Άγχος με τα τεκμήρια; 8+7 βήματα για να ξεφύγετε από το «δίχτυ» της εφορίας

Κάθε χρόνο πάνω από 1,5 εκατ. φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν «φουσκωμένο» φόρο καθώς το εισόδημα που δηλώνουν δεν καλύπτει τα τεκμήρια διαβίωσης και τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, και για αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη συμπλήρωση της φορολογικής δήλωσης πριν πατήστε το κουμπί για την αποστολή της στην ΑΑΔΕ.

Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνετε για να αποφύγετε δυσάρεστες εκπλήξεις όταν λάβετε το εκκαθαριστικό της εφορίας είναι να υπολογίσετε τις «τεκμαρτές» και τις πραγματικές δαπάνες και να συγκρίνετε το συνολικό ποσό με το εισόδημα που θα δηλώσετε. Σε περίπτωση που το «τεκμαρτό» εισόδημα είναι υψηλότερο από το πραγματικό έχετε τη δυνατότητα να μπλοκάρετε τη διόγκωση του φόρο-λογαριασμού είτε συμπληρώνοντας τους ανάλογους κωδικούς στο έντυπο Ε1 είτε επικαλούμενοι πραγματικά περιστατικά και στοιχεία.

Κάλυψη τεκμηρίων

Το ισχύον νομοθετικό καθεστώς προβλέπει ότι η απενεργοποίηση των τεκμηρίων γίνεται με τους ακόλουθους τρόπους:

1.  Πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν το 2023 στα οποία συμπεριλαμβάνονται η αποζημίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, οι ειδικές ενισχύσεις, τα επιδόματα και οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες.
2. Χρηματικά ποσά που αποκτήθηκαν εντός του 2023 και δεν θεωρούνται εισόδημα όπως για παράδειγμα το εφάπαξ για όσους βγαίνουν στη σύνταξη, οι αποζημιώσεις από ασφαλιστική εταιρεία και άλλα.
3. Εισοδήματα παρελθόντων οικονομικών ετών που δηλώνονται στον ειδικό κωδικό του εντύπου Ε1 για «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» και αφορούν αποταμιεύσεις που μπορεί να φθάνουν σε βάθος 10, 20 ή και περισσότερων ετών.
4. Έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας κ.α. Επισημαίνεται ότι εφορία δεν αναγνωρίζει ολόκληρο το ποσό των εσόδων καθώς από το τίμημα πώλησης ενός ακινήτου αφαιρεί το κόστος απόκτησης του. Για παράδειγμα για φορολογούμενο που πούλησε ακίνητο έναντι 300.000 ευρώ το 2023 το οποίο είχε αγοράσει 200.000 ευρώ το ποσό που λαμβάνεται υπόψη για τη κάλυψη του τεκμηρίου είναι 100.000 ευρώ.
5. Χρηματικά ποσά που εισήχθησαν στην Ελλάδα η σε ευρώ η σε συνάλλαγμα εφόσον δικαιολογείται η απόκτησή τους στο εξωτερικό.
6. Δάνεια εντός του 2023 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Για την απόδειξη σύναψης δανείου απαιτείται συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2023 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί.
7. Ποσά από δωρεές η γονικές παροχές εντός του 2023 που αποδεικνύονται από πιστοποιητικό ότι η δωρεά ή η γονική παροχή έγινε πριν την 31η Δεκεμβρίου 2023.
8. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ. Τα ποσά από τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ λαμβάνονται υπόψη μόνο εφόσον αφαιρεθεί η δαπάνη του φορολογουμένου για την αγορά του κουπονιού ή του δελτίου ή του λαχείου που κέρδισε. Για να αποδειχθεί το κέρδος από τυχερό παιχνίδι του ΟΠΑΠ ή λαχείο απαιτείται σχετική βεβαίωση από τον OΠAΠ ή από την εταιρεία που διενεργεί τις κληρώσεις των Λαχείων. Προσοχή γιατί εξαιρούνται τα κέρδη από τα καζίνα.

Αμφισβήτηση τεκμηρίων

Πέραν των παραπάνω οι φορολογούμενοι μπορούν να το αμφισβητήσουν τα τεκμήρια επικαλούμενοι πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία όπως:

• Υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία στις Ένοπλες Δυνάμεις.
• Νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.
• Είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.
• Συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης λόγω αποδεδειγμένης συμβολής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι αυτοί έχουν εισόδημα από εμφανείς πηγές.
• Είναι ορφανοί ανήλικοι οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους.
• Είναι φυλακισμένοι.
• Προσκομίσουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.

Ποια είναι τα τεκμήρια

Η λίστα με τα τεκμήρια περιλαμβάνει:

Κατοικίες

Το τεκμήριο για την κύρια κατοικία του φορολογούμενου υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της με την ακόλουθη κλίμακα:

• μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
• από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
• από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
• από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
• από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας το τεκμήριο είναι 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου.

