EUROPEAN YEAR OF YOUTH 2022: Νέες και νέοι από τη Σχολή Μωραΐτη μιλούν για το σήμερα και το αύριο

Με αφορμή το 2022 ως Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας το μη κερδοσκοπικό σωματείο Vision Network Athens ανοίγει το φάκελο νεολαία στον flash.gr Ο λόγος στις νέες και στους νέους.

Με την ανακήρυξη του έτους 2022 ως έτους νεολαίας με ποιες δράσεις ή πρωτοβουλίες πιστεύετε μπορούν οι θεσμοί ή οι αρχές να ενθαρρύνουν το σύνολο της νεολαίας, και κυρίως τα άτομα που έχουν λιγότερες ευκαιρίες, προέρχονται από μειονεκτικά περιβάλλοντα, αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές ή ανήκουν σε ευάλωτες, να δραστηριοποιηθούν στα κοινά και να γίνουν φορείς θετικής αλλαγής;

Ένας από τους βασικότερους λόγους που τα άτομα με λιγότερες ευκαιρίες, αλλά και η νεολαία -στην πλειονότητα των περιπτώσεων- δεν ασχολούνται με τα κοινά, είναι το γεγονός πως θεωρούν ότι η πολιτική και οι λειτουργοί της δεν τους αφορούν. Η Δημοκρατία και οι θεσμοί της συχνά τους αφήνουν αδιάφορους καθώς αδυνατούν να δουν τη σύνδεση με την καθημερινότητα της ζωής τους. Διαχέεται και η άποψη πως «τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει» και πως οι δράσεις για τα δικαιώματά τους δεν μπορούν να οδηγήσουν πουθενά.

Πιστεύουμε πως θα έπρεπε, για να αντιστραφεί αυτό το κλίμα, οι πολιτικοί και οι αρχές να ασχολούνται περισσότερο με τη νεολαία, να ανταποκρίνονται στα αιτήματά της, να εντάσσουν αντίστοιχα μέτρα στην πολιτική τους «ατζέντα» και να προσπαθούν να κατανοήσουν τα προβλήματά της, έτσι ώστε να προτείνουν αποτελεσματικές και δίκαιες λύσεις.

Ακόμη, πιστεύουμε ότι η εκπαίδευση θα πρέπει να προχωρήσει σε μεγάλες θεσμικές αλλαγές, ώστε σε όλα τα σχολεία της επικράτειας να λειτουργούν διαδικασίες «μαθητικής κοινότητας», να δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να συμμετέχουν στις διαδικασίες του σχολείου, να παρέχονται καλά οργανωμένα προσομοιωτικά προγράμματα, όπως ρητορικοί διαγωνισμοί (Forensics tournaments). Κάτω από αυτή την «ομπρέλα» περιέχονται διάφορα αγωνίσματα, όπως αυτά της ομαδικής και της δημόσιας συζήτησης (Debate & Group Discussion), τα οποία εξοικειώνουν τον έφηβο με τη λειτουργία της δημοκρατίας, διδάσκουν συναγωνισμό, συνεργασία, διαλλακτικότητα και υποχωρητικότητα και, προ πάντων, του μαθαίνουν να εκφράζει τη γνώμη του και να την υποστηρίζει παράγοντας επιχειρηματολογία.

Με αυτόν τον τρόπο είμαστε σίγουροι, ότι οι νέοι θα διαμόρφωναν δική τους άποψη πάνω σε μια μεγάλη γκάμα ζητημάτων, της επικαιρότητας και όχι μόνο, που αποτελεί το πρώτο βήμα για να ενδιαφερθεί κανείς για τα κοινά, καθώς η απουσία θέσης και η άγνοια είναι τροχοπέδη για να γίνει κανείς δραστήριος πολίτης, που ενδιαφέρεται για τα ζητήματα της πόλης πέρα από το ατομικό του συμφέρον.

