καταλύματος ή ταξιδιωτικής υπηρεσίας που έχει σχεδιαστεί για δύο άτομα.

Το να είσαι single κοστίζει περισσότερο

• Δεν επωφελείσαι από φοροαπαλλαγές ή οικονομικά προνόμια.
• Πληρώνεις όλα τα έξοδα μόνος σου.
• Δεν έχεις πρόσβαση σε επιδόματα και κοινωνικές παροχές.
• Η καθημερινή ζωή (σπίτι, φαγητό, μετακινήσεις) είναι πιο ακριβή όταν δεν υπάρχει κάποιος να μοιραστεί το κόστος.