Το τεκμήριο προσαυξάνεται:

• Κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ.
• Κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.
• Για τις μονοκατοικίες, τα παραπάνω ποσά αυξάνονται κατά 20%, ενώ για τις δευτερεύουσες κατοικίες μειώνονται κατά 50%.

Αυτοκίνητα

Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε. 4.000 ευρώ, για μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά, για άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά και για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά. Ανάλογα με τη παλαιότητα του αυτοκινήτου τα ποσά μειώνονται κατά 30% για χρονικό διάστημα κυκλοφορίας πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.

Σκάφη αναψυχής

Για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου ταχύπλοα και μη μήκους μέχρι 5 μέτρα 4.000 ευρώ και για πάνω από 5 μέτρα το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο.

Για ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα ή μικτά σκάφη μέχρι και 7 μέτρα το ποσό ανέρχεται σε 12.000 ευρώ, για πάνω από 7 και μέχρι 10 μέτρα προστίθενται 3.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 10 μέτρων και μέχρι 12 μέτρα, προστίθενται 7.500 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 12 μέτρων και μέχρι 15 μέτρα, προστίθενται 15.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 15 μέτρων και μέχρι 18 μέτρα, προστίθενται 22.500 ευρώ, για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους, για άνω των 18 και μέχρι 22 μέτρα, προστίθενται 30.000 ευρώ για κάθε ένα επιπλέον μέτρο μήκους και για σκάφη πάνω από 22 μέτρα, προστίθενται 50.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέτρο μήκους.

Το τεκμήριο μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του σκάφους κατά 15% για πάνω από 5 και μέχρι δέκα 10 έτη από τη χρονιά που νηολογήθηκε και κατά 30% για πάνω από 10 έτη. Τα ποσά μειώνονται κατά 50% για τα ιστιοφόρα σκάφη.

Πισίνες

Για τις εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης το ποσό είναι 60 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων. Για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης τα παραπάνω ποσά διπλασιάζονται και για κοινόχρηστες πισίνες σε συγκροτήματα πολυκατοικιών, το τεκμήριο επιμερίζεται στους ιδιοκτήτες των ακινήτων με βάση τα χιλιοστά κάθε διαμερίσματος στο οικόπεδο.

Αεροσκάφη

Για ανεμόπτερα το ποσό ανέρχεται σε 8.000 ευρώ, για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό εσωτερικής καύσης και ελικόπτερα 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους με προσαύξηση 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150 και για αεροσκάφη αεριοπροωθούμενα (JET) 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.

Δίδακτρα

Τα ποσά που καταβλήθηκαν για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.

Βοηθητικό προσωπικό

Οι δαπάνες για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

Δάνεια

Τα ποσά για την αποπληρωμή δανείων, πιστωτικών καρτών, για δωρεές άνω των 300 ευρώ σε ιδιωτικούς φορείς και για αγορές ακινήτων και κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας άνω των 10.000 ευρώ.

Ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης

Το ποσό ορίζεται σε 3.000 ευρώ για τον άγαμο και σε 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.

Πώς η εφορία υπολογίζει τα τεκμήρια

Το τεκμαρτό εισόδημα προκύπτει αθροιστικά από τα περιουσιακά στοιχεία του φορολογούμενου και τα ποσά που δαπάνησε εντός του 2023.

Έτσι για φορολογούμενο με κύρια κατοικία 100 τ.μ. και αυτοκίνητο 1.200 κυβικών εκατοστών πρώτης κυκλοφορίας το 2020 το τεκμήριο προκύπτει ως εξής:

Για τα πρώτα 80 τ.μ. της κατοικίας με 40 ευρώ το τ.μ. και για τα υπόλοιπα 20 τ.μ. με 65 ευρώ το τ.μ. με το συνολικό ποσό να ανέρχεται σε 4.500 ευρώ

Για το αυτοκίνητο 4.000 ευρώ και για την ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης 3.000 ευρώ.

Συνεπώς το τεκμαρτό εισόδημα για το συγκεκριμένο φορολογούμενο ανέρχεται σε 11.500 ευρώ και σε περίπτωση που το εισόδημα του είναι χαμηλότερο θα φορολογηθεί για 11.500 ευρώ.

Αν ο ίδιος φορολογούμενος κατέβαλε το 2023 για εξόφληση δανείου 5.000 ευρώ το ποσό αυτό θα προστεθεί στα 11.500 ευρώ και συνεπώς το εισόδημα που θα δηλώσει στην εφορία πρέπει να είναι τουλάχιστον 16.500 ευρώ αλλιώς θα κληθεί να πληρώσει έξτρα τεκμαρτό φόρο.