Ακόμη, μέσω της τριβής που θα αποκτούσαν οι νέοι, παρακολουθώντας τέτοια προγράμματα, με τις πολιτικές πρακτικές και τον πολιτισμένο διάλογο, θα λειτουργούσαν περισσότερο σαν ενεργοί πολίτες. Σύμφωνα και με το πρότυπο του Θουκυδίδη, ένας ιδανικός πολίτης πρέπει να ενδιαφέρεται για την πόλη του, να συμμετέχει στα κοινά και συνεισφέρει στην βελτίωσή της. Οι αρχαίοι Έλληνες περιφρονούσαν τους λεγόμενους «ιδιώτες» -τους μη συμμετέχοντες. Δεν είναι τυχaίο πως η λέξη αυτή έχει περάσει στις σύγχρονες γλώσσες ως απαξιωτική έννοια: “idiot”

Το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας θα περιλαμβάνει συνέδρια, πρωτοβουλίες για την προώθηση της συμμετοχής των νέων στην χάραξη της πολιτικής, εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με πιο πράσινη και ψηφιακή Ε.Ε. χωρίς αποκλεισμούς. Ποιος πιστεύετε είναι ο ρόλος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στη χάραξη αυτής της γραμμής;

Με τον όρο διαπολιτισμική εκπαίδευση ορίζουμε τη διαδικασία αναγνώρισης της ετερότητας και της συνεργασίας μεταξύ ατόμων διαφορετικών πολιτισμών. Στην διαπολιτισμική εκπαίδευση συμμετέχουν όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριες ανεξάρτητα από τις πολιτισμικές τους καταβολές. Η διάθεση για ειλικρινή επικοινωνία με τους άλλους και η αναγνώρισή τους ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας αποτελούν βασική προϋπόθεση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης . Τα σχολεία περιλαμβάνουν μαθητές και μαθήτριες που διαφοροποιούνται ως προς το βιολογικό και γενετικό τους προφίλ, το φύλο, την καταγωγή, το μορφωτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο της οικογένειάς τους, το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, τη γλώσσα και άλλα. Σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, η διαπολιτισμική αγωγή πρέπει να λειτουργεί με τρόπο που να διευκολύνει την αλληλεπίδραση των πολιτισμών.

Θεωρούμε, ότι η διαπολιτισμική εκπαίδευση αποτελεί μείζονος σημασίας διαδικασία για την επίτευξη των στόχων του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας που αποβλέπουν σε μια πιο πράσινη και ψηφιακή ΕΕ χωρίς εξαιρέσεις. Άλλωστε η ΕΕ αποτελείται από διάφορα κράτη που ενδεχομένως δεν μοιράζονται κοινά πολιτισμικά στοιχεία, επομένως η διαπολιτισμική εκπαίδευση φέρνει πνευματικά εγγύτερα τους ανθρώπους αυτών των κρατών.

Μέσω της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης δίνεται η δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με ξένους πολιτισμούς, να γνωρίσουμε τα ήθη και έθιμά τους, να ανταλλάξουμε απόψεις και γενικότερα διευρύνουμε τους πνευματικούς μας ορίζοντες. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στους νέους να διαμορφώσουν μία αντίληψη σφαιρική, κατανοώντας τις πολιτισμικές πεποιθήσεις των άλλων, με απώτερο σκοπό την ελαχιστοποίηση των αποκλεισμών. Η ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών, μπορούν να μας παρακινήσουν να πειραματιστούμε σε διάφορους τομείς, όπως είναι η τεχνολογία. Στόχος είναι να πετύχουμε τη δημιουργία μίας ψηφιακής ΕΕ, όπου οι ψηφιακές λύσεις θα θέτουν ως προτεραιότητα τον άνθρωπο. Με τον όρο ψηφιακή Ευρωπαϊκή Ένωση, εννοούμε έναν ψηφιακό μετασχηματισμό, όπου προωθείται μια ανοικτή και δημοκρατική κοινωνία και ευνοείται μια βιώσιμη οικονομία, που συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Τα παραπάνω ευελπιστούμε να έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μίας ενότητας, με στόχο την αντιμετώπιση σημαντικών και κοινών προβλημάτων ως ένα ενιαίο κοινωνικό σύνολο. Για μια Ευρωπαϊκή Ένωση που να έχει ουσιαστικά ως πρωταρχικό στόχο την προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ε.Ε. , καθώς και την προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι η διαπολιτισμική εκπαίδευση καλλιεργεί τον σεβασμό της διαφορετικότητας, την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών, την σχολική ένταξη που θα επιτρέψει στους αυριανούς πολίτες με τις οποίες πολιτισμικές διαφορές να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία.

