Σε επιφυλακή ο πλανήτης για την ευλογιά των πιθήκων: Πώς μεταδίδεται - Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν

Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων της mpox, πιο γνωστής ως ευλογιάς των πιθήκων, έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό. 

Την Τετάρτη (14/08) ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την εξάπλωση της νόσου, σε μια προσπάθεια να σταματήσει η έξαρση των κρουσμάτων και να σωθούν ανθρώπινες ζωές. 

Στην Αφρική εξαπλώνεται ένα νέο στέλεχος που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Κονγκό τον Σεπτέμβριο του 2023 και ονομάστηκε Clade Ib.

Τι είναι όμως η ευλογιά των πιθήκων (mpox) και πώς μπορεί κανείς να προφυλαχθεί, προκειμένου να μην κινδυνεύσει; 

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, η ευλογιά των πιθήκων είναι μια σπάνια ιογενής νόσος που προκαλεί συμπτώματα οξείας ιογενούς λοίμωξης (όπως πυρετό, πονοκέφαλο, μυϊκούς πόνους) και στο δέρμα εμφανίζεται εξάνθημα με βλατίδες ή φυσαλίδες.

Το 2022, για πρώτη φορά, αναφέρθηκε μεγάλος αριθμός κρουσμάτων στην ΕΕ αλλά και παγκοσμίως σε χώρες στις οποίες η νόσος δεν ήταν κοινή. Πάνω από 20.000 κρούσματα αναφέρθηκαν στην ΕΕ κατά τη διάρκεια της επιδημικής έξαρσης το 2022. Τα κρούσματα αυτά δεν σχετίζονταν με ταξίδια σε μέρη όπου ήταν ιστορικά γνωστό ότι κυκλοφορούσε ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων.

Τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βλάβες που μπορεί να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από λοιμώξεις που προκαλούν άλλοι ευλογοϊοί και, σε κάποιο βαθμό, από την ευλογιά των πουλερικών.

Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από την ευλογιά των πιθήκων εμφανίζουν συχνά έναν συνδυασμό των ακόλουθων συμπτωμάτων:

• πυρετό

• κεφαλαλγία

• ρίγος

• εξάντληση

• οίδημα των λεμφαδένων

• οσφυαλγία και μυϊκούς πόνους

• βλάβες των βλεννογόνων και δερματικό εξάνθημα

Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί πριν ή μετά των άλλων συμπτωμάτων και συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια, γύρω από τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό.

Οι δερματικές βλάβες συχνά εμφανίζονται αρχικά ως κηλίδες που εξελίσσονται σε φυσαλίδες με υγρό και, στη συνέχεια, σε εφελκίδες με εσχάρα, πριν από την πλήρη επούλωση του δέρματος.

Οι επιπλοκές της ευλογιάς των πιθήκων

Τα περισσότερα άτομα που προσβάλλονται από την ευλογιά των πιθήκων αναρρώνουν χωρίς να εμφανίζουν επιπλοκές. Τα νεοδιαγνωσθέντα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων θα πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρική εκτίμηση για τη σοβαρότητα της νόσου και τους παράγοντες κινδύνου (π.χ. υποκείμενα νοσήματα ή συστηματική λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν την ανοσολογική απόκριση, λοίμωξη από τον ιό HIV άνευ θεραπείας κ.λπ.). Τα άτομα με σοβαρή νόσο ενδέχεται να χρήζουν νοσηλείας και/ή θεραπείας με αντιιικά φάρμακα.

Πώς μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων

Στην Αφρική, όπου ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων κυκλοφορεί μεταξύ των ζώων, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τα ζώα στον άνθρωπο μέσω της άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, όπως τρωκτικά.

Στην Ευρώπη, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μέσω:

• της στενής επαφής με τις δερματικές βλάβες του προσβεβλημένου ατόμου

• των αναπνευστικών σταγονιδίων και σε παρατεταμένη επαφή

• της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες

Κατά την επιδημική έξαρση του 2022, τα περισσότερα διαγνωσμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους ήταν μεταξύ ανδρών που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μετάδοση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Παρότι η πλειονότητα των περιστατικών το 2022 αφορούσαν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οποιοσδήποτε έχει στενή, άμεση επαφή (συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής) με κάποιον που νοσεί από την ευλογιά των πιθήκων διατρέχει τον κίνδυνο να προσβληθεί από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων.

Η επαφή με ρουχισμό, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, αντικείμενα και άλλες επιφάνειες που έχει αγγίξει κάποιος που νοσεί με την ευλογιά των πιθήκων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μετάδοση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.

Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω των υποκείμενων νοσημάτων τους, καθώς και λόγω της λήψης ορισμένων φαρμάκων ή θεραπειών (π.χ. η χημειοθεραπεία), μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στην ευλογιά των πιθήκων και στις επιπλοκές της.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρότι αυτές οι ομάδες μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, η ευλογιά των πιθήκων μπορεί δυνητικά να προσβάλει οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με άτομο που έχει προσβληθεί από αυτήν.

Μέτρα πρόληψης

Η λοίμωξη από την ευλογιά των πιθήκων μπορεί να προληφθεί με αποφυγή της στενής επαφής με προσβεβλημένα άτομα και με την εφαρμογή ορθών πρακτικών υγιεινής, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό.

Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς, μιας νόσου που προκαλείται από ιό που ανήκει στην ίδια οικογένεια, παρέχει κάποια προστασία έναντι της ευλογιάς των πιθήκων.

«Τρέχει» πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ελλάδα

Όπως γνωστοποίησε με ανάρτησή του στο X, Άδωνις Γεωργιάδης, στη χώρα μας «τρέχει» ήδη πρόγραμμα εμβολιασμού έναντι της ευλογιάς τύπου mpox. 

Όπως αναφέρει -μεταξύ άλλων- ο υπουργός Υγείας στην ανάρτησή του: 

«Στο πλαίσιο πρόληψης από 22 Ιουλίου 2024 είναι διαθέσιμος ο εμβολιασμός έναντι της ευλογιάς τύπου mpox.

Το εμβόλιο Jynneos συνιστάται για άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό ευλογιάς mpox και ανήκουν στις παρακάτω κατηγορίες υψηλού κινδύνου:

Άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες και γυναίκες, και διεμφυλικά άτομα. Όλα τα άτομα από τις παραπάνω ομάδες θεωρούνται αυξημένου κινδύνου αν έχουν πρόσφατο ιστορικό πολλαπλών ερωτικών συντρόφων, δηλαδή όσοι έχουν περισσότερους από 5 ευκαιριακούς συντρόφους ή έχουν μολυνθεί από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ένα τουλάχιστον) τους τελευταίους 3 μήνες.

Επαγγελματίες υγείας οι οποίοι εργάζονται σε χώρους με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς mpox (π.χ. εργαστήρια, ειδικές μονάδες).

Άτομα τα οποία έχουν έρθει σε στενή σωματική επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα του ιού της ευλογιάς mpox, σε διάστημα 4 έως και 14 ημερών μετά από την έκθεση, εφόσον δεν έχουν αναπτύξει συμπτώματα, ανεξαρτήτως φύλου.

Άτομα που έχουν συχνή και στενή επαφή με τις προηγούμενες κατηγορίες.

Μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες, ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο εμβολιασμός των ανοσοκατασταλμένων ατόμων.

Να σημειωθεί ότι δεν είναι απαραίτητο να δηλώνεται η συγκεκριμένη ομάδα στην οποία ανήκουν οι ενδιαφερόμενοι όταν προσέρχονται για εμβολιασμό έναντι του mpox».