Φανή Γκούντρα: Oι δημιουργίες εγείρουν κοινές μνήμες που γεφυρώνουν την απόκλιση ανάμεσα σε λαούς και κουλτούρες

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κατερίνη. Σπούδασε Ιστορία-Αρχαιολογία, όμως η αγάπη της για την παράδοση και το κέντημα την οδήγησε στη δημιουργία έργων που μεταφέρουν το χθες μέσα στο σήμερα. Κάθε της δημιουργία εγείρει μνήμες κοινές για πολλούς ανθρώπους, που γεφυρώνουν την απόκλιση ανάμεσα σε λαούς και κουλτούρες. Αυτός είναι ο δικός της τρόπος επικοινωνίας με κάθε άνθρωπο απανταχού της γης. Τη Φανή Γκούντρα συνάντησε ο εικαστικός Βασίλης Μόραλης.

Επιμέλεια Συνέντευξης: Βασίλης Μόραλης, εικαστικός, τακτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού σωματείου  Vision Network Athens

Vision Network Athens facebook @Flash.gr

Επέλεξα την Τέχνη (ή με επέλεξε η Τέχνη) επειδή...

Πραγματικά δεν ξέρω αν επέλεξα την τέχνη μου ή αν αυτή με επέλεξε ,γιατί οι δημιουργίες μου αποτελούν μια φυσική διαδικασία μιας και γενήθηκα σε ένα σπίτι, όπου όλες οι γυναίκες ασχολούνταν συστηματικά με τη χειροτεχνία σε κάθε της μορφή. Γύρω μου υπήρχαν παντού βελόνια, κλωστές χρωματιστές και υφάσματα, ενώ οι διάλογοι και οι συζητήσεις κινούνταν γύρω από το εργόχειρο. Όλες οι σημαντικές εκδηλώσεις της ζωής μας συνδέονταν με αυτά. Τα εργόχειρα για τις γιορτές στόλιζαν το σαλόνι του σπιτιού, το τραπεζομάντηλο για το Κυριακάτικο τραπέζι όπου συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια, θα είχε ολόγυρα μια φαρδιά δαντέλα, οι πετσέτες για το σκούπισμα των πιάτων θα είχαν κεντημένες λεπτομέρειες και περίτεχνες δαντέλες. Η μαμά μου και η γιαγιά μου έψαχναν τα πιο σπάνια σχέδια για να ολοκληρώσουν την προίκα της ξαδέλφης που έπρεπε να έχει συγκεκριμένα κομμάτια, όλα κολλαρισμένα στη σειρά. Βρέθηκα λοιπόν πολύ νωρίς με ένα βελόνι στο χέρι, χωρίς να το καταλάβω. Καθόμουν μαγεμένη ανάμεσα στις μεγάλες γυναίκες και συμμετείχα με επιτυχία σε κάθε διαδικασία. Στην έκτη Δημοτικού πήρα το πρώτο πανελλήνιο βραβείο της DMC για ένα μετρητό εργόχειρο, το οποίο κανένας δεν πίστεψε ότι είχα κεντήσει εγώ, απεδείχθη βέβαια η αλήθεια , αν και καθυστερημένα.

Εάν θα περιέγραφα με λίγες λέξεις τις δημιουργίες μου, θα έλεγα ότι είναι έργα δουλεμένα με το βελόνι, έργα που απαιτούν υπομονή, επιμονή και απόλυτη συγκέντρωση, έργα τα οποία, αν και σημερινά, έχουν μέσα τους το χθες, έργα που θυμίζουν κάτι από τις μαμάδες και τις γιαγιάδες μας, έργα που εμπεριέχουν τη νοσταλγία και το σεβασμό για το παρελθόν. Όλα αυτά βέβαια, χωρίς να είναι παλιομοδίτικα, καθώς συνδυάζονται με υλικά του παρόντος και παίρνουν φόρμες σύγχρονες. Άρα θα τολμούσα να πω ότι οι δημιουργίες μου ενέχουν μια διαχρονικότητα, είναι η συνέχεια του χθες μέσα στο σήμερα. Τα κοσμήματά μου μπορούν να ταιριάξουν σε μια εναλλακτική, αλλά και πιο συμβατική γυναικεία εικόνα, ενώ τα γούρια μου στέκονται σε κάθε χώρο, από τον πιο μοντέρνο ως τον πιο κλασικό.

Πηγή έμπνευσης -η μούσα- για τα έργα μου είναι όλη μου η ζωή, οι εικόνες και οι μνήμες του παρελθόντος μου. Όπου και να ταξιδέψω, όπου και να βρεθώ, ασυνείδητα, υποσυνείδητα, συνειδητά, βρίσκομαι μπροστά σε υλικά που αποτελούν πρόκληση για μένα και τροφοδοτούν τη σκέψη μου και τις ιδέες μου. Πηγή έμπνευσης μπορεί να είναι ένα γλυπτό σε ένα μουσείο ή ένας πίνακας ζωγραφικής. Μπορεί να είναι κάποιο χρώμα που με κέντρισε ή ένα ύφασμα που θέλω να του δώσω φόρμα και ζωή. Πηγή έμπνευσης μπορεί να είναι ένα παλιό σχέδιο ή εργόχειρο που θα ξεθάψω από τα ντουλάπια και τα μπαούλα. Πηγή έμπνευσης είναι η γιαγιά μου που μεγάλωσε τα παιδιά της με το βελόνι μέσα στην κατοχή, στη Σιάτιστα Κοζάνης, χωρίς καν να έχει τα μέσα και τα υλικά που μπορώ να βρω εγώ σήμερα. Όλοι θαύμαζαν την Τέχνη της, ήταν ξακουστή για τα έργα της. Έπαιρνε τα λουλούδια από τους κήπους και τα αναπαρήγαγε, χωρίς καν να σχεδιάζει επάνω στα πανιά της. Αν και έχει φύγει απ’ τη ζωή πριν από πολλά χρόνια, ακόμη τη σκέφτομαι. Θυμάμαι τα δάχτυλά της, θυμάμαι πως ξυπνούσε το πρωί και υλοποιούσε τις ιδέες που είχε σκεφτεί το βράδυ. Σημαντικό κομμάτι της ζωής μου.