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει θετικά για το πράσινο και ψηφιακό μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα δώσει την ευκαιρία στους σημερινούς μαθητές και τις μαθήτριες - τους αυριανούς πολίτες - να δώσουν το δικό τους χρώμα στον καμβά του κόσμου.

Οι τέσσερις βασικές αρχές της διαπολιτισμικότητας, οι οποίες αποτελούν ταυτόχρονα και τους στόχους της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι:

• α. η διαμόρφωση θετικών αντιλήψεων για τις διαφορές μεταξύ των πολιτισμών.
• β. η αλληλεγγύη
• γ. ο σεβασμός των άλλων πολιτισμών ως ισότιμων.
• δ. η αγωγή στην ειρήνη.

Οι αρχές αυτές θεωρούνται οι βάσεις της επικοινωνίας και των σχέσεων των ανθρώπων μεταξύ τους. Ποια αρχή θεωρείτε πιο σημαντική και γιατί;

Παρά τη σημασία και των τεσσάρων βασικών αρχών της διαπολιτισμικότητας για την επίτευξη των στόχων της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης θεωρούμε πως ξεχωρίζει η αρχή του σεβασμού των άλλων πολιτισμών ως ισότιμων, καθώς αποτελεί βάση για την υλοποίηση και των υπολοίπων. Αρχικά μέσα από τη γνωριμία με τους άλλους πολιτισμούς συνειδητοποιούμε τη συνεισφορά του καθενός ξεχωριστά στη διαμόρφωση της ποικιλομορφίας του ψηφιδωτού του παγκόσμιου πολιτισμού. Αυτό συμβάλλει στην απόρριψη του εθνικιστικού τρόπου σκέψης και συνακόλουθα στην απομάκρυνση από στερεότυπα και προκαταλήψεις, που ευθύνονται για τη δημιουργία αρνητικών, κυρίως, συναισθημάτων απέναντι στο «ξένο» και το «διαφορετικό». Έτσι τίθενται οι βάσεις για την καλλιέργεια της συμπάθειας απέναντι στις ιδιαιτερότητες και τα προβλήματα όλων των κοινωνικών, πολιτισμικών και μειονοτικών ομάδων και της αλληλεγγύης. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι η διαμόρφωση, μέσω της εκπαίδευσης, κοινωνιών με αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να συμβάλει στην ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων στο πλαίσιο ενός πνεύματος κοσμοπολιτισμού.

Η διαπολιτισμική ικανότητα είναι σήμερα περισσότερο σημαντική από ποτέ, διότι με αυτή μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μερικά από τα πλέον ακανθώδη ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας: Η προκατάληψη, οι διακρίσεις και το μίσος είναι πολύ συνηθισμένα προβλήματα, ενώ τα πολιτικά κόμματα που υποστηρίζουν ακραίες ιδεολογίες κατακτούν όλο και περισσότερο έδαφος. Τα προβλήματα αυτά συνδέονται με κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές ανισότητες και δυσκολίες επικοινωνίας , μεταξύ ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Κατά την γνώμη σας με ποιους τρόπους θα μπορούσε το σημερινό σχολείο να συμβάλλει στην ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας των μαθητών.

Είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθεί από μικρή ηλικία η ανάπτυξη της διαπολιτισμικής ικανότητας των μαθητών και των μαθητριών, καθώς οι νέοι είναι το μέλλον. Παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες να ενταχθεί η διαπολιτισμική αγωγή στα σχολεία, λίγα παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον. Πιστεύουμε ότι περισσότερες συζητήσεις θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα σχολικό πρόγραμμα στο οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριες θα συζητούσαν για επίκαιρα θέματα που θα συνδέονταν άμεσα με την γνωριμία διαφορετικών πολιτισμών και της ιστορίας τους.

Πιο συγκεκριμένα, θα μπορούσαν να διεξάγονται συζητήσεις υπό την καθοδήγηση κάποιου καθηγητή, όπου θα ακούγονταν όλες οι απόψεις. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μάθαιναν να σέβονται τις διαφορετικές απόψεις και να ακούνε ενεργητικά τον συνομιλητή τους. Επιπλέον θα πρέπει οι νέοι να μάθουν να σέβονται τους «διαφορετικούς» συμμαθητές τους, καθώς ο σεβασμός άλλων πολιτισμών, η ισοτιμία και η αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο, εδραιώνονται από μικρή ηλικία. Δεν θα έπρεπε να επηρεάζονται οι νέοι και να στέκονται σε στερεότυπα, όπως παραδείγματος χάριν, τις σεξουαλικές προτιμήσεις, τη θρησκεία, την καταγωγή.

