Φάκελος λειψυδρία: Η χώρα εκπέμπει SOS - Ταμιευτήρες στερεύουν - Δήμοι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
«Πίνουμε νερό στο όνομα του Νίκου που δεν πλένει το αμάξι του με λάστιχο και έτσι εξοικονομεί έως και 340 λίτρα νερού. Η έλλειψη βροχής των τελευταίων ετών μας καλεί να αλλάξουμε συνήθειες! Θες νερό; Κλείσε τη βρύση!» Η καμπάνια της ΕΥΔΑΠ, της μεγαλύτερης εταιρείας ύδρευσης της χώρας, διόλου τυχαία. Κρούει τον κώδωνα του κινδύνου!
Στη μεγάλη έρευνα του Flash.gr, για τη λειψυδρία, αποτυπώνεται το μέγεθος του προβλήματος. Οι ταμιευτήρες που επισκεφθήκαμε στερεύουν, οι κάτοικοι μας μιλούν για κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα νησιά μας, ενώ και οι επιστήμονες μας προειδοποιούν. Οι άνυδροι χειμώνες των τελευταίων ετών, επιβαρύνουν την κατάσταση. Αν δεν θέλουμε να πούμε το νερό νεράκι , θα χρειαστούν άμεσα δραστικά μέτρα, έργα, αλλά και αλλαγή νοοτροπίας στη διαχείριση του πολύτιμου αυτού αγαθού…που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρείται δεδομένο!
Ο Ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας, με τον οποίο συνομιλήσαμε, τονίζει πως και οι επόμενοι χειμώνες δεν θα διαφέρουν ιδιαίτερα απ’ τον ήπιο χειμώνα που μόλις πέρασε…
«Τώρα είμαστε σε περίοδο ημιερημοποίησης. Όχι ερημοποίησης. Η ημιερημοποίηση που βρισκόμαστε, αυτό που βλέπουμε στα μοντέλα μας, θα συνεχιστεί τουλάχιστον για δύο με τρεις δεκαετίες ακόμη. Δηλαδή, έχουμε ένα περιθώριο να μαζέψουμε λίγο το φυσικό πόρο που ονομάζεται πόσιμο ύδωρ, βρόχινο ύδωρ. Δεν μπορεί να σκορπάμε νερό τώρα, όταν ξέρουμε ότι του χρόνου και μετά από 5 χρόνια τα παιδιά μας μπορεί να μην έχουν νερό. Έτσι πρέπει να το σκεφτεί ο καθένας και αναλόγως να πράξει.
Δεν θα διαφέρουν οι χειμώνες, γενικά. Δεν μιλάμε για τον επόμενο μόνο. Οι προσεχείς χειμώνες θα είναι ήπιοι, όπως ήταν και οι προηγούμενοι, ηπιότεροι από αυτούς που έχουμε συνηθίσει. Επομένως με λιγότερες βροχές και λιγότερα χιόνια, αυτό σημαίνει ότι θα είναι και η αιτία επιδείνωσης της λειψυδρίας και της ανάγκης πόσιμου νερού.»
Οι ταμιευτήρες στερεύουν- Τι αποκαλύπτει η αυτοψία του Flash.gr
Ο φακός του Flash.gr και του φωτορεπόρτερ, Γιάννη Κέμμου, καταγράφει μια αλήθεια που δεν μπορεί παρά να προκαλεί ανησυχία για τη συνέχεια… Η στάθμη στον ταμιευτήρα του Μαραθώνα έχει πέσει αισθητά. Τα σημάδια που αφήνει στον πύργο που υπάρχει μέσα στη λίμνη, είναι ξεκάθαρα και δείχνουν το πριν και το μετά.
Το ίδιο και στον ταμιευτήρα της Υλίκης. Εκεί όπου όχι απλώς έχει πέσει η στάθμη του νερού, αλλά το έδαφος «διψά» και σκάει από την ξηρασία.
Μοναδικοί μάρτυρες ύπαρξης νερού στις «στραγγισμένες» όχθες του ταμιευτήρα, είναι τα κοχύλια που χάσκουν επάνω στο στεγνό έδαφος. Γι' αυτό και οι κάτοικοι της περιοχής, κρούουν των κώδωνα του κινδύνου. Όπως και ο αγρότης, Αλέκος Ακριβάκης που 60 χρόνια τώρα, ζει δίπλα στη λίμνη…
«Επειδή δεν έκανε χειμώνα να κατεβάσει νερά, η στάθμη της Υλίκης έχει πέσει αισθητά, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να ρίχνουν πλωτά -σαν μια σχεδία που έχουν μοτέρ επάνω- και με αυτά να αντλούν νερό από το βαθύτερο σημείο της Υλίκης για να το σπρώξουν στο αντλιοστάσιο και να το πάρει ο Μόρνος, να το φέρει κάτω. Αυτή η κατάσταση έχει να γίνει από το ’91 που ξεράθηκε η Παραλίμνη. Με ανησυχεί η κατάσταση που βλέπω τώρα. Μα θα γίνει Σαχάρα. Όλη την Ελλάδα την ανησυχεί.»