Το κοινό στο οποίο απευθύνεται η Τέχνη μου δεν έχει ηλικία ή φύλο παρόλο που φαντάζει ως γυναικεία υπόθεση. Η Τέχνη μου απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που του αρέσει το πραγματικό, το αληθινό, σ’αυτόν που απεχθάνεται τα εύπεπτα προϊόντα, σ’αυτόν που δε δέχεται τη μαζική ισοπέδωση, σ’αυτόν που είναι επιλεκτικός και πορεύεται στο παρόν με σεβασμό για το χθες. Σ’αυτόν που ξέρει να διαχωρίζει και να αναγνωρίζει την αλήθεια μου. Προφανώς σ’αυτόν που ταυτίζεται με τις ιδέες μου και την αισθητική ή που θέλει να τα προσεγγίσει. Γι’ αυτό άλλωστε κοσμήματά μου φοράει μια κυρία μεγάλης ηλικίας (γύρω στα 80), αλλά και νεαρές κυρίες (16 ετών ...).

Τα οφέλη και η σημασία της Τέχνης για τον άνθρωπο θεωρώ πως είναι πέρα από την αισθητική απόλαυση, η ψυχαγωγία που μοιράζονται καλλιτέχνης και κοινό. Η Τέχνη γενικά σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Ως φορέας εμπειριών του καλλιτέχνη, ενισχύει την επικοινωνία του με το κοινό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ταυτίζονται οι απόψεις τους. Ένα έργο για τον καλλιτέχνη μπορεί να είναι έκφραση συγκεκριμένων συναισθημάτων, ενώ για το κοινό μπορεί να είναι πρόκληση για νέες συναισθηματικές εκδηλώσεις πανομοιότυπες ή διαφορετικές σε σχέση με τον καλλιτέχνη.

Εμένα η Τέχνη μου με ηρεμεί. Με έναν μαγικό τρόπο με απομακρύνει από τα προβλήματα και τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Όταν συγκεντρώνομαι σε ένα έργο μου, δε με απασχολεί τίποτε, δεν αντιλαμβάνομαι το χρόνο που περνάει. Είμαι μόνη μου με το δημιούργημά μου και την έξαψη, την προσμονή ώσπου να ολοκληρωθεί. Όταν ολοκληρωθεί νιώθω ικανοποίηση, χαρά και καινούρια αγωνία για το αν θα αρέσει, αν θα γίνει αποδεκτό. Αν κάτι δε μου αρέσει, δεν υπάρχει περίπτωση να μη βρω τρόπο να το φέρω στα μέτρα μου. Διαφορετικά δεν το εμφανίζω στο κοινό μου.

Εάν η τέχνη είναι επικοινωνία, στόχος μου είναι να επικοινωνήσω με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και να τους μυήσω στην ομορφιά που μπορεί να έχει μια τεχνική που για πολλά χρόνια ήταν ξεπερασμένη και θεωρούνταν αντώνυμο της μόδας και της εξέλιξης. Δεν είναι τυχαίο όμως που στις μέρες μας πολλές μεγάλες εταιρίες βασίζουν τη φιλοσοφία τους στην τέχνη του κεντήματος, το οποίο βέβαια γίνεται από μηχανές. Θα ήθελα πραγματικά να μπορεί το κοινό να αναγνωρίζει το κόσμημα ή το γούρι που γίνεται στο χέρι από την αρχή μέχρι το τέλος και να μην το συγχέει με το προϊόν εκείνο που αποτελεί εύκολη σύνθεση έτοιμων στοιχείων που υπάρχουν στο εμπόριο. Δεν είναι απαραίτητο να αγοράσει το κεντημένο στο χέρι. Είναι όμως σημαντική η διάκριση αυτή, γιατί η δουλειά του χεριού είναι κοπιώδης και ανεκτίμητη.

Λένε ότι ποτέ δεν ξέρεις την ψυχή του καλλιτέχνη, μέχρι να δεις τα έργα του. Τα δικά μου έργα αποκαλύπτουν την ευαισθησία μου, την υπομονή μου, την επιμονή μου. Είναι ένα κράμα συναισθημάτων, εμπειριών, μνήμης, ανθρώπων που βρίσκονται στη ζωή ή έχουν φύγει απ’ αυτήν. Είναι το εγώ μου σήμερα, το οποίο φέρει μέσα του όλο μου το παρελθόν. Εάν αποφάσιζα να ασχοληθώ και με κάποια άλλη μορφή τέχνης, αυτή θα ήταν η αφήγηση ιστοριών. Ώρες-ώρες νιώθω την ανάγκη να αφηγηθώ ιστορίες από τη ζωή μου ή τη ζωή ανθρώπων που βρέθηκαν γύρω μου. Και ποιος ξέρει ...ίσως μια μέρα να το κάνω και αυτό... Ο επόμενος καλλιτεχνικός μου σταθμός έχει να κάνει με το συνδυασμό τεχνικών και υλικών που θα έχουν στο επίκεντρο το κέντημα .

Επιμέλεια Συνέντευξης: Βασίλης Μόραλης, εικαστικός, τακτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού σωματείου  Vision Network Athens

Vision Network Athens facebook @Flash.gr