Ακόμη, μείζονος σημασίας είναι η ύπαρξη κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού, όπως βιβλία, κινηματογραφικό και ψηφιακό υλικό τα οποία θα εξαλείφουν τα στερεότυπα και θα ενθαρρύνουν την έννοια της αλληλεγγύης. Δυστυχώς πολλά βιβλία όπως αυτά του δημοτικού, περιέχουν σεξιστικά στερεότυπα, τα οποία ενθαρρύνουν την ιδέα ότι η γυναίκα είναι κατώτερη του άντρα. Όταν γίνεται σε ένα παιδί του δημοτικού πλύση εγκεφάλου με τέτοιου είδους στερεότυπα, είναι φυσικό να υποστηρίζει αυτές τις απόψεις. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε, τη σημασία της πιο ενεργούς ενασχόλησης των μαθητών με τέτοια θέματα μέσω δραστηριοτήτων που θα προϋποθέτουν την συνεργασία πολλών και διαφορετικών μεταξύ τους παιδιών. Για παράδειγμα, καλό θα ήταν να διεξάγονται μια φορά τον μήνα δραστηριότητες που θα τονίζουν τις ομοιότητες των παιδιών αντί για να εντείνουν τις διαφορές τους και τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Δραστηριότητες που θα μπορούσαν να γίνουν, είναι οι μαθητές να διοργανώνουν θεατρικά έργα με εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Το σχολείο θα μπορούσε να οργανώνει εκδρομές, τόσο σε μουσεία και άλλους εκπαιδευτικούς χώρους, όσο και σε χώρες του εξωτερικού. Ακόμη τα τελευταία χρόνια, λόγω των συνθηκών, αν δεν υπάρχει η δυνατότητα ταξιδιού σε άλλη χώρα, θα μπορούσαν να επικοινωνούν μέσω του διαδικτύου και να ανταλλάσσουν απόψεις, ιδέες και γενικά να έχουν τη δυνατότητα να έχουν έναν φίλο στο εξωτερικό. Παράλληλα, θα μπορούσαν να γίνονται ανταλλαγές μαθητών από διάφορες χώρες, ώστε αυτά που θα έχουν μάθει στην θεωρία, να τα κάνουν πράξη.

Η έννοια της διαπολιτισμικής ικανότητας σχετίζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως η ικανότητα του συμπάσχειν, η ικανότητα του να ακούει κανείς ενεργά, να έχει θετική στάση προς τους ανθρώπους από άλλες κουλτούρες, να έχει κίνητρο να αλληλοεπιδρά με αυτούς, αλλά και ευελιξία και θέληση να μαθαίνει μέσα από νέες εμπειρίες. Ανάφερε μια προσωπική μαρτυρία ή σύντομη ιστορία που έρχεται στην μνήμη σου που να συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω στοιχεία.

Το 2018 είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ μία κατασκήνωση που λέγεται CISV (Children’s International Summer Villages).Η κατασκήνωση αυτή ιδρύθηκε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο με σκοπό να ενώσει τα παιδιά και να απαλείψει τυχόν στερεότυπα. Η ιδρυτής αυτής της κατασκήνωσης πίστευε ότι αν ενωθούν τα παιδιά, τότε θα ενωθεί και ο υπόλοιπος κόσμος.