Ίδια αποκαρδιωτική εικόνα και στον Μόρνο, που υδρεύει δεκάδες δήμους και κοινότητες των νομών Φωκίδος, Βοιωτίας και Αττικής, που βρίσκονται κατά μήκος του.
Εκεί όπου κάποτε δεν μπορούσες να πατήσεις λόγω της στάθμης των υδάτων, τώρα βόσκουν ζωντανά, που αναζητούν λίγο νερό και κατεβαίνουν για να ικανοποιήσουν τη δίψα τους. Ενώ και ερείπια από το πετρόχτιστο χωριό Κάλλιο που βρίσκεται στον βυθό της λίμνης και το οποίο εγκαταλείφθηκε τη δεκαετία του ‘70 για να δημιουργηθεί ο ταμιευτήρας, σιγά σιγά αποκαλύπτονται. Το ίδιο συνέβη και το 1993, με μέρος των σπιτιών να εμφανίζεται στις όχθες.
Τα στοιχεία που καταγράφει καθημερινά η ΕΥΔΑΠ, στους κύριους και βοηθητικούς υδροδότες, είναι η απόδειξη ότι η λειψυδρία μας έχει ήδη «χτυπήσει την πόρτα»! Ας δούμε τα αποθέματα του νερού στους ταμιευτήρες Μόρνου, Υλίκης, Εύηνου και Μαραθώνα σε βάθος τριετίας, με ενδεικτική ημερομηνία την 9η Αυγούστου. Το 2022, το σύνολο άγγιζε το 1.180.928.000 m3 νερού. Το επόμενο έτος, συνολικά οι ταμιευτήρες είχαν χάσει 199.043.000 m3 (σε σχέση με το ‘22), ενώ το έτος που διανύουμε, ο αριθμός αυτός σκαρφάλωσε στα 455.237.000 m3, πάντα σε σχέση με το 2022. Δηλαδή οι απώλειες των αποθεμάτων μέσα σε δύο χρόνια, φτάνουν περίπου τα 500 εκατομμύρια m3 νερού!
Κι αυτό το κάθε πέρυσι και καλύτερα, καταγράφεται και σε βάθος δύο δεκαετιών. Την ίδια ημέρα στις 9 Αυγούστου του 2014, τα αποθέματα των ταμιευτήρων άγγιζαν συνολικά, το 1.115.705.000 m3, δηλαδή περίπου 400 εκ. m3 περισσότερα από το έτος που διανύουμε. Περίπου 440 εκ. m3 νερού περισσότερα σε σχέση με σήμερα, είχαν στις κοιλότητές τους οι ταμιευτήρες και το 2004!
Μάλιστα οι απώλειες είναι τέτοιες που ανάγκασαν την ΕΥΔΑΠ να λάβει έκτακτα μέτρα. Σε δηλώσεις του, ο Διευθύνων Σύμβουλος Χάρης Σαχίνης, τόνισε πως η Εταιρία Ύδρευσης, προχωρά στην ενεργοποίηση συμπληρωματικών πηγών ενίσχυσης του δικτύου ύδρευσης της Πρωτεύουσας, λόγω της παρατεταμένης λειψυδρίας τα τελευταία δύο χρόνια αφού η έλλειψη βροχών έχει περιορίσει σημαντικά τα υδατικά αποθέματα. Οι πηγές αυτές, είναι οι πηγές και οι γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας βόρεια της Πάρνηθας αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Αττικοβοιωτίας.
Επίσης τόνισε πως γίνεται άντληση και από τα αποθέματα της Υλίκης, ενώ συμπλήρωσε πως η ΕΥΔΑΠ παρακολουθεί από κοντά το πρόβλημα αλλά προς το παρόν δεν χρειάζεται να προχωρήσει στην λήψη περιοριστικών μέτρων στην κατανάλωση. Έχουμε κάνει, είπε, από καιρό μια καμπάνια με συστάσεις στον κόσμο και για την ώρα περιμένουμε την εθελούσια ανταπόκριση του. Αν δεν υπάρξουν βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις τον χειμώνα τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Τότε θα μπούμε στο κόκκινο, τώρα είμαστε ακόμη στο κίτρινο ούτε καν στο πορτοκαλί, σημείωσε και ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει θέμα αύξησης της τιμής στα τιμολόγια κατανάλωσης.
Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης νησιά της χώρας-Κίνδυνος να πέσουμε σε επίπεδο…δελτίου στο νερό!
Ο άνυδρος χειμώνας που πέρασε, είχε χτυπήσει εδώ και μήνες το καμπανάκι σε τοπικούς φορείς των νησιών μας, που αναρωτιούνται με αγωνία, αν θα έχουν νερό…την επόμενη ημέρα. Μάλιστα αρκετοί, φρόντισαν όπως μας είπαν, εδώ και μήνες να επικοινωνήσουν με τα αρμόδια υπουργεία και να ζητήσουν βοήθεια. Η Λέρος και η Σίφνος κηρύχθηκαν σε κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Το ίδιο και η Σέριφος, μας λέει ο δήμαρχος του νησιού, Κωνσταντίνος Ρεβύνθης…
«Το πρόβλημα κατά προτεραιότητα μας έχει απασχολήσει, καθώς είμαστε το πρώτο νησί που κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης σε όλη την Ελλάδα. Από την 1η Μαΐου μέχρι και τώρα που μιλάμε.
Ήδη από το χειμώνα είδαμε κάποιες πηγές, κάποια πηγάδια, κάποιες υποδομές ύδρευσης να έχουν έλλειψη νερού. Είδαμε να μένουν ξερά κάποια σημεία που δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ αυτό. Οι βροχοπτώσεις ήταν ελάχιστες και γι αυτό όταν είδαμε τον Απρίλιο ότι πλέον υπάρχει σοβαρό ζήτημα, δεν υπάρχει επάρκεια νερού και πρέπει να πάρουμε μέτρα, πήραμε την τολμηρή απόφαση να κάνουμε αίτημα στην γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, να κηρυχθούμε σε έκτακτη ανάγκη, για να αποκτήσουμε την απαραίτητη ευελιξία και να κινητοποιήσουμε διαδικασίες επίλυσης του προβλήματος. Αρχικά ξεκινήσαμε με την δημιουργία, την ενοικίαση μιας μονάδας ταχυδιύλησης νερού για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε το σύνολο του νερού του φράγματος που έχει απομείνει στο νησί.»
Η παρατεταμένη ανομβρία έχει αδειάσει τα φράγματα και στην Κρήτη, με αυτό του Αποσελέμη, όπως φαίνεται και στις αποκαλυπτικές φωτογραφίες του Γιάννη Κέμμου, να έχει σχεδόν στεγνώσει, αφού διαθέτει μόλις 5,9 εκατομμύρια m3 νερού (από 25,3 εκατομμύρια το 2019), καταγράφοντας δηλαδή μια πληρότητα μόλις 23%. Αλλά και σε άλλα νησιά μας, τονίζει μέσω του Flash.gr, ο Δρ. Ευθύμιος Λέκκας, Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας…
«Και στη Ρόδο στην Απολακκιά και στο Σμόκοβο και στον Ταυρωπό, είναι σε οριακή κατάσταση. Δεν μιλάμε για τον Αποσελέμη στην Κρήτη ή για το Φράγμα των Ποταμών. Εκεί τα πράγματα είναι οριακά. Αλλά και στον Μόρνο και στην Υλίκη, έχουμε φοβερή μείωση. Και στον Μαραθώνα βεβαίως.
-Υπάρχει κύριε Λέκκα αυτό που τονίσατε, Εθνικό στρατηγικό πλάνο διαχείρισης των νερών;
Εξαγγέλθηκε ένα εθνικό στρατηγικό πλάνο, αλλά δεν ξέρω αν έχουν συνεδριάσει ακόμα.
-Άρα τώρα σε αυτή τη φάση, που παρατηρείται τόσο έντονα το πρόβλημα, κάνουμε κάτι;
Είναι απαραίτητη μια καμπάνια μείωσης της κατανάλωσης, μπας και περισώσουμε οτιδήποτε άμεσα. Στη συνέχεια δεν βλέπω να μπορούν να γίνουν πολλά πράγματα σε διάστημα βραχυπρόθεσμο. Είναι ένα θέμα αυτό. Θα πάρει χρόνο.