Το 2018 ταξίδεψα στις Βρυξέλλες και συναναστράφηκα με πολλά παιδιά από διαφορετικές χώρες ( π.χ Νησιά Φερόε, Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Λετονία, Ακτή Ελεφαντοστού, Αγγλία και Ελ Σαλβαντόρ). Ήταν μία μοναδική εμπειρία. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ένα παιχνίδι το οποίο ονομαζόταν «Φτωχοί και πλούσιοι». Μας χώρισαν σε δύο ομάδες και η μεγαλύτερη ομάδα ήταν οι Φτωχοί, που είχαν λιγότερα δικαιώματα από τους Πλούσιους. Το παιχνίδι αυτό το παίξαμε όλη την ημέρα και στο τέλος της μέρας είδαμε ποιες ήταν οι διαφορές μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών και ποια στερεότυπα. Πολλά ακόμη παιχνίδια παίξαμε τότε που με βοήθησαν να αποκτήσω θετική στάση προς τους ανθρώπους και προς άλλες κουλτούρες, όπως επίσης και να μαθαίνω μέσα από νέες εμπειρίες. Το 2021 είχα ξανά την χαρά να επισκεφθώ μια ακόμα κατασκήνωση, όπως και το 2022. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τα Χριστούγεννα του 2021–2022, που είχα πάει στις κατασκηνώσεις του Αγίου Ανδρέα πάλι με παιδιά από πολλές χώρες. Σε εκείνο το καμπ είχαμε παίξει ένα παιχνίδι στο οποίο μας έλεγαν για τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων και η κάθε μία χώρα έπρεπε να βρει ένα θεμελιώδες δικαίωμα που παραβιάζεται στη χώρα της. Η δραστηριότητα αυτή θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μου, καθώς παρατήρησα τις διαφορετικές κουλτούρες κάθε χώρας και με έκανε να έχω διάθεση να ακούω καινούργια πράγματα και να μαθαίνω για άλλες κουλτούρες.

Σε εκείνη την κατασκήνωση απέκτησα πολλές εμπειρίες. Κάθε βράδυ μαζευόμασταν όλα τα παιδιά σε ένα δωμάτιο και μιλούσαμε, λέγαμε ο καθένας κάτι διαφορετικό, είτε σοβαρό είτε αστεία. Έμαθα για παράδειγμα πως στη Λιθουανία είναι παράνομο τα παιδιά να πίνουν ενεργειακά ποτά, επιτρέπεται μόνο άνω των 18. Επίσης έμαθα ότι στη Σουηδία μπορεί κανείς να έχει ένα μικρό αυτοκινητάκι από τα 15. Παράλληλα έμαθα ότι στις περισσότερες χώρες τρώνε νωρίς βραδινό από τις 6 το απόγευμα . Παρόλο που αυτές οι πληροφορίες μπορεί να φαίνονται άχρηστες ή ανιαρές εμένα με έκαναν να συνειδητοποιήσω πως υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των χωρών που είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Χαίρομαι πάρα πολύ που είχα την δυνατότητα να αλληλοεπιδράσω με παιδιά από άλλες χώρες και να κάνω μοναδικές φιλίες.

Η Σχολή Μωραΐτη είναι ένας ιδιωτικός εκπαιδευτικός οργανισμός που δεν κάνει διακρίσεις. Δέχεται παιδιά από τον Παιδικό Σταθμό έως την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και τους παρέχει ένα φιλικό περιβάλλον αποδοχής και φροντίδας προεκτείνοντας έως τις αίθουσες διδασκαλίας το αίσθημα της οικογενειακής ασφάλειας. Συνδυάζοντας την εκπαιδευτική της παράδοση με τη διαρκή αναζήτηση καινοτόμων συστημάτων, προσφέρει παιδεία και εκπαίδευση υψηλού επιπέδου. Αναδεικνύει τις κλίσεις, καλλιεργεί τις δεξιότητες και διευρύνει τους ορίζοντες κάθε παιδιού, ώστε να ζήσει αρμονικά και δημιουργικά στο πλαίσιο της πολιτισμικής πολυμορφίας και της κοινωνικής ανεκτικότητας. Στόχος της Σχολής Μωραΐτη αποτελεί η ανάπτυξη υπεύθυνων, ηθικά ακέραιων και ενεργών νέων ανθρώπων, που θα είναι προετοιμασμένοι να ζήσουν σε έναν αυριανό κόσμο, πολύ διαφορετικό από αυτόν των μαθητικών τους χρόνων, τόσο στο ελληνικό, όσο και στο διεθνές περιβάλλον.

Επιμέλεια συνέντευξης: Παρασκευή Φαναριώτη, δημοσιογράφος-εκπαιδευτικός-θεατρολόγος, τακτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού σωματείου Vision Network Athens

Συνεργασία μη κερδοσκοπικού σωματείου Vision Network Athens με flash.gr