-Και αν ο χειμώνας που έρχεται είναι άνυδρος;
Τότε αρχίζουν και δυσκολεύουν τα πράγματα. Τότε θα πέσουμε σε επίπεδο…δελτίου στο νερό. Ας ελπίσουμε ότι οι βροχές που θα πέσουν τον επόμενο χειμώνα, θα είναι βροχές οι οποίες δεν θα έχουν μεγάλη ραγδαιότητα. Ότι θα έχουν μια κανονική ραγδαιότητα και οι οποίες θα τροφοδοτήσουν και τους υπόγειους και τους επιφανειακούς υδροφόρους ορίζοντες.»
Αυτές τις λύσεις εξετάζει η ΕΥΔΑΠ και τα συναρμόδια υπουργεία
Και το καυτό ερώτημα είναι τι κάνουμε τώρα; Μόνο στην Αττική, η ΕΥΔΑΠ, εξυπηρετεί περίπου 5 εκατομμύρια καταναλωτές που περιμένουν να τρέξει νερό η βρύση τους, για να ικανοποιήσουν βασικές τους ανάγκες. Όπως έχει ήδη γίνει γνωστό, η άντληση του νερού της Υλίκης, η λειτουργία 17 γεωτρήσεων στη Μαυροσουβάλα, η αφαλάτωση, ακόμα και η ένταξη νέων ταμιευτήρων, η επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένου νερού από τα Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων στη νήσο Ψυττάλεια (ΚΕΛΨ), στη Μεταμόρφωση (ΚΕΛΜ) και στο Θριάσιο Πεδίο (ΚΕΛΘ), που αποτελούν βασικές περιβαλλοντικές υποδομές, αποτελούν και κομμάτι της απάντησης στη λειψυδρία. Ειλημμένες αποφάσεις για έργα σε κάποιες περιπτώσεις και σενάρια σε κάποιες άλλες, που εξετάζονται από την ΕΥΔΑΠ και όλα τα συναρμόδια υπουργεία, μας λέει ο κύριος Πέτρος Βαρελίδης, Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, ειδικός επιστήμονας στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας…
«Εξετάζει η ΕΥΔΑΠ εναλλακτικά σενάρια σε επίπεδο τεχνικοοικονομικό για να δούμε – η ΕΥΔΑΠ μαζί μ’ εμάς- τι είναι τελικά πιο πρόσφορο ως λύση και με την στρατηγική διάσταση του ασφαλούς εφοδιασμού που πρέπει να έχει μια εταιρεία στο μέγεθος της ΕΥΔΑΠ. Ποιες είναι οι λύσεις; Είναι αφαλατώσεις και εκτροπή νερού από λεκάνες επιφανειακών υδάτων, που σήμερα δεν τροφοδοτούν τους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ. Δηλαδή ποιες είναι αυτές; Είναι κάποιοι παραπόταμοι του Αχελώου.
-Υπάρχει περίπτωση να δούμε νέους ταμιευτήρες σε άλλα σημεία της χώρας;
Κοιτάξτε πάντα, πάντα χρειάζονται ταμιευτήρες και νομίζω ότι και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, έχουν έναν κατάλογο εν δυνάμει ταμιευτήρων που μπορεί να γίνουν ή που έχουν ήδη γίνει και δεν λειτουργούν, είτε γιατί δεν είναι συνδεδεμένοι με το δίκτυο, είτε γιατί υπήρχαν κάποιες κατασκευαστικές αστοχίες, είτε γιατί έχουν μείνει ημιτελείς, γιατί τελείωσαν τα λεφτά. Άρα και μέρος της άσκησης που κάνουμε τώρα, είναι να καταγράψουμε ανά περιοχή όλες τις υφιστάμενες, ολοκληρωμένες ή μη ολοκληρωμένες υποδομές, έτσι ώστε να παρέμβουμε με συμπληρωματικές δράσεις και να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε και έργα τα οποία αυτή τη στιγμή παραμένουν αναξιοποίητα.»
Σύμφωνα πάντως με τον κύριο Βαρελίδη, πρόκειται για μια ιδιαίτερα δύσκολη εξίσωση η οποία απαιτεί χρόνο, χρήμα και αλλαγή νοοτροπίας για να τη λύσει κανείς. Για παράδειγμα, συμπληρώνει, στην υπόλοιπη Ελλάδα όπου οι πάροχοι είναι αδύναμοι, σε σχέση με την ΕΥΔΑΠ, απαιτούνται στοχευμένα συμπληρωματικά έργα ύδρευσης.
Διαβάστε εδώ όλη την έρευνα του flash.gr για τον Φάκελο Λειψυδρία στην Ελλάδα. Οι όχθες έχουν υποχωρήσει αρκετά μέτρα. Εκεί όπου κάποτε υπήρχε νερό και ψάρια, τώρα επικρατεί η ξηρασία. Οι εικόνες είναι αποκαρδιωτικές...
